روسیه و ایالات متحده، همراه با فرانسه، چندین دهه است که ریاست مشترک سازمان امنیت و همکاری اروپا در گروه مینسک را بر عهده داشته‌اند که وظیفه آن میانجیگری در مناقشه ارمنستان و آذربایجان بر سر قره‌باغ است. پس از عملیات نظامی روسیه در اوکراین، این گروه عملا فعالیت خود را متوقف کرد. در ژوئیه البته این روسای مشترک در ژنو، طی یک گردهمایی غیرعلنی که در مصاحبه‌ای از سوی یک تحلیلگر آگاه ارمنی فاش شد، برای بحث در مورد بحران قره‌باغ با یکدیگر دیدار کردند.
روزنامه آمریکایی نوشت «راه‌حل پایدار برای درگیری جمهوری آذربایجان و ارمنستان بر سر قره‌باغ که مکانیسم‌های امنیتی پایدار ایجاد کند، تنها می‌تواند از طریق ایالات متحده و روسیه حاصل شود و آن هم در صورتی که با هم همکاری کنند».به گزارش ایسنا، مجله تایم در گزارشی با اشاره به تحولات قفقاز جنوبی می‌نویسد: در اواخر جنگ سرد، هیچ نقطه‌ای از اتحاد جماهیر شوروی خونین‌تر از قفقاز جنوبی نبود و امروز دوباره این منطقه در آستانه انفجار است. وقوع گرسنگی از طریق محاصره منطقه ارمنی‌نشین قره‌باغ که به جمهوری آذربایجان نسبت داده می‌شود، در بحبوحه خلأ قدرت، معضلی را برای واشنگتن ایجاد می‌کند؛ آیا ایالات متحده باید با روسیه ولادیمیر پوتین برای آزاد کردن کمک بشردوستانه و خنثی کردن یک بشکه باروت سیاسی همکاری کند؟
«نیکول پاشینیان» نخست‌وزیر ارمنستان روز پنجشنبه با اشاره به «بحران انسانی» در قره‌باغ در پی مسدودسازی کریدور «لاچین» که منطقه ارمنی‌نشین قره‌باغ را به خاک ارمنستان متصل می‌کند، گفته بود: «بدیهی است که آذربایجان با این اقدامات، قصد خود را برای انجام یک تحریک نظامی جدید علیه قره‌باغ و ارمنستان نشان می‌دهد».
به نوشته تایم، این واقعیت کنونی در قره‌باغ است که تا حدی بابت رفتار مسکو در چارچوب مرزهای بین‌المللی به رسمیت شناخته‌شده جمهوری آذربایجان قرار گرفت. پس از جنگ اوایل دهه ۱۹۹۰ پسا شوروی، این قلمرو مورد مناقشه در پشت مواضع دفاعی محصور بود و فقط از طریق ارمنستان قابلیت دسترسی داشت، تا اینکه جمهوری آذربایجان در سال ۲۰۲۰ کارزاری را آغاز کرد که شاهد تصرف مناطق قابل توجهی بود. سپس، جمهوری آذربایجان ۹ ماه پیش با بستن کریدور لاچین – تنها شاهراه به ارمنستان و بقیه جهان – و قطع منابع انرژی و زیرساخت‌های اینترنتی، محاصره این منطقه خودگردان را آغاز کرد.
روزنامه آمریکایی می‌نویسد محاصره جمهوری آذربایجان این منطقه را به زندانی بدل کرده و باکو حتی اجازه نمی‌دهد محموله‌های امدادی صلیب سرخ برای ۱۲۰ هزار جمعیت این منطقه منتقل شود. در نتیجه، سازمان‌های حقوق بشری و روزنامه‌نگاران محلی اوضاع را فاجعه‌بار توصیف می‌کنند. پیشتر در ۱۶ اوت، شرایط این منطقه مورد بررسی شورای امنیت سازمان ملل قرار گرفت.
اعتراض به بسته‌شدن کریدور لاچین
آنچه بعد اتفاق می‌افتد – ترجیحا، یک قطعنامه قابل اجرا در شورای امنیت سازمان ملل متحد – بستگی به این دارد که آیا دو دشمن کلیدی می‌توانند تصمیم بگیرند که با هم همکاری کنند یا خیر.
روسیه و ایالات متحده، همراه با فرانسه، چندین دهه است که ریاست مشترک سازمان امنیت و همکاری اروپا در گروه مینسک را بر عهده داشته‌اند که وظیفه آن میانجیگری در مناقشه ارمنستان و آذربایجان بر سر قره‌باغ است. پس از عملیات نظامی روسیه در اوکراین، این گروه عملا فعالیت خود را متوقف کرد. در ژوئیه البته این روسای مشترک در ژنو، طی یک گردهمایی غیرعلنی که در مصاحبه‌ای از سوی یک تحلیلگر آگاه ارمنی فاش شد، برای بحث در مورد بحران قره‌باغ با یکدیگر دیدار کردند.
