تامین سلامت،حلقه مفقوده در نظام سلامت

در میزگرد تخصصی که روز یکشنبه با حضور روان شناسان برجسته کشور به همت سازمان خدمات مشاوره ای جوانان و پژوهش های اجتماعی آستان قدس رضوی برگزار شد، ارتباط بین موج سوم درمان های شناختی – رفتاری در حوزه روان شناسی و نیاز امروز به آن برای پر کردن خلاء تامین سلامت روان جامعه مورد بحث و بررسی قرار گرفت.

استاد دانشگاه هاروارد آمریکا و بریتیش کلمبیا در این میزگرد تخصصی گفت: منظور از موج سوم درمان های شناختی – رفتاری روشها و دیدگاه هایی است که در سالهای اخیر در حوزه روان درمانی برجستگی خاصی را از خود نشان دادند و توانستند در حوزه های کاربردی و آکادمیک منزلت ویژه ای را برای خود اختصاص دهند.

سید محسن فاطمی افزود: موج اول درمان های شناختی – رفتاری مبتنی بر رفتار درمانی، موج دوم مبتنی بر شناخت درمانی است و موج سوم تلفیقی از بحث های رفتار درمانی و شناخت درمانی همراه با تکنیک هایی است که می توان به مراجعه کننده کمک کند که بر مشکلات مربوط به مسائل حوزه های روان فائق آید یا آنها را مدیریت کند.

عضو انجمن روان شناسی آمریکا درباره تکنیک ها و مصادیق موج سوم درمان های شناختی- درمانی اظهار کرد: درمان مبتنی بر پذیرش و التزام، اجتناب تجربی، حضور در لحظه و حضور محوری و پویایی از جمله این مصادیق است.

وی در توضیح تکنیک اجتناب تجربی گفت: انسان ها به دلایل مختلف از هیجانات اجتناب می کنند و در این تکنیک بجای اینکه فرد خود را از احساسات، هیجانات و مسائلی که به آن تمایل ندارد، دور کند باید بدون قضاوت با آن روبرو شود.

عضو سازمان نظام روان شناسی و مشاوره جمهوری اسلامی ایران افزود: در ذیل مشکلات روانشناختی، اجتناب تجربی از جمله موضوعاتی است که در تشدید مشکلات نقش دارد.

وی ادامه داد: توجه به عوامل ریسک پذیر در خانواده از جمله عوامل مهمی است که با شناخت آن می توان از فروپاشی خانواده ها جلوگیری کرد.

عضو انجمن روانشناسی آمریکا با اشاره به ضرورت نهادینه شدن روانشناسی با رویکرد دینی و فرهنگی جامعه گفت: روانشناسی دینی نیازمند تسلط بر علوم مختلف اسلامی و روانشناسی غربی است.

فاطمی افزود: یکی از نگاه های زیبای دین اسلام ژرف اندیشی و اهمیت به عقلانیت است لذا به طبع در جامعه برای حل مسائل باید از نگاه های سطحی خودداری کرد که لازمه اش این است که سره را از ناسره متمایز نمود.

وی تاکید کرد: باید در جامعه شرایطی را فراهم نمود که مردم بهترین را انتخاب کنند و با آگاهی به همدیگر کمک نمایند و تحقق این مساله نیازمند فرهنگ سازی از سوی رسانه هاست.

وی گفت: اگر بخواهیم از روان شناسی با رویکرد دینی صحبت کنیم پیش نیاز آن وجود افرادی با دو شرط لازم است، نخست اینکه اشراف عمیق و دقیق بر مبانی، دیدگاه و فلسلفه روان شناسی و نحله های روان شناسی در غرب داشته باشند و دوم اینکه با مفاهیم، زمینه ها، نگاه دینی هم در حوزه معقول و منقول آشنا شوند.

فاطمی با اشاره به ضرورت شناخت مولفه های فرهنگی در جوامع افزود: روانشناسان باید در تجویزها و درمان هایی که به مراجعه کنندگان ارائه می دهند به موضوع فهم مسئله بومی شناسی توجه ویژه داشته باشد.

این استاد دانشگاه هاروارد آمریکا اظهار کرد: سازمان نظام روانشناسی آمریکا در زمینه بومی سازی مباحث روانشناسی کار ویژه ای را انجام داده است که در این زمینه علاوه بر طراحی های کلی، فهم زمینه های اجتماعی از اهمیت بسیار برخوردار است.

این فوق دکترای روانشناسی گفت: دانش، کاربردی کردن اطلاعات است لذا باید مشاوران حکیم و حکمت محور به درمان مشکلات و اختلالات روانشناختی افراد بپردازند.

