وضعیت اورژانسی تالاب های ایران/ مسئولیت‌پذیری، راهکار خروج از این بحران

ایسنا: مدیر ملی طرح حفاظت از تالاب های ایران گفت: وضعیت تالاب های ایران نسبت به دیگر کشورها اورژانسی شده است.

مهری اثنی عشری ۲۱ شهریورماه ۱۴۰۲ در همایش ملی بحران های زیست محیطی تالاب میقان اراک که با رویکرد رفع چالش های زیست محیطی تالاب برزگزار شد، با بیان اینکه تا زمانی که نپذیریم مسئولیت حفظ این تالاب به عهده همه ماست، نمی توانیم آنرا از بحران ها خارج کنیم، اظهار کرد: طی ۵۰ سال اخیر، ۳۵ درصد تالاب های دنیا تخریب شده است چراکه هر بخشی فقط مسئولیت ها و اهداف خود را می بیند و عملا امور با نگاهی بخشی پیش می رود.

وی تصریح کرد: افرادی که معشیت آنها وابسته به تالاب است، بیش از مسئولان دولتی به لزوم حفظ تالاب واقفند، افزود: ۵۰ سال پیش کنوانسیون رامسر امضا شد و خاستگاه آن شهر رامسر بود. ایران اولین کشوری بود که به عضویت این کنوانسیون درآمد ولی امروز پس از ۵۰ سال، وضعیت تالاب های این کشور نسبت به دیگر کشورها اورژانسی شده و متاسفانه یکی از راهکارهای مسئولین و بهره برداران در این شرایط بحرانی، فرافکنی و واگذاری تقصیرها و مسئولیت به دیگری است در حالی که اگر بپذیریم که همه بهره برداران باید با هم برنامه ریزی کنند و با هم برنامه را اجرا کنند، درگیر مشکلات نخواهیم شد.

اثنی عشری گفت: سرعت بروز تغییرات اقلیمی از پیش بینی ها شده است و اثرات اکوسیستم های تالابی نیز بیش از تصور ماست. راه درست که ما را به چشم انداز مدنظر می رساند این است که همه بهره برداران تالاب باید پای کار باشند چراکه برای خروج از بحران مسئولیت دارند.

وی با تاکید بر اینکه قرار دادن القاب و اسامی بزرگ بر روی اکوسیستم ها، حلال مشکلات نیست، افزود: تالاب پهناور بختگان در استان فارس و تالاب هامون امروز در وضعیت بسیار نامناسبی هستند و شرایط موجود، منطقه را برای جوامع محلی غیرقابل سکونت کرده است. خروج از این بحران ها نیازمند همکاری همه ذینفعان و بهره برداران است، کلید اصلی بهبود وضعیت، پذیرش مسئولیت هاست و باید در بلندمدت این امانت را حفظ کرده و تحویل آیندگان بدهیم.

اثنی عشری با طرح این سوال که چقدر در جایگاه مسئولیتی خود، وظایف خود را انجام داده ایم؟ گفت: چرا با وجود اینکه دو سال برای تدوین برنامه جامع مدیریت زیست بومی تالاب زمان گذاشته شد، وضعیت تالاب هنوز این چنین است؟ شالکه این برنامه بسیار محکم است، اما باید به این سوال پاسخ داد.

امیر انصاری عضو هیات علمی دانشگاه اراک نیز با تاکید بر لزوم توجه به تالاب میقان اراک با توجه به حساسیت های آن، اظهار کرد: تالاب میقان اراک یک چهلم دریاچه ارومیه است، اما ۴۰۰ برابر آن می تواند چالش آفرین باشد چراکه در مرکز کشور واقع شده و حتی می تواند پایتخت را تحت تاثیر چالش های خود قرار دهد.

وی با اشاره به آبگیری کامل تالاب میقان اراک به دلیل وقوع سیلاب در سال ۱۳۹۸، افزود: امروز وقت احیای این تالاب است چراکه به شرایط اضطرار تالاب رسیده ایم و باید فعالیت هایی که به تخریب تالاب می انجامد کاملا متوقف کنیم. یک هکتار از اراضی تالابی ۱۰ برابر جنگل ارزش طبیعی دارد و با توجه به این ارزش اکولوژیکی باید این منطقه را حفظ و امکان سنجی احیا و بازسازی هوشمند تالاب میقان اراک را با جدیت دنبال کرد.

انصاری تغییر کاربری اراضی، عدم تخصیص حقابه زیست محیطی، معدن کاوی، ورود پساب های آلوده به تالاب، تغییر اقلیم، گردشگری غیر اصولی، گسترش بیابانزایی، عدم مدیریت یکپارچه و ... را از جمله مهمترین بحران ها و چالش های کنونی تالاب میقان اراک برشمرد.

وی با بیان اینکه اکوسیستم تالاب میقان نمونه ای از یک اکوسیستم تغییریافته توسط انسان است، افزود: امروز باید مسئله بوم شناسی بازسازی را بیش از هر زمانی مدنظر قرار دارد. تابستان ۶۹ درواقع یکی از دوران طلایی تالاب بود که نه جاده ای در منطقه وجود داشت و نه معدنی فعالیت داشت و آب به شکل طبیعی وارد تالاب می شد، اما این منطقه کاملا تغییر کرده است، جاده ای عریض ایجاد شده، پساب به حجم بالا وارد می شود و معدن با ظرفیت بالا در حال فعالیت است، همچنین پساب های صنایع شمال غرب و شرق تالاب نیز منتظر فرصتی برای ورود به تالاب هستند و این شرایط عملا بحرانی جدی را ایجاد کرده است.

این عضو هیات علمی دانشگاه اراک اضافه کرد: قطعا با بازسازی، نمی توان تالاب را به سال ۶۹ بازگرداند، اما می توان بحران ها را قدری کنترل کرد و کاهش داد.

انصاری تهیه طرح جامع احیا و اصلاح و بهسازی و مدیریت محیطی تالاب میقان، تخصیص حقابه میقان، ارتقای سطح حفاظتی تالاب میقان از منطقه شکار ممنوع به پناهگاه حیات وحش و تالاب بین المللی، مدیریت و پایش هوشمند زیست محیطی تالاب میقان، حمایت بیشتر معنوی و مادی مراکز علمی و اجرایی به منظور اجرای کامل برنامه مدیریت جامع تالاب میقان مصوب سال ۱۳۹۵ را به عنوان پیشنهادات برای بهبود وضعیت تالاب عنوان کرد.