توضیحات پوتین درباره «خیانت به ارمنستان»: ایروان حاکمیت آذربایجان را به رسمیت شناخت ما باید چکار می‌کردیم؟ / آیا باید می‌گفتیم نه ما آن را به رسمیت نمی‌شناسیم؟

فارس، ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه طی سخنانی که روز پنجشنبه در جریان برپایی یک همایش بین المللی در ولادی وستوک ایراد می‌شد از موضع کشورش در قبال قرهباغ کوهستانی دفاع کرد.

یک خبرنگار در این نشست از پوتین پرسید: «رئیس شورای اروپا چارلز میشل در یک مصاحبه اخیر گفته که روسیه به مردم ارمنستان خیانت کرده است.»

پوتین در پاسخ به این سوال گفت: «می‌دانید اخیراً چه اتفاقی افتاد؟ بعد از رویدادهای مشهور و فروپاشی شوری سابق، یک درگیری به وقوع پیوست که باعث ایجاد تنش میان ارمنی‌ها و آذربایجانی‌ها شد. همه چیز در شهر سومگیت شروع شد و ماجرا بعدا به قره‌باغ سرایت پیدا کرد. این مسئله باعث شد در نهایت ارمنستان بر قره‌باغ و هفت منطقه در جمهوری آذربایجان که در مجموع 20 درصد از خاک آن کشور را در بر می‌گیرد کنترل به دست بیاورد. این مسئله برای چند دهه ادامه داشت.»

رئیس‌جمهور روسیه اضافه کرد: «می‌خواهم بگویم که طی 15 سال گذشته ما بارها پیشنهاد کرده‌ایم که دوستان ارمنی ما با دادن برخی امتیازها موافقت کنند. این مصالحه‌ها چیست؟ اینکه این پنج منطقه در اطراف قره‌باغ را به آذربایجان تحویل دهند و دو تای آنها را نگاه دارند و بدین ترتیب، پیوستگی سرزمینی بین ارمنستان و قره‌باغ را حفظ کنند.»

پوتین اضافه کرد: «اما دوستان ما در قره‌باع همیشه به ما پاسخ می‌دادند: نه این کار برای ما تهدیدهای خاصی به همراه دارد. ما در پاسخ می‌گفتیم: گوش کنید. آذربایجان دارد رشد می‌کند، اقتصادش دارد پیشرفت می‌کند، یک کشور تولیدکننده نفت است و بالغ بر 10 میلیون نفر جمعیت دارد. بیایید پتانسیل‌ها را قیاس کنیم.»

وی اضافه کرد: «از جانب خودمان ما اطمینان داشتیم که ما تصمیم‌های مقتضی در شورای امنیت را خواهیم داشت و امنیت کریدور لاچین بین ارمنستان و قره‌باغ و همچنین ایمنی ارمنی‌های ساکن در آنجا را تأمین خواهیم کرد. اما به ما گفته می‌شود که آنها نمی‌توانند این کار را انجام دهند. پس شما چه کار می‌کنید؟ می‌گفتند ما مبارزه می‌کنیم. باشد خوب، همه چیز به درگیری‌های مسلحانه در سال 2020 ختم شد و آن موقع من به دوستان و همکارانمان توصیه کردم.... امیدوارم رئیس‌جمهور علی‌اف از من رنجیده خاطر نشود اما در مقطعی یک توافق حاصل شد تا نیروهای جمهوری آذربایجان درگیری‌ها را متوقف کنند.»

پوتین گفت: «صادقانه بگویم فکر می‌کردم مسائل حل شده‌اند. با ایروان تماس گرفتم و یکدفعه شنیدم: نه آنها باید از آن منطقه کوچک قره‌باغ که نیروهای اذربایجانی از آن وارد شده‌اند بیرون بروند. گفتم: گوش بدهید، می‌خواهید چه کار انجام دهید؟ باز هم همان حرف را شنیدم: می‌جنگیم. گفتم: گوش کنید آنها ظرف چند روز تا بیخ گوش نیروهایتان در آگدام پیشروی می‌کنند و کار تمام خواهد شد. این را می‌دانید؟ بله. خب بعدش چه کار می‌کنید؟ می‌جنگیم. باشد، بسیار خوب. و اوضاع به همان منوالی که دیدید پیش رفت.»

رئیس‌جمهور روسیه گفت: «در پایان ما بعد از پیشروی نیروهای جمهوری‌های آذربایجان تا خط شوشا و خود شهر شوشا با آنها به توافق رسیدیم که فعالیت‌های نظامی متوقف شوند. نوامبر 2020  بیانیه‌ای برای متوقف کردن فعالیت‌های نظامی و مستقر شدن صلح‌بان‌های ما مورد امضا قرار گرفت. و این هم یک نکته مهم است: وضعیت حقوقی صلح‌بان‌های ما منحصراً مبتنی بر همان بیانیه در نوامبر 2020 بود و تنها کاری که صلح‌بان‌ها باید انجام می‌دادند نظارت بر آتش‌بس بود- نه هیچ چیزی دیگر. این وضعیت برای مدتی ادامه پیدا کرد.»

