کارشناس ارشد غرب آسیا گفت: وقتی قدرت ایران رسما در منطقه توسط آمریکا به‌رسمیت شناخته شود، بقیه کشورها هیچ کاری نمی‌توانند، انجام دهند و باید مثل آمریکا این قدرت را بپذیرند. البته قدرت ما برای ضربه به کشورهای همسایه نیست، صرفا برای جلوگیری از مداخلات بی‌ثبات‌ساز خارجی و پایانی بر توطئه‌های اسرائیل است.
مذاکرات هسته‌ای ایران و قدرت‌های جهانی وارد مرحله‌ی حساسی شده است و به نظر می‌رسد، برخی از کشورهای منطقه نسبت به توافق جامع هسته‌ای بین ایران و 5+1 خشنود نیستند و به همین دلیل تحرکات پنهانی را جهت ضربه زدن به این مذاکرات در پیش گرفته‌اند.به همین‌منظور و برای بررسی تحرکات کشورهای منطقه، خصوصا عربستان سعودی، گفتگویی با "علیرضا آیتی" کارشناس ارشد غرب آسیا داشته‌ایم تا از دیدگاه‌های وی بهره‌مند شویم.
باشگاه خبرنگاران: گفته می‌شود که موازی با مساله هسته‌ای ایران و 5+1، عربستان به دنبال جلوگیری از گسترش ایران در منطقه و صدمه‌زدن به منافع کشورمان است. در هفته‌های گذشته، "ملک سلمان" پادشاه عربستان، میزبان "اردوغان" رئیس جمهور ترکیه،"السیسی" رئیس جمهور مصر،"ملک عبدالله دوم" پادشاه اردن و "نواز شریف" نخست وزیر پاکستان بوده و اکثر کارشناسان معتقدند، محور اصلی این دیدارها، نحوه برخورد با گسترش قدرت ایران در منطقه و شکل‌گیری ائتلافی به اصطلاح ضد ایرانی هست. تحلیل و ارزیابی حضرتعالی از تحرکات پنهانی عربستان چیست؟
سیاست خارجی هر کشوری بر اساس اهداف و مبانی و منافع آن کشور دنبال می‌شود، لذا هر کشوری حق دارد که در خصوص روابط دوجانبه، منطقه‌ای و بین‌المللی‌اش تصمیم بگیرد.
اینکه عربستان، کشورهای ترکیه، مصر، اردن و پاکستان را دور و بر خودش جمع کرده تا به ایران ضربه بزند یا جلوی نفوذ ایران را بگیرد، خیلی ارزیابی دقیقی نیست و بنده معتقدم، یکی از اهداف، ممکن است این باشد، که آن هم صرفا "عربستان" است، ضمن اینکه در دستیابی به این هدف ابهامات و دست اندازهای زیادی وجود دارد. با شناختی که از سیاست خارجی این کشورها دارم، جمع اضدادی هستند، که هرکدام به‌نوعی آسیب‌ها و رویکردهای خاص خود را دارند و پکیجی نیست که بتوان نام یک ائتلاف ضد ایرانی را بر آن نهاد. این پکیج را عربستان برای حل مشکلات خودش گرد آورده که خوب حق دارد برای مصالحش هر سیاستی بخواهد اتخاذ کند.
پاکستان بلحاظ نیروی انسانی و تکنولوژی هسته‌ای برای عربستان یک مزیت است. این لزوما ضربه به ایران معنی نمی‌دهد، چرا که پاکستان رابطه‌اش با ایران را به‌خاطر عربستان تخریب نمی‌کند.
ترکیه یک شریک تجاری و مهم برای ایران است که منافع استراتژیک خود را با ایران برای عربستان خراب نمی‌کند. البته ممکن است روی بحث سوریه در برخی نقاط با عربستان اشتراک نظر داشته باشند، که آن هم لزوما ضربه به ایران معنی نمی‌دهد، چون سوریه با ظرفیت‌هایی که دارد، تاکنون دوام آورده و مرحله خطر را پشت سرگذاشته است.
اردن نگرانی‌های بسیار بالائی از داعش دارد که با عربستان در این خصوص هم‌نظر است و اگر این دو کشور واقعا تصمیم جدی بگیرند که داعش را متوقف کنند و دیگر از این گروه حمایت نکنند، خوب است، ما هم تائید می‌کنیم که این کار را انجام دهند.
در مصر که السیسی دست به عصاست و مشکلات سیاسی و اقتصادی و امنیتی بالائی دارد و بشدت محتاج کمک‌های عربستان است که ما این روابط مصر و عربستان را به هیچ‌وجه ضربه به ایران تعبیر نمی‌کنیم. در عمل خروجی این رفت و آمدهائی که شما اشاره کردید، برای حل مشکلات خودشان است و این چنین ظرفیتی را من نمی‌بینم که برای ما خطرناک باشد. منطقه در وضعیتی نیست که کشورها بخواهند ائتلاف‌های خطرناک تشکیل بدهند و ریسک نمایند چون هر اقدام خطایی، به همه ضربه می‌زند.