مدرس دانشگاه هاروارد آمریکا تصریح کرد: یادگیری واقعی هر چه در جامعه گسترش یابد منجر به تغییر نگرش ها در افراد خواهد شد لذا باید آموزش های کاربردی از سنین کودکی به افراد آموخته شود.

وی افزود: باید همزمان با تامین سلامت جسم، تامین سلامت روان نیز از کودکی تا بزرگسالی آموزش داده شود تا افراد بتوانند بر رفتار و هیجانات خود کنترل داشته باشند.

فاطمی ادامه داد: دو نوع نگاه در روانشناسی وجود دارد که در نگاه اول به روانشناسی با نگاهی عامیانه و بدون زمینه های علمی و معتبر می پردازد و وجود افراد غیرحرفه ای که خدمات روان شناسی ارائه می دهند.

وی با بیان اینکه روانشناسی علمی مبتنی بر نگاه های عمیق و ژرف است، افزود: باید در جامعه شرایطی را ایجاد کنیم که افراد قدرت تشخیص و تحلیل مسائل را داشته باشند.



* وجود افراد غیرحرفه ای در حوزه روان شناسی



یک روان شناس دیگر نیز در این نشست گفت: روان شناسی در هر دوره ای شرایط و شکل و شمایل روانشناختی خاص خود را پیدا می کند و روان شناسی در فرهنگ و مذهب ما پیشینه ای غنی دارد.

حسن توزنده جانی افزود: موج سوم درمان های شناختی – رفتاری مدلهای درمانی ایجاد کرده که جایگاه خوبی دارد و بهتر از رویکردهای درمانی، مسائل انسانی را توجیه می کند.

وی بیان کرد: هیجانات روحی و روانی که امروزه در انسانها بروز می یابد و واکنش های متفاوتی دارند کاملا طبیعی و نتیجه تغییر زندگی آدمهاست و موج سوم دقیقا نشان می دهد که چگونه هیجانات را کنترل و نظارت کنیم و بتوانیم آن را به اشکال و در کانال های مناسب تخلیه نماییم.

وی افزود: چگونگی پاسخگویی به هیجانات امروز انسانها که پدیده ای نوظهور است، خدمات روان شناسی و مشاوره ای ویژه خود را می طلبد.

استاد دانشگاه نیشابور گفت: آسیبی که در زمینه روان شناسی وجود دارد، این است که خدمات روان شناسی در کلینیک های درمانی توسط افراد غیرحرفه ای ارائه می شود و این اشتباهات نگاه جامعه را نسبت به روان شناسی مخدوش کرده است.

وی افزود: بسیاری از افراد فرق بین روان شناس و کسی که مدعی روان شناسی است را نمی دانند و آنان به نزد افراد نااهل و غیرمتخصص می روند و دچار آسیب می شوند.

وی بیان کرد: از سوی دیگر همزمان با رشد خدمات درمانی و بیمه ای در حوزه سلامت جسم، رشدی در خصوص سلامت روان انسانها در کشور وجود نداشته است در صورتی که طیفی از بیماریهای جسمی منشا روانی دارند.

وی اظهار کرد: می توان به جای پرداخت هزینه های گزاف در خصوص درمان بیماری، اقدامات پیشگیرانه برای جلوگیری از بروز بیماریهایی که منشا روانی دارند، انجام داد و راه حل هایی ارائه کرد که جامعه کمتر به بحران ها و فشارهای روانی مبتلا شود.

توزنده جانی گفت: اگر روان شناسی پیشرفت کند، خدمات روان شناسی و بیمه ای بیشتر شود و خدمات مشاوره ای در سطوح مختلف تحصیلی، شغلی، حرفه ای و درمانی جامعه ارائه گردد می توان به سلامت روان در جامعه امید داشت و از بروز بسیاری از بحران ها جلوگیری کرد و این اقدامات پیشگیرانه به صرفه جویی های کلان در حوزه سلامت کشور منتج می شود.

وی افزود: سازمان های متولی باید طبقه بندی خدمات روان شناسی و مشاوره ای را در جامعه داشته باشند و باید کلینیک ها یا پلی کلینیک های متشکل از پزشکان با چند تخصص و یک روان شناس تشکیل شود تا منشا اصلی بروز بیماری مشخص شود و بیمار در کنار بدست آوردن سلامت جسم، سلامت روان خود را نیز بدست آورد و از نظر روحی نیز تقویت شود.

وی بیان کرد: دانشجویان رشته های مختلف پزشکی در دوران تحصیل خود فقط دو واحد درس روان شناسی عمومی می گذرانند در حالی که باید واحدهای درسی در این زمینه برای دانشجویان رشته پزشکی بیشتر شود.

