آموزش و پرورش: امسال میانگین نمرات دانش آموزان سال آخر ۱۰ و ۲ صدم است/ ۱۵ درصد از شرکت کنندگان آزمون نهایی اعتراض داشتند

نشست خبری رئیس مرکز ارزشیابی ‌و تضمین کیفیت آموزش و پرورش صبح امروز ۲۴ مرداد ماه برگزار شد.

«محسن زارعی» رئیس مرکز ارزشیابی و تضمین کیفیت آموزش و پرورش در ابتدای این جلسه اظهار کرد: گاهی تصور بر این است که ارزشیابی پایان کار است اما اینطور نیست؛ ارزشیابی شروع کار برای دریافت بازخوردی از محصول آموزشی است و براساس تحلیل‌های ارزشیابی می‌توان برای سال تحصیلی جدید و نقاط ضعف و قوت برنامه ریزی کرد. این اصل زمانی محقق می‌شود که معیار آزمون کنترل شده و سراسری باشد تا بتوان به آزمون نهایی اتکا کرد.

 رئیس مرکز ارزشیابی و تضمین کیفیت آموزش و پرورش عنوان کرد: بر اساس خروجی‌ها ابتدا سعی می‌کنیم تاکید صرفا بر نمرات نباشد بلکه تحلیلی انجام دهدیم که مبتنی بر پیشنهادات و راهبردها باشد. چرا در سال‌های قبل این اقدام سال‌های قبل با این حساسیت انجام نشده؟ اعتراف می‌کنم سال‌های قبل با توجه به رویکردی که وجود داشت آزمون به این شکل تحلیل نمی‌شد.

 

زارعی افزود: دلیلش این بود که دانش آموزان ما توسط نظام دیگری مورد ارزیابی قرار می‌گرفتند لذا خروجی قابل اتکا نبود یعنی توجه دانش آموزان توسط نظامی بود که سرنوشت آن‌ها با آن رقم می‌خورد یعنی کنکور و چون خود آزمون نهایی مورد توجه نبود و تاکید جامعه و مدرسه نیز این طور نبود و دانش آموز بیشتر دنبال رقابت برای آزمون کنکور و تست زدن بود و بیش از یادگیری کتاب درسی و مفاهیم و برنامه درسی بیشتر فکر کنکور بودند و اهداف آزمون نهایی و کنکور یکی نبود تا بفهمیم دانش آموزان چقدر به کتاب درسی و محتوای آن مسلط هستند.

 

رئیس مرکز ارزشیابی و تضمین کیفیت آموزش و پرورش تاکید کرد: امروز چون معدل در کنکور تاثیر بیشتری دارد آزمون نهایی نیز بیشتر مورد تاکید قرار رفته است. استانداردسازی آزمون‌های نهایی مورد تاکید آموزش و پرورش قرار گرفت. تعریف مشخصی از استانداردسازی آزمون وجود دارد و به لحاظ روایی سوالات و تصحیح نگاهی دارد امسال در نمره‌گذاری تغییری داشتیم. راهنمای تصحیح نیز طراحی و به دبیرخانه‌ها ارسال می‌شد.

 

به گفته زارعی، دبیرخانه در خصوص پاسخ کافی برای هر سوال و ماهیت سوالات نظر دهی می‌کردند. به این ترتیب به راهنمای تصحیح استاندارد می‌رسیدیم. مصححین می‌توانستند نظرات اصلاحی خود بر راهنمای تصحیح اعلام کنند. معرف بودن سوال و تناسب با هدف نیز مورد تاکید بود. سوالات کاملا از کتب درسی طراحی شده بود و اظهار نظر دبیرخانه‌ها را بر تمام سوالات داشتیم. تناسب و مبتنی بر کتب درسی بودن، سطح دشواری و سطوح شناختی مورد تاکید امسال در طراحی سوالات مورد توجه قرار گرفت

زارعی ادامه داد: در طراحی آزمون امنیت طراحی آزمون و بهره گیری از بانک سوالات و امکان مشارکت همه معلمان مورد توجه ما بود. بنا داریم این کار را توسعه دهیم و علاوه بر معلمان دانش آموزان نیز در طراحی سوال به ما کمک کنند. دو مرحله طراحی سوال داریم و استفاده از خزانه سوالات یک نوع پیشنهاد به طراح سوال است نه اینکه صرفا از خزانه سوالات بهره ببرد. سوالات در راستای ارسال امن به صورت رمزنگاری شده از فضای قرنطینه به حوزه‌های آزمون ارسال می‌شد لذا سوالات در فضایی امن طراحی و به دست شرکت کنندگان رسید.

