قطع واردات سیگار به بن‌بست خورد

طرح قطع واردات سیگار تا پایان سال 1394 از سال گذشته در وزارت صنعت، معدن و تجارت کلید زده شد و علی‌اصغر رمزی، سرپرست مرکز برنامه‌ریزی و نظارت بر دخانیات کشور این موضوع را اعلام کرد اما به نظر می‌رسد پیش از آنکه اقدامی جدی در جهت تحقق این طرح که جرقه آن در برنامه پنجم توسعه زده شده صورت گیرد، حداقل در مدت زمان اعلام شده طرحی شکست خورده است.

 قانون برنامه پنجم توسعه دولت را موظف کرده تا پایان سال جاری واردات سیگار را به صفر برساند و این در حالی است که چنین قدرتی در کشور برای تامین کامل نیاز داخل وجود ندارد.

برنامه شرکت دخانیات محقق نشد
در حال حاضر بزرگ‌ترین تولیدکننده سیگار در کشور شرکت دخانیات ایران است که بخش عمده‌ای از تولیدات داخلی را در برمی‌گیرد. در همین زمینه پیش بینی شده بود که میزان کل تولید سیگار در کشور در سال گذشته حدود 24 میلیارد و 600 میلیون نخ باشد که باید بخش اعظم آن توسط شرکت دخانیات تولید می‌شد اما به رغم این هدف‌گذاری تولید شرکت دخانیات در طول سال گذشته به 10 میلیارد نخ هم نرسید تا کمتر از 40 درصد از برنامه‌ پیش بینی شده محقق شود.

نعمت‌الله شهبازی، سرپرست شرکت دخانیات در این باره به ایسنا گفته بود که به دلیل واردات بی رویه، افزایش قاچاق و در عین حال شرایط نابرابر رقابتی شرکت دخانیات در سال جاری با کاهش شدید تولید مواجه شد.

وی این را هم گفته بود که متاسفانه شرکت دخانیات به دلیل ساختار قدیمی، نیروی انسانی بیش از نیاز، شرایط نابرابر و قیمت تمام شده بالا به هیچ وجه امکان رقابت با بخش داخلی و خارجی را ندارد.

علاوه بر این در صورتی که از همه ظرفیت شرکت دخانیات به خوبی استفاده شود، سرپرست این شرکت معتقد است که تنها 50 درصد از نیاز داخلی را می‌توان با تولیدات این شرکت محقق ساخت.

شهبازی در این زمینه با اشاره به ظرفیت اسمی 40 تا 50 درصدی شرکت دخانیات از تولید سیگار مصرفی کشور گفته بود این درحالی است که برخی از خطوط این شرکت نیاز به اصلاحات، بازسازی و بروزرسانی دارد اما خوشبختانه شرکت دخانیات به دلیل قدمت و اعتباری که در داخل و خارج از کشور دارد با سرمایه‌گذاری بسیار اندک و در عین حال حمایت از سوی دولت و مجلس می تواند خود را به جایگاه تامین 50 درصد از مصرف کشور برساند.

بنابراین به نظر می‌رسد اولین گام برای کاهش واردات سیگار ایجاد شرکت‌های دخانیات با تولید بالاست.

چقدر تولید، چقدر مصرف؟
در حال حاضر برخی از آمارها مصرف حدود 60 میلیارد نخ سیگار در ایران را نشان می‌دهد در حالی که تولید سیگار توسط بزرگترین شرکت تولید کننده ایران کمتر از یک ششم این مقدار است.

به این ترتیب باید دید که دولت برای قطع واردات سیگار چه برنامه‌ای برای جایگزینی سیگارهایی دارد که پیش از این به میزان 50 میلیارد نخ به کشور وارد می‌شده است.

سرپرست شرکت دخانیات ایران در این باره نیز گفته بود که یقینا نمی‌توانیم تا پایان سال 1394 واردات سیگار را به صفر برسانیم، چراکه میزان تولید داخل در حال حاضر بسیار کمتر از مصرف کشور است؛ بنابراین نمی‌توان به سرعت دروازه‌های کشور را به روی واردات سیگار بست.

بنابراین تنها راهی که برای دولت در راستای این برنامه می‌ماند، قطع واردات سیگار و کاهش سیگارهای موجود در بازار ایران است که این موضوع نیز بی شک علاوه بر افزایش غیر قابل کنترل قاچاق افزایش قیمت سیگارهای مصرفی در کشور را نیز رقم خواهد زد و به این ترتیب به نظر می‌رسد که دولت برنامه‌ای برای این کار نیز نداشته باشد.

واردات افزایش یافت
در نهایت نگاهی به آمار گمرک ایران پرده از مسائل برمی‌دارد و بیش از پیش ثابت می‌کند که قطع واردات سیگار حداقل تا پایان سال جاری امری نشدنی است و دولت نیز فعلا برنامه‌ای برای قطع کامل واردات ندارد.

این پیش بینی زمانی بیشتر تایید می‌شود که حتی سرپرست شرکت دخانیات نیز صراحتا گفته بود که قطع واردات سیگار تا پایان سال جاری امکان پذیر نیست.

حداقل 3 سال تا صفر شدن واردات
او حتی به صورت خوش بینانه گفته که در صورت برنامه ریزی درست و حرکت طبق برنامه طی سه سال آینده می‌توان واردات را به صفر رساند.

آمار گمرک نیز حاکی از آن است که واردات سیگار در سال گذشته نسبت به سال پیش از آن یعنی سال 1392 نیز 43 درصد افزایش یافته است.

بر اساس این آمار در 12 ماهه سال گذشته 16 هزار تن سیگار حاوی توتون به ارزش 121.8 میلیون دلار به صورت رسمی وارد کشور شده که نسبت به سال پیش از آن از لحاظ وزنی 43 درصد و از لحاظ ارزش 23 درصد افزایش یافته است.

میزان واردات سیگار در سال 1392 برابر 11.2 هزار تن به ارزش 98.6 میلیون دلار بوده است.

به این ترتیب به نظر می‌رسد آنچه به صورت بلندپروازانه اعلام شده با یک برنامه منطقی فاصله زیادی دارد و خود دولت نیز به این موضوع پی برده است.