این روان شناس گفت: . نگاه جامعه ما در بحث خدمات روانی و مشاوره ای چندان مثبت نیست و تا زمانی که سلامت روان به عنوان یک نیاز مبرم برای جامعه نهادینه شود و افراد به ارزشهای وجودی انسانها بها دهند و همدیگر را محترم بشمارند فاصله بسیار داریم.



* خلاء پوشش بیمه ای سلامت روان در جامعه



بازرس اصلی نظام روانشناسی مشاوره منطقه دوم کشور نیز در این میزگرد تخصصی گفت: خدمات مشاوره ای و درمان گری نیاز جامعه امروز ماست و مشاوره ها در خصوص مسائل خانواده، رفتار زوجین بویژه تصمیم گیریهای مهم در حوزه همسرگزینی یا انتخاب شغل بسیار حایز اهمیت است.

حمید اصغری پور افزود: موج سوم درمان های شناختی – رفتاری مجموعه ای از خدمات شامل راهنمایی ها، آموزش ها، مشاوره ها، روان درمانی، مددکاری و خدمات روان پزشکی را به نوعی دربرمی گیرد.

وی بیان کرد: امروزه برخلاف آن دیدگاه هایی که گاهی تصور می شد افرادی که به حوزه خدمات یاورانه و روان درمانی وارد می شوند، الزاما باید دارای آسیب ها و یک سری از اختلالاتی روانی باشند، تغییر کرده و احساس نیاز به مشاوره برای بخشهای مختلف در بین مردم عادی شده است.

وی اظهار کرد: امروزه یکی از شاخص هایی که انسانها نشانه برخورداری از فرهنگ و درجاتی از رشد می دانند، مراجعه به افراد متخصص خدمات مشاوره و روان درمانی است و برای یک فرد رشد یافته مراجعه به یک روان درمان متخصص می تواند امتیازی باشد که به رشد آگاهی ها و رشد ظرفیتهای پنهان و درونی وی کمک کند.

وی گفت: در ایران در حوزه های مختلف درمانی یا حوزه های مختلف سلامت رشد خوبی داشته ایم و روان درمانی با اقبال خوبی از سوی جامعه مواجه شده است.

وی افزود: جامعه ما به سویی پیش می رود که اگر فردی دچار یک سری فشارهای روحی – روانی شد برای مراجعه به روان شناس نه تنها احساس بدی نداشته باشد بلکه مطئمن باشد این اقدام درجه ای از فهم و سلامت خواهی وی و یک فاکتور ارزشمند از دیدگاه جامعه است.

این روان شناس اظهار کرد: اکنون در کشور ما متخصصان روان شناس متعدد در قالب ارائه خدمات درمان گری وجود دارند و مراکز علمی نیز پیشرفتهای مطلوبی داشته اند.

وی افزود: سازمان نظام روان شناسی نیز به شکل قانونی مجموع خدمات مربوط به بهداشت روان را زیر پوشش قرار داده است و با ایجاد پارامترهای مشخص صلاحیت حرفه ای افراد را تایید یا تکذیب می کند.

اصغری پور در خصوص فعالیت افراد غیرحرفه ای در بخش روان شناسی گفت: علت بروز این آسیب نبود پشتوانه قانونی برای جلوگیری از فعالیت این گونه افراد است لذا باید آموزش های لازم به مردم داد تا آنان افراد دارای صلاحیت های حرفه ای در حوزه روان شناسی را تشخیص دهند.

وی افزود: تشخیص روان شناس حرفه ای توسط مردم با کمک رسانه ها انجام پذیر است تا زمینه این شناخت را برای افراد جامعه فراهم کنند تا در انتخاب خود دچار اشتباه نشوند.

بازرس اصلی نظام روانشناسی مشاوره منطقه دوم کشور گفت: خلاء بیمه ای یکی از معضلات اساسی در خصوص تامین سلامت روان افراد جامعه است و مردم بیمه سلامت روان نیستند تا بتوانند بر مشکلات فائق آیند.

وی تاکید کرد: خدمات روان شناسی نیز باید مانند خدمات پزشکی از طریق قانونی با پشتوانه بیمه ای به مردم ارائه شود و سازمان نظام روان شناسی اقداماتی در این خصوص انجام داده که در آینده به نتیجه می رسد.

وی گفت: سهم خدمات بهداشت روان از اعتبارات حوزه سلامت کشور بسیار اندک می باشد هرچند امیدی برای بهبود این وضعیت در طرح نظام تحول سلامت وجود دارد.

وی افزود: انتظار می رود سلامت روان به عنوان یک خدمات یاورانه، پایه ای و اولیه از کودکی تا کهنسالی پوشش داده شود تا مردم بتوانند با طیب خاطر این خدمات را دریافت کنند.