شورای روابط بین‌الملل برای اولین بار در ایران تشکیل می‌شود

حسام‌الدین واعظ زاده، استاد روابط بین‌الملل دانشگاه تهران در بازدید از خبرگزاری ایسنا به مناسبت سی‌وششمین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی ایران با تشریح ابزار لازم برای حضور در عرصه بین‌المللی از تشکیل "شورای روابط بین‌الملل" برای اولین‌بار در جمهوری اسلامی ایران خبر داد.

دکتر حسام‌الدین واعظ ‌زاده، دبیرکل شورای روابط بین‌الملل ایران با تاکید بر لزوم ایجاد نهادی غیر دولتی، متشکل از نخبگان و متخصصان حوزه‌ سیاست خارجی و تجارت بین‌الملل و نبود آن از زمان پیروزی انقلاب اسلامی گفت: چنین نهادی می‌تواند یار و دستگیر دستگاه دیپلماسی کشور و همچنین فعالان بخش خصوصی و بازرگانی در فضای پرتلاطم و رقابت‌آمیز بین‌المللی باشد. این نهاد دارای نفوذ و حضور بین‌المللی خواهد بود.

وی افزود: اندیشکده‌ها و سازمان‌های مردم نهاد در همین راستا و در جهت تشریح مواضع کشورها، حمایت و دفاع از منافع ملی، در بسیاری از کشورها در راستای منافع ملی آنها فعالیت می‌کنند که می‌توان به شورای روابط خارجی آمریکا اشاره کرد که دارای یک پرستیژ منطقه‌ای و بین‌المللی است که حتی بسیاری از رییسان‌جمهور و وزیران خارجه کشورها از جمله ایران در این سازمان‌ها سخنرانی کرده و به نظر می‌رسد که این سخنرانی‌ها در راستای شفاف‌سازی مواضع ایران مثمرثمر بوده است.

این کارشناس روابط بین الملل ضمن اشاره به ماهیت این شورا و حضور متخصصین و افراد حرفه‌ای و با سابقه در روابط خارجی، افزود:‌ این نهاد بخشی از بدنه دولت نیست اما در عین حال در چارچوب قوانین جمهوری اسلامی ایران و در جهت تقویت مواضع سیاسی ایران در سطح منطقه‌ای و بین المللی در ارتباط با همه دولتهایی که در کشورمان قوه مجریه را در دست می گیرند همکاری و تعامل دارد. این شورا همچنین آماده است از ظرفیت های مراکز علمی و پژوهشی کشور با گرایش های مختلف در راستای هم افزایی اتاق های فکر استفاده کند.

واعظ ‌زاده با تاکید بر این که وزارت خارجه هم اکنون بار سنگین دیپلماسی کشور را در رویارویی با قدرت‌های بزرگ بر دوش گرفته است اظهار کرد: نیاز به این گونه نهادهای غیر دولتی احساس می‌شود که شکاف‌های موجود میان نظریه و عمل را از بین ببرند. بر همین اساس از حدود یک سال قبل جمعی از صاحب‌نظران و نخبگان و کارشناسان عالی کشور، مطالعات و اقداماتی را برای بنیان‌گذاری چنین نهادی برای اولین‌بار در کشور آغاز کردند.

واعظ زاده ادامه داد: شورای روابط خارجی ایران یک نهاد غیردولتی می‌باشد و در راستای اهداف مقدس جمهوری اسلامی و مورد حمایت نظام است. با توجه به تشابهات اسمی سایر سازمان‌های موجود نام آن "شورای روابط بین‌الملل ایران" گذاشته شده است که در مراحل اجرایی شدن فعالیت‌ها و مراحل نهایی امور رسمی قرار دارد.

دبیرکل شورای روابط بین الملل افزود: از جمله اهداف این شورا را می‌توان به ایجاد یک شورای کارشناسی مستقل، غیردولتی و غیرانتفاعی اشاره کرد که به دنبال ایجاد درک مشترک، تفاهم، هم‌اندیشی و امکان طرح منصفانه نظرات مختلف در محیط آرام و به دور از جناح‌بندی‌های سیاسی است. همچنین از وظایف کلی این شورا، می‌توان به تبادل نظر با متخصصان به منظور ارائه راه حل و مشاوره برای مهم‌ترین مسائل کشور، شناسایی فرصت‌های دوجانبه و چندجانبه بین‌المللی، ارائه حمایت فکری و مشاوره‌ای به فعالان بخش خصوصی و دولتی، اتاق فکر و پشتیبان عرضه‌ تئوریک روابط و سیاست خارجی، ارائه اطلاعات به روز و تجزیه و تحلیل آن‌ها اشاره کرد.

