معاون حوزه های علمیه: دو هزار طلبه روانشناس داریم / طلبه‌ها با استفاده از معارف الهی می‌توانند به نوجوانان نشاط ببخشند / برخی روانشناس‌های دانشگاهی نوجوانان را برای آرامش روانی به فعل حرام توصیه کرده‌اند

ایلنا: حجت الاسلام «محمد عالم‌زاده نوری» معاون تهذیب و تربیت حوزه‌های علمیه در موضوع افسردگی دانش آموزان که به عنوان یک مسئله، اخیرا از سوی دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی مطرح شده است، توضیح داد: افسردگی سطوح مختلفی دارد؛ سطحی از افسردگی اختلال محسوب می‌شود و نیاز به درمان تخصصی دارد. درمان تخصصی آن هم کار هرکسی نیست.

معاون تهذیب و تربیت حوزه‌های علمیه افزود: ما در حوزه علمیه حدود دو هزار طلبه داریم که به صورت تخصصی در زمینه روانشناسی و مشاوره تحصیلات دانشگاهی دارند. از این میان، تنها افراد معدودی هستند که توان درمان افسردگی‌های حاد که به اختلال تبدیل شده را دارند. درمانگریِ مشکلات روانشناختی، وقتی به مرحله حادی رسیده باشد، کار بسیار پیچیده‌ای است.

حجت الاسلام عالم زاده نوری اظهار کرد: سطحی از افسردگی هم وجود دارد که شدت آن زیاد نیست و پایداری ندارد؛ در این حد که فردِ افسرده، از زندگی راضی نیست و به نوعی دَمَغ است. در خصوص این افراد کلمه افسردگی به کار نمی‌رود. نمونه‌اش کسانی هستند که غم و حزنی دارند، اما مشکلشان پایدار و شدید و حاد نیست. ناامیدی‌های مقطعی کمی آنها را آزار می‌دهد، نیاز به امید و نشاط بیشتری دارند. روحانیون در حل و فصل این مشکل بسیار توانا هستند و می‌توانند به این افراد کمک کنند.

حجت الاسلام عالم زاده نوری بیان کرد: طلبه‌ها در ارتباطات عمومی با دانش آموزان و با استفاده از معارف الهی و آیات و احادیث اهل بیت، می‌توانند به نوجوانان نشاط و امید ببخشند و آن‌ها را از سرگردانی‌ و بی‌هدفی خارج کنند. این مقدار کمک به دانش‌آموزان از عهده طلبه‌های طرح امین برمی‌آید. کسانی‌هم که در رشته روانشناسی تحصیلات تخصصی دارند این کار را با ادبیات روانشناسی انجام می‌دهند.

او ادامه داد: مبلغان سنتی که آیات و احادیث را به مردم می‌آموزند و با تفسیر این مفاهیم جامعه را با دین آشنا می‌کنند، می‌توانند از لسان آیات و روایات، هدف زندگی را انتقال دهند و با ایجاد بینش و نگرش عمیق دینی امید به خدا و امید در زندگی را پدید آورند و شادکامی و نشاط در دل مخاطبان خود به وجود آورند.

معاون تهذیب و تربیت حوزه‌های علمیه تاکید کرد: زمانی که از افسردگی صحبت می‌کنیم، یک لایه آن اختلال روانشناختی است، اما یک لایه دیگر آن عمومی‌تر محسوب می‌شود مانند سرماخوردگی؛ ما یک وقتی مبتلا به سرماخوردگی ساده می‌شویم، ولی یک زمان دیگر از کرونای حاد رنج می‌بریم. کرونای حاد باید توسط متخصص درمان شود، اما سرماخوردگی ساده را می‌توان با یک درمان سطحی سرپایی و استراحت در خانه هم درمان کرد.

معاون تهذیب و تربیت حوزه‌های علمیه خاطرنشان کرد: بررسی لایه‌های حاد افسردگی و عوامل پیدایش آن، نیاز به پژوهش گسترده‌تر دارد. در این باره پژوهش‌هایی هم در محیط دانشگاهی هم در حوزه‌های علمیه انجام شده است و می‌توان با نگاه به آموزهای روانشناختی از یک سو و منابع دینی از سوی دیگر آن را بررسی کرد.

او با اشاره به مقوله سن انسان و بروز افسردگی گفت: برخی سنین حساس‌تر هستند، همچنین شرایط اجتماعی نیز در بروز افسردگی موثر است. فرض کنید اگر جامعه‌ای مبتلا به فقر شود یا وقتی شاهد اختلاف طبقاتی زیادی می‌شویم، چنین وضعیتی موجب می‌شود عده زیادی افسرده شوند و نسبت به آینده انگیزه و امیدی نداشته باشند. در سنین نوجوانی هم آسیب‌های ناشی از شرایط اجتماعی در افراد بیشتر مشاهده می‌شود و هرچه سن انسان بالاتر می‌رود، مقاومت او در مقابل مشکلات افزایش می‌یابد.

حجت الاسلام عالم زاده نوری در ادامه گفت: در دوره نوجوانی وقتی فرد با کوچک‌ترین مشکلی مواجه می‌شود، پشتوانه خود را از دست داده و دمغ می‌شود و احساس ناامیدی می‌کند. در این شرایط ایمان و نگرش دینی می‌تواند به نوجوان کمک کند به این صورت که به او بگوییم به هر حال خدایی وجود دارد، آن خدا مهربان است و بنده خود را رها نمی‌کند، روزی به دست اوست، باید تلاش کرد، از تو حرکت و از خدا برکت و… این موارد مولفه‌های فرهنگی ماست که اتفاقا در همین فراز و نشیب‌ها می‌تواند ما را از افتادن به سیاه‌چاله ناامیدی نجات دهد.