باشگاه خبرنگاران: نتانیاهو با توجه به انتخابات پارلمانی رژیم‌صهیونیستی، سنگ اندازی‌های خود در رابطه با مذاکرات را با هیاهو انجام می‌داد و عربستان با دیپلماسی خاموش و بی سر و صدا به مانع‌تراشی‌ها ادامه داده و گفته می‌شود، فشارها و جنجال‌های عربستان دلیل تعویق مذاکرات ایران و5+1 در طول ماه‌های گذشته بوده است. آیا عربستان و اسرائیل همچنان به نقش پلیس‌های بد و مخرب خود در مذاکرات آتی ادامه خواهند داد و ممکن است تاثیری در روند و نتیجه این گفتگوها داشته باشند؟
به هیچ وجه عربستان را در جایگاهی نمی‌بینم که بخواهد تاثیری موثر و قابل توجه روی روند مذاکرات هسته‌ای داشته باشد. اسرائیل هم در رابطه با ایران، دستش قطع شده است. هر نوع حرکت اشتباه اسرائیل در پرونده ایران، ضربات سختی به منافع آمریکا می‌زند و لذا توافق کرده اند که اسرائیل صرفا در مسائل پیرامونی خود یعنی لبنان و سوریه و غزه امکان مانور داشته باشد.
آمریکا کار با ایران را بگونه‌ای پیش می‌برد که اسرائیل جایگاه تاثیرگذاری ندارد. نتانیاهو نیز از پرونده هسته‌ای ایران برای انتخاباتش بهره می‌برد. جامعه اسرائیل به‌شدت تندرو شده‌اند و چپ‌ها جایگاهی ندارند. امثال نتانیاهوی تندرو می‌دانند تا مدت‌ها برنده انتخابات هستند و لذا برای تقویت این روند مرتب تندروی می‌کنند و در پرونده ایران نیز همین روند را می‌روند. خودشان می‌دانند تاثیری روی مذاکرات نمی‌توانند بگذارند و صرفا خوراک داخلی برایشان است.
عربستان هم یک کشور تبعی و پیرو است و در چارچوب سیاست‌های آمریکا که متحد راهبردی اش می‌باشد، حرکت می‌کند و نمی‌تواند برای آمریکا و حتی اروپا خط و نشان بکشد. صرفا رفت و آمدهائی که در خصوص مذاکرات هسته‌ای از سوی سعودی ها انجام شد برای این بود که نگرانی‌های خود را برجسته نمایند و از چند و چون مذاکرات سردر بیاورند و از تحولات عقب نباشند. عربستانی‌ها همیشه به آمریکائی‌ها بی اعتماد بوده اند. درست است که ارتباطات راهبردی خوبی دارند ولی ته قلب سعودی ها نوعی نگرانی از خنجر زدن آمریکا به پادشاهی آل سعودی وجود دارد.
سعودی‌ها معتقدند، وقتی آمریکائی‌ها نتوانستند شاه ایران، مبارک و بن علی و . . .را نگه دارند. وقتی امیر قطر بعد ازناکامی در پرونده سوریه با توصیه آمریکا کنار می‌رود. وقتی بندر بن سلطان بعد از اشتباهات امنیتی اش از سوی آمریکا تنبیه می‌شود و کنار گذاشته می‌شود، معنای خوبی برای خاندان آل سعود نیست. ممکن است روزی بشود که آمریکائی‌ها به همین خاندان پشت کنند. این بی اعتمادی باعث شده که آل سعود با تردید به رفتارهای آمریکا در مذاکرات هسته‌ای نگاه کنند و لذا مجبورند مرتبا سفر کنند و جار و جنجال کنند که چه می‌گذرد و . . .
قدرت ایران در منطقه قطعا برای کسانی که در چارچوب سیاست‌های آمریکا حرکت می‌کنند، چالش زا می‌باشد. ما یک کشور انقلابی و ضد اسرائیلی هستیم و حرکت‌های ما بخودی خود باعث بیداری و تحریک ملت‌ها می‌شود. این مسئله را برخی کشورها دوست ندارند. غرب هم مجبور شده با ما مسائلش را به جائی برساند، زیرا هرچه توطئه کرده به در بسته خورده و خودشان ضرر کرده اند. این پیروزی ما و ناراحتی متحدان آمریکاست. طبیعی هم است چون آنها هم باید با ایران کنار بیایند. خودشان می‌دانند ما ضربه‌ای به آنها نمی‌زنیم.
سیاست خارجی ما سیاست جنگ و دعوا و ضربه به همسایگان و کشورهای اسلامی و عربی نیست. سیاست خفه کردن اسرائیل را دنبال می‌کنیم. اسرائیل هم برخی طرفها را تحریک می‌کند تا ما را دچار مشکل کند. اگر دوستان عرب و همسایه ما متوجه توطئه اسرائیل باشند آن‌گاه ایران را بیشتر درک خواهند کرد. اگر ریشه اسرائیل خشکانده شود بخودی خود روابط ما با همسایگان خوب می‌شود. ولی اسرائیل هنوز به‌واسطه حمایت‌های آمریکا نفس می‌کشد و توطئه می‌کند. ما کار هسته‌ای را پیش می‌بریم و از پرونده ضد اسرائیلی هم یک قدم عقب ننشسته‌ایم. این موضوع مهمی برای ما و چیز خطرناکی برای اسرائیل است.
