نگرانی گروهای فشار از به نتیجه رسیدن مذاکرات

سناتورهای جمهوریخواه از دست اوباما زله شده و برای ضربه‌زدن به مذاکرات هسته‌ای به مقامات ایرانی نامه نوشته‌اند. سناتورهای آمریکایی پس از ناامید شدن از رییس‌جمهوری کشورشان، به مقامات ایران متوسل شده‌اند، باراک اوباما عزمش را جزم کرده تا مناقشه هسته‌ای غرب را با ایران حل کند و دراین‌میان تندروهای هوادار رژیم اسراییل به هر دری می‌زنند تا جلوی توافق با ایران را بگیرند. اگرچه نویسندگان این نامه تلاش کرده‌اند وانمود کنند که هدف از نوشتن این نامه دلسردکردن ایران از امضای یک توافق هسته‌ای با غرب نیست؛ بلکه هدف فشار بر دولت آمریکاست که اختیارات بیشتری به کنگره بدهد.

۴۷ سناتور جمهوری‌خواه کنگره آمریکا در نامه‌ای سرگشاده خطاب به مقامات جمهوری اسلامی ایران هشدار داده‌اند هرگونه توافق اتمی آمریکا با ایران که به تصویب کنگره آمریکا نرسد، تنها تا پایان دوره ریاست‌جمهوری باراک اوباما معتبر خواهد بود. به گزارش بلومبرگ، این نامه با پیشنهاد «تام کاتن» یکی از سناتورهای تازه‌کار نوشته شده و به امضای «مارکو روبیو»، «تد کروز» و «رند پاول»، نامزدهای احتمالی جمهوری‌خواهان در انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا در سال ۲۰۱۶ رسیده است.

جاش ارنست، سخنگوي کاخ سفيد اين نامه را محکوم کرده و آن را تلاشي حزبي از سوي جمهوري‌خواهان براي تضعيف مذاکرات هسته‌اي دانست.

محمدجواد ظريف، وزير امور خارجه کشورمان نیز در واکنش به نامه اخير ٤٧ سناتور آمريکايي گفت: «به اعتقاد ما اين نامه هيچ ارزش حقوقي ندارد و صرفا يک ترفند تبليغاتي است. جالب‌تر اينکه درحالي‌که مذاکرات هنوز به نتيجه نرسيده و توافقي حاصل نشده، گروه‌هاي فشار در آمريکا آن‌چنان نگران شده‌اند که با توسل به شيوه‌هاي غيرمتعارف، بيش از هر چيز نشان مي‌دهند که همانند نتانياهو با هر نوع توافقي مخالفند.» او با اظهار تعجب از اينکه چگونه ممکن است برخي نمايندگان مجلس يک کشور، عليه رييس‌جمهور و دولت خود به رهبران کشور ديگري نامه بنويسند، افزود: «نامه سناتورهاي مزبور نشان مي‌دهد که آنها نه‌تنها با مقررات حقوق بين‌الملل بيگانه‌اند، بلکه حتي به طور کامل با ريزه‌کاري‌هاي قانون اساسي خود در مورد اختيارات رييس‌جمهور آمريکا در اجراي سياست خارجي نيز آشنا نيستند.» به گزارش ايسنا، او يادآور شد: «اين سناتورها بايد بدانند که دنيا معادل آمريکا نيست و روابط بين‌الملل براساس موازين حقوق بين‌الملل و تعهدات و تکاليف بين‌المللي دولت‌ها تنظيم مي‌شود، نه براساس قوانين داخلي ايالات متحده. ممکن است سناتورهاي امضا‌کننده نامه یاد‌شده به صورت کامل آگاه نباشند که در حقوق بين‌الملل، دولت‌ها نماينده کل حاکميت و مسوول روابط خارجي کشور خود و ملزم به اجراي تعهداتي هستند که در روابط با ديگر دولت‌ها مي‌پذيرند و نمي‌توانند به بهانه مقررات داخلي از اجراي تعهدات بين‌المللي خود سر باز زنند.» وزير امور خارجه ادامه داد: «تغيير دولت در هيچ کشوري به معناي منتفي‌شدن تعهدات بين‌المللي آن کشور نيست و لذا هر دولتي در آمريکا ملزم به اجراي تعهداتي است که دولت فعلي آن کشور در يک توافق احتمالي هسته‌اي پذيرا مي‌شود و اگر رييس‌جمهور بعدي به تعبير سناتورهاي مزبور با يک گردش قلم تعهدات بين‌المللي ايالات متحده را منتفي کند، مرتکب نقض آشکار حقوق بين‌الملل شده است. به ويژه آنکه اين تعهدات در قالب يک قطعنامه لازم‌الاجراي شوراي امنيت و حاصل مذاکره و توافق با حضور پنج کشور ديگر، ازجمله تمامي اعضاي دايم شوراي امنيت باشد. خوب است اين سناتورها بدانند که براساس حقوق بين‌الملل، کنگره نيز در آينده نمي‌تواند مفاد توافق را تغيير دهد و بديهي است که هر اقدام کنگره در جلوگيري از اجراي توافق احتمالي دولت آمريکا به مثابه نقض تعهدات بين‌المللي آن دولت خواهد بود.» او به سناتورهاي امضاکننده نامه يادآور شد که بيشترين توافقات بين‌المللي ايالات متحده در دهه‌هاي اخير از نوع توافقات اجرايي و نه معاهدات تصويب‌شده توسط سنا بوده و نامه اين سناتورها به معني بي‌اعتمادکردن دنيا به اعتبار هزاران توافق اجرايي گذشته، حال و آينده ايالات متحده است. ظريف در پايان تاکيد کرد جمهوري اسلامي ايران با حسن‌نيت و اراده کامل سياسي وارد اين مذاکرات شده است و ضروري است که طرف‌هاي مقابل نيز حسن‌نيت و اراده سياسي خود را براي رسيدن به توافق و اجراي آن به اثبات برسانند.
سناتورهای آمریکایی در نامه خود نوشته‌اند: «در روند مذاکرات شما با دولت ما، احساس کردیم ممکن است شما با سازوکار سیاسی آمریکا آشنایی نداشته باشید. بنابراین مایلیم تذکر دهیم هر توافقی که از سوی کنگره تصویب نشود، تنها یک توافق اجرایی است و رییس‌جمهور بعدی می‌تواند با حرکت یک قلم آن را لغو کند و کنگره‌های بعدی هم می‌توانند مفاد این قرارداد را در هر زمانی تغییر دهند». سناتورهای جمهوری‌خواه افزوده‌اند دوره ریاست‌جمهوری اوباما ژانویه ۲۰۱۷ تمام می‌شود درحالی‌که بیشتر نمایندگان کنگره بعد از آن و حتی سال‌ها در مسند باقی خواهند ماند. نویسندگان این نامه تلاش کرده‌اند نشان دهند که نگران سطح آگاهی مقامات ایران از قوانین آمریکا هستند؛ اما این سناتورها پیش از این تا مرحله تشدید تحریم‌ها علیه ایران در حین مذاکرات نیز پیش رفته بودند تا جایی که اوباما اعلام کرد که دراین‌صورت تحریم‌های جدید را وتو خواهد کرد. ناگفته پیداست که این افراد بیش از هر چیز نگران منافع خود و اسراییل هستند. البته بسیاری از تحلیلگران معتقدند که رییس‌جمهوری و کنگره بعدی آمریکا راه سختی برای تغییر مفاد توافق اتمی با ایران در پیش خواهند داشت. زیرا که این توافق تنها میان آمریکا و ایران نیست بلکه میان ایران و گروه ١+٥ (انگلیس، روسیه، آلمان، فرانسه، چین و آمریکا) است و برهم‌زدن یک‌طرفه چنین توافقى موجب تنش میان واشنگتن و پایتخت‌هاى اروپایی و چین و روسیه خواهد شد.

