سرمای ترسناک قطب جنوب ماه قربانی گرفت

زومیت نوشت: کاوشگران رباتیک چاندرایان ۳ گرمکن‌های رادیوایزوپ برای محافظت از خود دربرابر سرمای ماه ندارند؛ اما می‌توان احتمال ضعیفی برای بیدارشدن آن‌ها درنظر گرفت.

کاوشگران رباتیک قمری هند پس از ماموریت پیشگامانه‌ی دو هفته‌ای خود، هفته‌ی گذشته در تاریکی سرد منطقه‌ی قطب جنوبی ماه به خوابی عمیق فرو رفتند. اینکه آیا فضاپیماهای هندی در پایان شبانگاه قمری و تابش دوباره‌ی نور خورشید بر آن‌ها، از خواب بیدار خواهند شد یا خیر، تا حد زیادی به شانس بستگی دارد.

دمای مناطق نزدیک به قطب‌های ماه می‌تواند تا منفی ۲۵۳ درجه‌ی سانتی‌گراد یا فقط ۲۰ درجه بالای صفر مطلق کاهش یابد. بااین‌حال ماه‌نشین چاندرایان ۳ با نام ویکرام و ماه‌نورد ماموریت با نام پراگیان که یکم شهریور روی سطح ماه فرود تاریخی انجام دادند، هیچ‌کدام از گرمکن‌های رایج برای ماموریت‌های قمری برخوردار نیستند.

گرمکن‌های مورد بحث که با عنوان واحدهای گرم‌کننده رادیوایزوتوپ (RHUs) شناخته می‌شوند، با تابش غیرفعال گرما کار می‌کنند تا سخت‌افزار فضاپیما را در دمای عملیاتی پایدار نگه دارند. معمولا RHU-های مورد استفاده در ماموریت‌های فضایی، گرمای تولیدشده از واپاشی طبیعی انواع پرتوزای پلوتونیم و پولونیم را به نیروی الکتریکی تبدیل می‌کنند. این فرایند درنهایت سخت‌افزار فضاپیما را گرم می‌کند؛ هرچند عمدتا به اندازه‌ای که بتوانند در دمای بسیار سرد دوام آورند.

اما بدون وجود هیچ‌گونه سامانه‌ای برای گرمایش، بقای دو فضاپیمای ماموریت چاندرایان ۳ به شانس واگذار شده است.

واحدهای گرم‌کننده رادیوایزوتوپ از دهه‌ی ۱۹۷۰ در ماموریت‌های فرود روی ماه به‌کار رفته‌اند. لونوخود ۱ که اولین ماه‌نورد موفق با رکورد پیمایش بیش از ۱۰ کیلومتر از سطح قمری در طول فقط ۱۰ ماه بود، با استفاده از سلول‌های خورشیدی نصب‌شده روی یک درپوش، انرژی‌اش را تامین می‌کرد. این فضاپیما درطول شب‌های ماه، آن درپوش را می‌بست تا با انرژی تولیدشده به‌وسیله‌ی یگ گرمکن رادیوایزوتوپ مبتنی بر پلوتونیم ۲۱۰، تا طلوع بعدی خورشید گرم بماند.

زوج ماه‌نشین و ماه‌نورد ماموریت چانگ‌ای ۳ چین که در سال ۲۰۱۳ در دهانه‌ای بزرگ در قسمت شمال غربی ماه، در فاصله‌ی اندک از محوطه‌ی استقرار لونوخود ۱ فرود آمدند، سازوکارهای مشابهی برای محافظت از خود دربرابر شب‌های سوزناک داشتند. ماه‌نورد یوتو در شب اول جان سالم به‌در برد؛ اما بعد از شب دوم امکان تحرک خود را برای همیشه از دست داد. بااین‌حال، جانشین آن به نام یوتو ۲، در چهار سال گذشته در آغاز هر روز قمری طبق انتظار از خواب بیدار شده است.

سازمان پژوهش‌های فضایی هند (ایسرو) درباره‌ی اینکه چرا ماه‌نشین و ماه‌نورد ماموریت چاندرایان ۳ به گرمکن‌های رادیوایزوتوپ مشابه مجهز نشده‌اند، به‌طور علنی صحبت نکرده است. بااین‌حال، این دو فضاپیمای رباتیک اهداف علمی خود را به‌طور عالی برآورده کردند. آن‌ها دراصل اولین کاوشگرانی بودند که در نزدیکی قطب جنوب ماه فرود آمدند؛ منطقه‌ای که به‌لطف وجود احتمالی مخازن عظیم آب یخ‌زده به کانون جدید اکتشافات فضایی تبدیل شده است.

دو فضاپیمای رباتیک چاندرایان ۳ اهداف علمی خود را به‌طور عالی برآورده کردند. ماه‌نشین ویکرام حتی توانست از اهداف تعیین‌شده برای خود فراتر برود و درجریان یک آزمایش، به اندازه‌ی تقریبا ۴۰ سانتی‌متر از روی ماه برخیزد. این برخاست در حالی انجام شد که ماه‌نورد پراگیان از قبل در نزدیکی ماه‌نشین به حالت خواب وارد شده بود. ایسرو با پایان ماموریت چاندرایان ۳ در پستی در ایکس (توییتر سابق) گفت به‌منظور آماده‌سازی فضاپیماها برای اولین شب قمری، باتری‌های آن‌ها پیش از خواب به‌طور کامل شارژ شدند.

اگر شانس با هند یار باشد، این کشور می‌تواند به‌زودی یک فرصت ۱۴ روزه‌ی دیگر برای کاوش ماه به‌دست آورد؛ درغیراین‌صورت، فضاپیماهای چاندرایان ۳ به خواب ابدی خواهند رفت و برای همیشه به‌عنوان سفیران هند روی ماه باقی خواهند ماند.