تایم در ادامه نوشت: تعامل ایالات متحده با روسیه حیاتی است. پس از جنگ ۲۰۲۰ در قره‌باغ که مجموعاً ۷۰۰۰ سرباز کشته شدند و تقریبا یک‌سوم جمعیت بومی ارمنی فرار کردند - روسیه نیروهای خود را برای تقویت منافع منطقه‌ای خود و مدیریت کریدور لاچین مستقر کرد اما به نظر می‌رسد که امروز روسیه قادر نیست یا نمی‌خواهد (یا هر دو) که این کریدور را باز نگه دارد.
به نوشته روزنامه آمریکایی، با توجه به مشغله‌های روسیه در اوکراین، جمهوری آذربایجان از این محاصره استفاده می‌کند تا با بیرون راندن همیشگی ارامنه منطقه، به این درگیری‌های قومی-سرزمینی پایان دهد. این هدفی است که کاملا در دسترس جمهوری آذربایجان است، زیرا دنیایی که به شدت حواسش پرت شده، از دور تماشاگر است. حتی لقب اخیر پارلمان آذربایجان به ارامنه به عنوان «غده سرطانی اروپا» خشم چندانی را به وجود نیاورد.
سه بازیگری که سعی در میانجیگری در این مناقشه دارند، عبارتند از ایالات متحده، روسیه و تا حدی اتحادیه اروپا. اما ایالات متحده تنها کسی است که ابزارهایی را در اختیار دارد - از اجرای بند قانونی ۹۰۷ تا اعمال تحریم‌های اجرایی - که می‌تواند به این محاصره پایان دهد. آذربایجانی‌های علاقمند به سبک زندگی مجلل و خرید املاک و مستغلات در لندن هستند که می‌تواند هدف اصلی چنین اقداماتی باشد.
فروشگاه‌های خالی از کالا در قره‌باغ
اما راه‌حل پایدار برای درگیری گسترده‌تر آذربایجان و ارمنستان که مکانیسم‌های امنیتی پایدار ایجاد می‌کند، تنها با ایالات متحده و روسیه می‌تواند حاصل شود - و تنها در صورتی که آن‌ها همکاری کنند. آذربایجان متکبری که از قدرت نفوذ انرژی خود به طور یکسان در قبال روسیه و غرب استفاده می‌کند، احتمال کمتری دارد که مقابل این اتحاد بعید از سمت این دشمنان ژئوپلیتیکی مقاومت کند.
تایم می‌نویسد: نیاز به چنین راه‌حلی صرفا به دلایل بشردوستانه نیست. محاصره قره‌باغ توسط جمهوری آذربایجان می‌تواند به یک جنگ غیر قابل کنترل تبدیل شود و بازیکنان قدرتمندی را به خود جذب کند. حامی آذربایجان – ترکیه – جنوب ارمنستان را به دنبال یک هدف غیرقابل تحقق در دوران جنگ جهانی اول می‌خواهد؛ یک ارتباط پان ترکیستی مستقل. این مسئله ایران را که می‌گوید تحمل از دست دادن مرز دیرینه خود با ارمنستان را ندارد، به تکاپو می‌اندازد. این سناریوی نگران‌کننده تقریبا در سال گذشته تحقق یافت، زمانی که آذربایجان در سپتامبر ۲۰۲۲ به جنوب ارمنستان حمله کرد و اراضی ارمنستان را اشغال کرد. خطر جنگ همچنان وجود دارد.
خبر امیدوارکننده این است که روسیه و ایالات متحده همچنان روی یک نکته توافق دارند؛ اینکه حضور ۲۵۰۰ ساله ارامنه در قره‌باغ باید پایدار بماند. اما کلمات به تنهایی نمی‌توانند آذربایجان را که عمدا شرایطی را ایجاد می‌کند که هدف آن برعکس این‌هاست، منصرف کند.
با این حال، همکاری ایالات متحده و روسیه به طور خودکار یک صلح عادلانه را تضمین نمی‌کند، به خصوص اگر توافقی پشت درهای بسته انجام شود. این دو قدرت ممکن است با چشم‌انداز یک راه‌حل به ظاهر آسان وسوسه شوند - تحت فشار قرار دادن قره‌باغ برای موافقت با تمام خواسته‌های جمهوری آذربایجان، از جمله تسلیم شدن و غذا در برابر فرمانبرداری که به محاصره دامن می‌زند و انزوای این منطقه را تقویت می‌کند. با این حال، فقدان همکاری ایالات متحده و روسیه هم تأثیری مشابه، اگر نگوییم بدتر، خواهد داشت.
اگر «جو بایدن» رئیس‌جمهور آمریکا به وعده خود مبنی بر تحریم آذربایجان عمل نکند، پس باید با روسیه همکاری کند. انفعال ایالات متحده در قبال قره‌باغ، روسیه را مجازات نمی‌کند، بلکه در عوض به معنی چراغ سبز آن به یک نسل‌کشی است.
ارسال نظر
