یادداشت مونیز درباره تفاهم هسته ای در لوزان

وزیر انرژی آمریکا که در ادوار اخیر مذاکرات هسته‌‌ای حضور داشته، با انتشار یادداشتی در روزنامه واشنگتن‌پست، به حمایت از تفاهم به دست آمده در شهر لوزان سوئیس پرداخت.

ارنست مونیز وزیر انرژی آمریکا روز یکشنبه در تلاش برای توجیه مفاد تفاهم هسته‌ای با ایران، با انتشار یادداشتی در روزنامه واشنگتن‌پست، از تفاهم ایران و گروه موسوم به 1+5 دفاع کرد.

وی با اشاره به مذاکراتی که دو هفته قبل در شهر لوزان سوئیس انجام و نهایتا به تفاهمی دوجانبه بر سر مولفه‌های اصلی توافق جامع منجر شد، نوشته است که این تفاهم «مسیری فراهم کرد که از لحاظ فنی به درستی نسبت به صلح‌آمیز بودن برنامه هسته‌ای ایران اطمینان می‌دهد و در صورتی که اینطور (صلح‌آمیز) نباشد، به سرعت این امر را مشخص کرده و فضای تنفس کافی برای پاسخ مناسب را ایجاد می‌کند.»

این عضو کابینه باراک اوباما با بیان اینکه تفاهم لوزان «بر پایه اعتماد بنا نشده»، نوشته است که این تفاهم فعالیت‌های هسته‌ای ایران را محدود کرده و نسبت به وجود دسترسی‌ها و شفافیت‌های لازم، اطمینان می‌دهد.

آقای مونیز با بیان اینکه توافق جامع هسته‌ای «زمان گریز» ایران را که در حال حاضر بین 2 تا 3 ماه تخمین زده می‌شود، برای حداقل یک دهه در سطح حداقل یک سال نگه می‌دارد، نوشته است که این توافق آنچه او چهار مسیر برای رسیدن به بمب خواند را مسدود می‌کند (نطنز، فردو، اراک و فعالیت مخفی).

وی نوشته است: «اولا، ایران هیچ منبعی برای تولید پلوتونیوم در سطح نظامی نخواهد داشت. رآکتور اراک، بازطراحی شده و مورد تائید بین‌المللی قرار می‌گیرد تا میزان تولید پلوتونیوم آن به میزان بسیار زیادی کاهش یافته و هیچ پلوتونیوم سطح نظامی‌ای تولید نکند. علاوه بر این، ایران موافقت کرده تا تمام سوخت مصرف‌شده حامل پلوتونیوم رآکتور را تا پایان عمر رآکتور، به خارج از کشور منتقل کند. هر تلاشی برای استفاده از رآکتور اراک جهت تولید پلوتونیوم سطح نظام، به سادگی شناسایی می‌شود.»

مونیز می‌افزاید: «علاوه بر این، ایران برای آینده نامحدود، توان جداسازی پلوتونیوم از سوخت مصرف‌شده هیچ‌یک از رآکتورها را نداشته و در زمینه چنین بازفرآوری‌ای، تحقیق و توسعه نخواهد کرد. ظرف 15 سال آینده، ایران هیچ رآکتور آب سنگین دیگری، از نوعی که عموما در برنامه‌های نظامی مشارکت دارد، نخواهد ساخت و ضمنا آب سنگین اضافی را به فروش خواهد رساند. این چارچوب، مسیر پلوتونیوم ایران را می‌بندد.»

وزیر انرژی آمریکا همچنین در مورد «مسیر اورانیوم» هم به کاهش شمار سانتریفیوژهای ایران از 20000 به 50000 در نطنز و پائین آمدن ذخایر اورانیوم با غنای پائین ایران (LEU) از 10 تن به 300 کیلوگرم اشاره کرده نوشته است که این امر زمان گریز یک ساله برای دستکم 10 سال را تضمین می‌کند. به نوشته مونیز، محدودیت ذخایر اورانیوم ایران برای 15 سال پابرجا خواهد بود.

مونیز در مورد تحقیقات و توسعه نیز نوشته است: «علاوه بر این، برای دستکم یک دهه، هیچ تحقیقات و توسعه‌ای در ابعاد لازم برای آنکه یک مدل پیشرفته‌‌تر سانتریفیوژ جهت تولید به کار گرفته شود، انجام نمی‌شود.»

وی با بیان اینکه در تأسیسات فردو هم دیگر فعالیت‌های مربوط به غنی‌سازی اورانیوم یا تحقیقات و توسعه غنی‌سازی اورانیوم صورت نمی‌گیرد، نوشته است: «در حقیقت هیچ اورانیومی حتی حق وارد شدن به این تأسیسات را ندارد. تقریبا دو سوم سانتریفوژها و زیرساخت‌ها فورا برداشته شده و تنها بیش از 10درصد سانتریفیوژها فعال خواهند ماند.»

مونیز با اشاره به اینکه فردو به یک مرکز تحقیقات فیزیک و ایزوتوپ‌های پزشکی تبدیل می‌شود، نوشته است که مجوزهای نظارتی توافق، به سادگی هرگونه «سوءاستفاده از تأسیسات» را به سادگی قابل تشخیص می‌کند.

وی در ادامه به بحث نظارت‌ها اشاره کرده و آن‌ها را «بی‌سابقه» خوانده نوشته است که به مدت 25 سال بر تمام زنجیره سوخت ایران نظارت وجود خواهد داشت.

در ادامه یادداشت مونیز آمده است: «ایران به سرعت پادمان‌های پروتکل الحاقی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را اجرا و نهایتا (در مجلس) تصویب می‌کند. پروتکل الحاقی اجازه می‌دهد هم در تأسیسات اعلام‌شده نظیر نطنز، فردو و اراک و همچنین در سایت‌های اعلام‌نشده‌ای ظن اقدامات خارج از محدوده در آن‌ها وجود دارد، بازرسی و نمونه‌گیری انجام شود. آژانس بین‌المللی انرژی اتمی همچنین اجازه خواهد یافت تا از فناوری‌های پیشرفته برای ارتقا نظارت مداوم، استفاده کند.»

مونیز این توافق را توافقی مرحله‌بندی‌شده توصیف کرده و نوشته است در صورتی که «ایران اعتماد جامعه بین‌الملل را به دست آورد»، آنگاه محدودیت‌ها به صورت مرحله‌ای از میان برداشته می‌شود. اما در عین حال، ایران همواره باید به تعهداتش در قبال پیمان منع گسترش (NPT) و پروتکل الحاقی پایبند باشد.

وزیر انرژی آمریکا با اشاره به اختلاف میان آنچه ایران و آمریکا در مورد تفاهم منتشر کرده‌اند، نوشته است که طبیعی است که ایران بخواهد در مورد بخش‌های مشخصی از تفاهمات بحث شود، اما مولفه‌های طرفین، مشابه هستند.

مونیز در پایان نوشته است: «هیچ گزینه‌ای، تحریم‌ها، دیپلماسی و دیگر گزینه، برای پاسخ از روی میز کنار گذاشته نشده است. مذاکراتی که اخیرا جمع‌بندی شد، در کنار دیگر مولفه‌های سیاسی چارچوب توافق که توسط (جان) کری (وزیر خارجه آمریکا) و شرکایش مورد مذاکره قرار گرفته، گامی مهم در جهت جهانی امن‌تر است.»