رئیس‌جمهور روسیه در ادمه درباره اظهارات رئیس شورای اروپا اظهارنظر کرد. او گفت: «خب به حرفهای رئیس شورای اروپا آقای میشل اشاره کرده‌اید که برایشان احترام قائل هستم. آقای میشل، امانوئل ماکرون، رئیس‌جمهور فرانسه و آقای شولتز، صدراعظم آلمان بر نشست سران ارمنستان و جمهوری آذربایجان در پاییز 2022 نظارت کردند. در آنجا بیانیه‌ای امضا شد که ارمنستان قره باغ را به عنوان بخشی از آذربایجان به رسمیت شناخت.

علاوه بر این، روسای این هیئت‌ها و سران ارمنستان اراضی جمهوری آذربایجان را بر حسب کیلومتر مربع عنوان کرده بودند که قره‌باغ را شامل می‌شد. آنها تأکید کردند که حاکمیت جمهوری آذربایجان را در درون مرزهای جمهوری سوسیالیستی آذربایجان شوروی به رسمیت می‌شناسند و همان‌طور که می‌دانید قره‌باغ زمانی بخشی از جمهوری سوسیالیستی آذربایجان شوروی بود. این بیانیه در واقع مسئله اصلی که بسیار حیاتی بود یعنی وضعیت قره‌باغ را روشن می‌کرد.»

پوتین در ادامه گفت: «وقتی قره‌باغ اعلام استقلال کرد هیچ‌کس حتی ارمنستان آن را به رسمیت نشناخت. این مسئله برای خود من عجیب است اما در عین حال، آن تصمیم گرفته شد: آنها استقلال قره‌باغ را به رسمیت نشناختند. با وجود این در پراگ آنها پذیرفتند که قره‌باغ متعلق به جمهوری آذربایجان است. بعدا در اوایل سال 2023 آنها این موضوع را یک بار دیگر در نشست مشابهی در بروکسل تکرار کردند.

جمهوری آذربایجان همیشه معتقد بوده که قره باغ بخشی از سرزمینش است اما ارمنستان با تعیین کردن وضعیت قره باغ به عنوان بخشی از آذربایجان در موضع خود یک تغییر کیفی ایجاد کرد.

پوتین اضافه کرد: «پس از این، رئیس جمهور علی اف در جلسه ای پیش من آمد و گفت: می بینید، همه پذیرفتند که قره باغ مال ماست. نیروهای حافظ صلح شما آنجا در قلمرو ما هستند. حتی وضعیت نیروهای حافظ صلح ما بلافاصله پس از به رسمیت شناخته شدن وضعیت قره باغ به عنوان بخشی از آذربایجان، دستخوش تغییر کیفی شد. علی‌اف گفت: نظامیان شما در قلمرو ما هستند و بگذارید اکنون در مورد وضعیت آنها به صورت دوجانبه توافق کنیم. نخست وزیر پاشینیان هم تایید کرد که بله، الان باید دوجانبه صحبت کنید. یعنی قره باغ رفته است.»

پوتین گفت: «شما می توانید در مورد این وضعیت هر چه می خواهید بگویید، اما این موضوع کلیدی بود: وضعیت قره باغ. همه چیز در دهه های گذشته حول محور این موضوع می چرخید که این مسئله چگونه و در چه زمانی و توسط چه کسی تعیین وضعیت خواهد شد. ارمنستان اینطور تصمیم گرفته است که قره‌باغ رسماً بخشی از جمهوری آذربایجان باشد. این موضع دولت ارمنستان در حال حاضر است.»

پوتین سپس به دفاع از موضع روسیه پرداخت و گفت: «ما باید چه کار می‌کردیم؟ همه چیزهایی که در هفته‌های اخیر به وقوع پیوسته – اعم از مسدود شدن کریدور لاچین و اتفاقات دیگر- همه اینها بعد از به رسمیت شناختن حاکمیت آذربایجان بر قره‌باغ اجتناب‌ناپذیر بودند. ما چه می‌توانستیم بگوییم؟ چه واکنش دیگری می‌توانستیم نشان دهیم؟ ارمنستان حاکمیت آذربایجان را به رسمیت شناخت ما باید چکار می‌کردیم؟ آیا باید می‌گفتیم نه ما آن را به رسمیت نمی‌شناسیم؟ این با عقل جور در نمی‌آید، می‌آید؟»

پوتین گفت: «نمی‌خواهم درباره جزئیات رایزنی‌هایمان حرف بزنم چون کار درستی نیست ولی اتفاقی که در روزها و هفته‌های گذشته رخ داد پیامد اجتناب‌ناپذیر اتفاقاتی بود که در پراگ و بروکسل رخ داد. بنابراین آقای میشل و همتایان او بایستی آن موقع به این چیزها فکر می‌کردند یعنی همان موقع که پشت پرده سعی می‌کردند نخست‌وزیر پاشینیان را به سمت گرفتن این تصمیم‌ها سوق می‌دهند. آنها آن موقع باید درباره آینده ارمنی‌ها در قره‌باغ فکر می‌کردند.»

پوتین در ادامه خاطرنشان کرد: «ما چکار کردیم؟ ما از تمامی ابزارهای قانونی که در اختیار داشتیم برای کمک‌رسانی‌های بشردوستانه استفاده کردیم. همان‌طور که احتمالا مطلعید صلح‌بان‌های ما برای محافظت از ارمنی‌ها در قره‌باغ کشته شدند.