وی تاکید کرد: این شورا هیچ گونه فعالیت سیاسی و جناحی نداشته و از این گونه حرکات دوری می‌کند زیرا عرصه روابط بین الملل بسیار حساس بوده و جایی برای اینگونه کارها نیست. در عین حال، گوش شنوایی برای شنیدن همه نگاهها و نظرات داخل نظام می باشد و از آنها استفاده می کند. زیرا تنها در اینصورت است که می تواند پرتوان و با اعتماد به نفس، با زبان روز ارزشهای انقلاب اسلامی و منافع ملی کشور را برای جهانیان و ملتها تشریح نماید و ضمن دفاع از آنها به پاسخگویی به ابهامات و تهمت‌های ناروا به ملت بزرگ ایران، آنها را با گفتمان عدالتخواهانه و منطق محور کشورمان بیشتر آشنا سازد.

واعظ‌زاده تصریح کرد: نهادهای داخل نظام بویژه وزارت امور خارجه باید با این نهادها تعامل مستمر و مداوم داشته باشند و خود را بی‌نیاز از آن‌ها ندانند. این توانایی در دوره 36 سال حیات جمهوری اسلامی ایران به وجود آمده و باید از میوه آن به طور سیستماتیک و شبکه‌ای استفاده‌ شود.

وی با بیان این که عرصه‌ روابط بین‌الملل یکی از عرصه‌های پیچیده است، گفت: ایران همواره دیدگاه جهانی و بین‌المللی داشته است و این دیدگاه ناشی از سبقه‌ تاریخی و تمدنی چند هزارساله ایران از جمله نقش بی بدلیش در رونق و گسترش تمدن اسلامی به شرق عالم اسلام و جهان غیر عرب بوده است. ما پس از انقلاب اسلامی به عرصه‌ روابط خارجی توجه خاصی داشته‌ایم اما به دلیل پیچیدگی‌های این عرصه آن طور که باید و شاید نتوانستیم از فرصت‌ها و ظرفیت‌های داخلی و خارجی بطور مستمر استفاده کنیم. وقفه‌هایی که بعضا مانع حضور بین‌المللی ایران می‌شود باید به فرصت تبدیل شوند.

این متخصص روابط بین الملل در بخش دیگری از اظهاراتش ادامه داد: در دو دهه اول انقلاب عمده نگاه ما به جهان سیاسی و فرهنگی بود و روابط خود را با جهان بر این اولویت‌ها قرار داده بودیم. به تدریج در دهه سوم انقلاب که صنایع سنگین ما رو به پیشرفت گذاشت توانستیم در کنار فروش نفت به برخی کشورهای همسایه و سایر کشورهای دوست این کالاها را صادر کنیم و به واسطه آن نفوذ پایدارتری در ابعاد فرهنگی و سیاسی نیز پیدا کنیم. ما امروز به سرعت به سوی صنعتی شدن در حرکتیم لذا باید در کنار آن، برای استفاده بهینه از فرصت های موجود منطقه‌ای و بین‌المللی، ضمن بهادادن به عالمان و متخصصین علوم انسانی در راستای بومی کردن و کاربردی کردن علوم انسانی تلاش نظری و عملی نماییم. عرصه روابط خارجی فقط سیاست و فرهنگ نیست. ما باید به دنبال این باشیم که کالاهای غیرنفتی برای صادرات تولید کنیم. ورود به عرصه روابط خارجی و تجارت بین‌الملل می‌تواند اندوخته ثروت ملی و غرور ملی را افزایش دهد و این ورود به ویژه عامل و انگیزه‌ای باشد برای به حرکت انداختن چرخ توسعه و ارتقای تولیدات داخلی غیرنفتی و صادراتی.

عضو هیات موسس شورای روابط بین‌الملل ایران افزود: ما در دوره‌ای از زمان قرار داریم که تحولات جهانی ضمن پیچیدگی از سرعت و شتاب فوق‌العاده‌ای برخوردار شده است. بر این اساس، کشوری که نتواند در بازارهای جهانی وارد شود نمی‌تواند فرهنگ و ارزش‌های خود را به درستی به جهانیان معرفی کند. به عبارت دیگر برای زنده نگه داشتن فرهنگ ایران زمین در تمام نقاط جهان باید بتوانیم سوغات و کالاهای اصیل ایرانی را با برند و کیفیت بالایی تولید کنیم و در دسترس ملت‌ها قرار دهیم. اینجاست که علم، تولید، صادرات و روابط بین‌الملل با هم گره می‌خورد. ما باید بتوانیم تجارت بین‌الملل و بازارهای جهانی را خوب بشناسیم تا بتوانیم هم آگاهانه برنامه‌ریزی کنیم و هم مطابق نیازهای جهان، کالاهای خود را صادر کنیم. حضور پایدار و موثر ایران در صحنه های بین المللی می تواند با حضور و حمایت از بخش خصوصی و کار آفرینان در بازارهای رقابتی جهان تقویت شود.