باشگاه خبرنگاران: در صورت وصول توافق هسته‌ای، ایران چه استراتژی را در قبال تحرکات منطقه‌ای در پیش خواهد گرفت؟
وقتی قدرت ایران رسما در منطقه توسط آمریکا به‌رسمیت شناخته شود، بقیه کشورها هیچ کاری نمی‌توانند انجام دهند و باید مثل آمریکا این قدرت را بپذیرند. البته قدرت ما برای ضربه به کشورهای همسایه نیست، صرفا برای جلوگیری از مداخلات بی‌ثبات ساز خارجی و پایانی بر توطئه‌های اسرائیل است.
قدرت و تکنولوژی ما برای ملت ها و دولت‌های عربی و اسلامی است، زیرا ما می‌توانیم وحدت امت اسلامی را دنبال کنیم. وصول توافق هسته‌ای به‌معنای پایان ائتلاف های ضد ایرانی هم خواهد بود. البته نه به این‌دلیل که آمریکا حسن نیت دارد یا می‌خواهد که ائتلاف‌های ضد ایرانی تمام شود. نه به این‌دلیل که آمریکا و متحدانش توان هزینه کردن در مقابل قدرت ایران را دیگر ندارند.
آن زمانی که ما سیم خاردار در جنگ نداشتیم، توانستیم جلوی حامیان صدام بایستیم، اینک ما یک قدرت بزرگ منطقه‌ای هستیم که کسی توان مقابله با ما را نخواهد داشت و لذا کشورهای منطقه‌ای ، باید در یک چارچوب و سیاست برد – برد با ایران کار کنند. ما هم، پیرو چنین سیاستی هستیم و بدنبال بازی با حاصل جمع صفر نیستیم.
به کشورهای منطقه حق می‌دهیم که مصالح خود را دنبال کنند ولی آنها هم باید منافع ما را محترم بشمارند. به ترکیه حق می‌دهیم که سیاست‌های منطقه ای خود را دنبال کند ولی به این کشور گفته‌ایم کاری نکند که به نفع اسرائیل تمام شود. به اردن توصیه کرده ایم که مراقب رفتارش در عراق و سوریه باشد، زیرا در نهایت داعش، اردنی‌ها را در امان ذبح خواهد کرد.
به عربستانی‌ها پیام‌های مثبتی داده ایم و گفته ایم روابط خوب ایران و عربستان به نفع جهان اسلام است. یعنی به همه کشورهای عربی و اسلامی و حتی اروپائی پیام داده ایم که خواهان بازی برد _برد هستیم. ولی آنها هم نباید به فکر بازی با حاصل جمع صفر با ما باشند، زیرا قبلا تجربه کرده و شکست خورده اند.
باشگاه خبرنگاران: با توجه به احتمال حصول توافق هسته‌ای ایران با 5+1 و امضای پیمان‌نامه‌های هسته‌ای بین عربستان و پاکستان، ما در آینده شاهد خاورمیانه هسته‌ای خواهیم بود؟
ببینید اگر ایران به توافق هسته ای با غرب برسد، به معنای هسته‌ای شدن خاورمیانه نیست. این ها لفاظی اسرائیلی‌ها و برخی دوستان آمریکا صرفا در حد حرف است. در عمل خاورمیانه وارد رقابت هسته ای نمی‌شود، زیرا آمریکا اجازه نمی‌دهد، دوستانش به این کارها روی بیاورند. در منطقه صرفا ما استقلال داریم و کار خودمان را می کنیم و یکی ازکارهای ما هم توافق با غرب است. آنهابه ما مطمئن هستند.
غربی‌ها، فتوای حضرت آقا درخصوص حرمت سلاح هسته ای و تولید آن را می دانند. آنها معنای فتوا را بعد از فتوای آیت الله سیستانی علیه داعش هم بیشتر درک کردند. از ما خاطر جمع هستند. دوستانشان هم در منطقه بدون اجازه آمریکائی ها آب نمی خورند و لذا می‌ماند اسرائیل. اسرائیل هم زیر چتر امنیتی آمریکا قرار دارد و اقدام سنگینی را مرتکب نمی‌شود. لذا در دوران اوباما، آمریکائی‌ها می‌خواهند در همین سطح کار را دنبال کنند و اقدامات سنگینی را شاهد نباشند. معلوم نیست این روند در زمان جمهوری خواهان تداوم یابد. چون آنها صاحبان کارخانجات نظامی و تسلیحاتی هستند و از جنگ بدشان نمی آید که منافعی برایشان دارد. این جنگ لزوما بمعنای جنگ با ایران نیست، بلکه ایجاد فتنه و آتش بازی در منطقه است که ابزار آن هم تروریست های داعش و النصره و... هستند.
گفتگو از مهری حسنی لیواری
ارسال نظر