سناریوی ایران

تهدید نمایندگان جمهوریخواه کنگره در حالی است که پیش از این محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه گفته بود که توافق احتمالی قدرت‌های جهانی و ایران بر سر برنامه اتمی ایران در یک قطعنامه فصل هفتمی منشور ملل‌متحد مورد تایید قرار می‌گیرد و در نتیجه به یک توافق بین‌المللی و الزام‌آور برای همه دولت‌ها تبدیل می‌شود. ظریف در گفت‌وگو با هفته‌نامه «صدا» در پاسخ به این سوال که آیا توافق احتمالی به صورت یک معاهده بین‌المللی امضا خواهد شد، گفت: من به شورای امنیت و نقشی که آن نهاد می‌تواند در این زمینه ایفا کند اشاره کردم. ١٣ سال پیش مشابه چنین نامه‌ای توسط جو بایدن، معاون ریاست‌جمهوری کنونی آمریکا در زمان حضورش در مجلس سنا نوشته شد. البته این نامه خطاب به مقامات کشوری خارجی نبود. در سال ۲۰۰۲ توافق کنترل تسلیحاتی بین آمریکا و روسیه مورد اعتراض برخی نمایندگان کنگره قرار گرفت و جو بایدن که در آن زمان رییس کمیته روابط خارجی سنا بود نامه مشابهی به کالین پاول، وزیر خارجه وقت آمریکا نوشت که در آن لزوم تایید کنگره درمورد توافق‌نامه با روسیه را یادآور شده بود.

گری سیک: اشتباهات بوش را تکرار نکنید

گری سیک، مشاور پیشین کاخ‌سفید، در تحلیلی که در پایگاه اطلاع‌رسانی «پولیتیکو» منتشر شده در مورد  تلاش جمهوری‌خواهان برای برهم‌زدن توافق هسته‌ای هشدار داده است: تقریبا براساس همه برآوردها تهران از یک‌دهه قبل توانایی ساخت بمب را داشته است. پیش‌بینی‌ها نه در مورد توانایی ایران برای ساخت بمب بلکه در مورد خواسته تهران برای استفاده از این توانایی به منظور تولید بمب نادرست بوده است. او می‌نویسد: در سیاست‌های مربوط به امنیت‌ملی و بین‌المللی باید به‌شدت مراقب خواسته‌های خود بود. در صورتی که مذاکرات هسته‌ای با ایران شکست بخو‌رد، همان طور که نتانیاهو و سناتورهای جمهوریخواه به دنبال آن هستند، ما یکبار دیگر به روزهای آغازین سال ٢٠١٣ بازمی‌گردیم؛ تحریم‌های سنگین علیه ایران و در پاسخ گسترش روزافزون برنامه‌ هسته‌ای ایران.