او درباره تفاوت عملکرد یک طلبه متخصص در زمینه روانشناسی با روانشناسی که به اندازه یک طلبه از دانش دینی برخوردار نیست، در کاهش آسیب‌هایی روحی افراد، توضیح داد: اگر در اتاقی تاریک، پنجره‌ای را باز کنیم، به واسطه نوری که از پنجره به داخل می‌تابد، می‌توانیم وسایل اتاق را ببینیم حالا اگر دو پنجره را باز کردیم، طبیعتا نور بیشتری به اتاق می‌تابد و بهتر می‌توانیم همه چیز را با جزئیات ببینیم و کمتر در شناخت اشیا ممکن است دچار خطا شویم. قیاس این دو علم نیز از چنین شرایطی حکایت می‌کند؛ علوم روانشناختی همان پنجره‌ای است که به هر حال موضوعاتی را در ارتباط با روان انسان برای ما روشن می‌کند، ولی می‌توانیم پنجره‌ای دیگر را بگشاییم و آن پنجره منابع دینی است.

او ادامه داد: علوم دینی در این زمینه حرف‌هایی برای گفتن دارد و خداوند و پیغمبران نیز همین موضوعات مرتبط با روح و روان بشر را پیشتر برای ما روشنگری کرده‌اند و تمام این سال‌ها، دست انسان خالی نبوده که حالا روانشناس‌های غربی بخواهند موضوعات را روشن کنند. ما منابع و سرمایه‌هایی در دین خود داریم که دقیقا موضوعات مربوط با هدایت بشر و زندگی انسان را مورد تاکید قرار داده‌اند و قرآن کریم در این خصوص نکات بسیار مهمی دارد.

معاون تهذیب و تربیت حوزه‌های علمیه یادآوری کرد: دانش روانشناسی هم گاهی می‌تواند به فهم برخی از آیات و روایات کمک کند و توجهات بیشتری پدید آورد و حتی ابعاد تازه‌ای را روشن سازد. البته یک چالش در این میان وجود دارد؛ گاهی وقت‌ها آموزه‌های دینی ما با آموزه‌های روانشناختی همخوانی ندارد یعنی دین در مورد موضوعی، توصیه‌ای می‌کند و روانشناسی توصیه دیگری دارد. گاهی شنیده شده که برخی روانشناس‌های دانشگاهی نوجوانان را برای آرامش روانی به فعل حرام توصیه کرده‌اند.

عالم زاده نوری عنوان کرد: ما در حوزه دستورالعمل‌های سختگیرانه‌ای داریم که براساس آن در مشاوره به هیچ عنوان نباید توصیه‌های خلاف شرع صورت بگیرد.

او اضافه کرد: ما آموزه‌های دینی را از دانش روانشناسی معتبرتر می‌شماریم و معتقدیم با کار حرام نمی‌توان آرامش روانی پایدار به دست آورد و در نقطه‌ای که آموزه‌های دینی با روانشناسی تقابل و تعارض دارد التزام به دستور دینی مقدم است.

عالم زاده نوری در مورد علت افسردگی و بی‌انگیزگی در دانش آموزان که آینده پیش روی آن‌هاست و طبیعتا باید برای سالهای جوانی خود برنامه ریزی داشته باشند، اظهار کرد: نوسانات روحی جوانان خیلی بالاست به این صورت که با یک کشمش گرمی و باید یک غوره سردی‌شان می‌شود. این ویژگی و خاصیت نوجوانان است که هیجاناتشان خیلی زود بروز پیدا می‌کند.

به گفته عالم زاده نوری؛ پدید آمدن یک مشکل نوجوان را بهم بریزد و سریع فکر می‌کند که دنیا تمام شده و ناامید می‌شود.

معاون تهذیب و تربیت حوزه‌های علمیه تصریح کرد: لازم است به نوجوانان بینشی الهی بدهیم تا اعتمادشان به خداوند متعال از اعتمادشان به پول و مقام و وجوه مادی زندگی بیشتر باشد.

عالم زاده نوری تاکید کرد: همه ما به این بینش احتیاج داریم، اما برای نوجوانان و جوانان این بینش حیاتی‌تر است. انسان به مرور وقتی سنش بالا می‌رود، تحملش نیز بیشتر می‌شود و زود از کوره در نمی‌رود. پس نوجوان احتیاج به تجربه اندوزی دارد و لازم است کسی بالای سر او قرار بگیرد که هدایتش کند و به او امید بدهد.

عالم زاده نوری در ادامه اظهار کرد: نسل گذشته پای منبر بزرگ می‌شد، حدیث خدا و پیغمبر را می‌شنید بنابراین ایمان و بینش الهی قوی‌تری داشت و نسل امروزی، بیشتر پای رسانه‌ها می‌نشینند و در معرض فضای مجازی بزرگ می‌شوند که آسیب‌های خاص خودش را دارد.

معاون تهذیب و تربیت حوزه‌های علمیه تصریح کرد: رسانه اگر هیچ آسیبی نداشته باشد، در بهترین حالت ممکن است غفلت ایجاد کند و نوجوانان را سرگرم بازی‌ها، فیلم و اخبار زردی می‌کند که باعث دوری آن‌ها از تامل و تعمق در موضوعات غیرمادی و الهی می‌شود.