وی افزود: ما نیاز داریم در عرصه روابط بین‌الملل در دو حوزه فعالیت چشمگیرتری داشته باشیم که این دو حوزه فراهم آوردن حضور نیروی انسانی ماهر و متخصص و تولیدات صنعتی و اقتصادی است. در این صورت است که می‌توانیم فرهنگ و غرور ملی خود را در جهان و میان ملت‌ها زنده نگه داریم و آن‌ها را به احترام و تکریم وا داریم. ایران از دیرباز به علت پیشینه تاریخی، نگاه جهان‌گرایی داشته و همیشه زمانی که توانسته منابع قدرت خود را بشناسد در این حوزه تاثیرگذار بوده است. باید توجه داشت که عرصه تصمیم‌گیری و تعیین سیاست‌ها و نیز اجرای سیاست خارجی پروسه پیچیده‌ای دارد و هر چه سیاست خارجی به زندگی مردم ارتباط داشته باشد و مردم نگاه بین‌المللی و جهانی داشته باشند وظیفه نهادهای سیاستگذار در این حوزه بیش‌تر و سخت می‌شود به ویژه برای دستگاه دیپلماسی کشور یعنی وزارت امور خارجه.

وی با تاکید بر لزوم برخورداری از جهان‌شناسی از سوی هر کشوری گفت: ایران اگرچه همواره دارای دیدگاه جهانی و بین‌المللی است اما در زمینه‌ جهان‌شناسی چندان خوب عمل نکرده است و از این بابت دچار ضرر شده‌ایم.

واعظ‌زاده اضافه کرد:‌ ما باید از یک سو جهان شناسی داشته باشیم و از سوی دیگر به دنبال تولید باشیم و در عرصه‌ تعامل پایدار با جهان باید بر سه عنصر تولید فاخر داخلی، صادارات و عزت درعرصه‌ بین‌المللی را مد نظر قرار دهیم. در همین زمینه باید در حوزه‌ تولید داخلی تحول ایجاد کنیم، این در راستای اقتصاد مقاومتی ابلاغی از سوی مقام معظم رهبری است.

وی افزود:‌ تا زمانی که اقتصاد و بازرگانی ما وارد عرصه‌ بین‌الملل نشود کارآفرینان ما ارزش کار خود را به خوبی درنمی‌یابند و ما نمی‌توانیم تولیدات فاخر و مطابق با استانداردهای جهانی ارائه دهیم. باید جهان و بازارهای جهانی را بشناسیم. وقتی در بازارهای جهانی می‌توانیم حرفی برای گفتن داشته باشیم که علاوه بر صدور نفت، مواد غیرنفتی صادر کنیم و قطعا در این صورت در عرصه‌ بین‌المللی می‌توانیم در حوزه‌ سیاست خارجی بهتر عمل کنیم.

این استاد روابط بین الملل تاکید کرد: باید بتوانیم از ظرفیت های فرهنگی و اقتصادی و سیاسی به طور همزمان در عرصه‌ بین‌المللی استفاده نماییم زیرا در این صورت است که قطع روابط اقتصادی و تحریم ها علیه ملت ایران برای قدرتها هزینه‌آورتر می شود.

واعظ زاده هم‌چنین با اشاره به روند مذاکرات ایران و 1+5 خاطرنشان کرد: ما در روزهای حساس و سرنوشت سازی درباره‌ برنامه‌ هسته‌ای ایران قرار داریم. دستگاه دیپلماسی با تمام توان و ظرفیت با بهترین کارشناسان در این باره فعالیت می‌کنند. اما این وزارت‌خانه وارد یک کارزار کاملا پیچیده شده است و به نظر می‌رسد به علت پیچیدگی‌های موجود نیاز است دستگاه دیپلماسی کشور به طور سیستماتیک از خیل عظیم نخبگان کشور استفاده بیش‌تری کند. این وظیفه و ماموریت "شورای روابط بین الملل" است که بتواند به عنوان یک نهاد غیردولتی مشارکت فعال صاحبنظران و متخصصین کشور را برای تولید فکر در کنار هم فراهم کند و با ارائه راهکارها و راهبردهای کوتاه مدت و بلند مدت بتواند دستاوردهای فکری، علمی، نظری و کارشناسی را در اختیار نظام و همه دولت های وقت جمهوری اسلامی ایران قرار دهد.