رئیس مرکز ارزشیابی و تضمین کیفیت آموزش و پرورش تصریح کرد: حوزه‌های اجرای آزمون مجهز شدند اما هنوز کمبودهایی داریم. هر دانش آموز پاسخبرگ خاص خود را داشت پس تکثیر انجام نمی‌شد بلکه چاپ بود. همین نکته کار را کمی دشوار می‌کرد و نباید رمزینه خدشه دار می‌شد که این امر برای حفظ امنیت آزمون بود. سوالات هر حوزه امتحانی شخصی‌سازی شده بود. در اختیار قرار گرفتن دستگاه کافی برای این امور با همکاری رئیس ارزشیابی مناطق انجام شد که کار سختی بود

 

زارعی بیان کرد: نمره دهی بحث دیگری بود که عدالت باید در آن رعایت می‌شد. ممکن بود از سوی مصححین سوگیری رخ دهد. البته موردی در این بستر نداشتیم و سوالی نبود که از سمت طراح سوال لو برود اما باز هم باید تلاش می‌کردیم روزنه و خطای انسانی در نمره دهی و تصحیح رخ ندهد. تصحیح الکترونیکی که از سال قبل آغاز شد برای همین هدف بود. دوبار تصحیح کامل و مجزا توسط دو مصحح مستقل از هم انجام شد و پاسخبرگ‌ها توزیع و به مصححین به غیر از مصحح شهر داوطلب، ارسال می‌کردیم.

 

او گفت: تولید سابقه تحصیلی و ساخت نمرات تراز از کارهای دیگری بود که پیش بردیم. ۱۸ سال سابقه تحصیلی برای همه فارغ‌التحصیلان و دانش آموزان تولید کردیم و ۷۰ عنوان درس یکتا و ۱۰۴ درس از ۴ دیپلم. ۱۰۰ هزار نمره یکتا تولید و برای هر درس ضرایب تولید شد و نمره کلی ایجاد کردیم که به سازمان سنجش ارسال کردیم.

 

زارعی اضافه کرد: در آمار شرکت کنندگان آزمون نهایی امسال ۵۹۵ هزار ۶۲۴ دانش آموز (روزانه) وجود داشتند و ۳۱۸ هزار نفر و ۴۸۱ بزرگسال و مجموعه ۹۱۴ هزار نفر و ۴۶۵ شرکت کننده داشتیم.

او افزود: مغایرت‌ها در نمره و پاسخبرگ‌ها ناچیز در حد ۲۵ صدم بوده و نمره نهایی نمره‌ای بود که دانش آموز ضرر نکند و ۹۹ درصد کمتر از یک نمره خطای تصحیح بود که دقت مصصحین را نشان می‌دهد. در ۷۶ درصد موارد راهنمای تصحیح تغییری نداشت و مورد تایید دبیرخانه بود و ۲۴ درصد روی پاسخ‌ها نظرات تکمیلی دادند. یک مورد سوال مورد تایید دبیرخانه نبود که مربوط به درس ریاضیات گسسته می‌شد که سوال حذف شد و نمره آن بین سوالات دیگر آزمون قبل از تصحیح پخش شد. بنابراین هیچ سوالی درآزمون نهایی مشکل علمی، ویرایشی و نگارشی نداشت.

 
رئیس مرکز ارزشیابی و تضمین کیفیت آموزش و پرورش ادامه داد: اعتراضات به نمرات یک هفته‌ای پاسخ داده شد. بلافاصله بعد از ثبت اعتراض مصحح به اعتراض رسیدگی می‌کرد. ۱۵ درصد از شرکت کنندگان آزمون نهایی اعتراض داشتند و دختران اعتراض کمتری به نمرات خود داشتند و ۴۶ درصد معترضین را تشکیل می‌دادند.

 

به گفته زارعی نمره فرد معترض ممکن بود افزایش یابد یا حتی کاسته شود و این نکته از قبل گفته شده بود. ۴۹ درصد نمرات اعتراضات افزایشی، ۲۵ درصد کاهشی و ۲۶ درصد تغییری نداشته است. اگر تغییرات پاسخبرگ بیش از دو نمره بود ما نظر مصحح چهارم را به مصصح پنجم دادیم و اگر مصحح پنجم نیز نظر دیگری داشت پاسخبرگ را به بازبین ارجاع می‌دادیم تا ببینیم نظر کدام مصحح پذیرفته می‌شود و همه هدف ما احقاق حق افراد بود. او در ادامه گفت: ۹۴ درصد بین نظر مصحح اول و دوم همبستگی وجود داشت. تک تک سوالات از نظر روایی، دشواری، پایایی و… درس به درس تعریف شده و هنوز در حال انجام است. ۴۹ درصد اعتراضات منجر به افزایش نمره داوطلب شد

 

زارعی با بیان اینکه دانش آموزان تا چه حد تسلط دارند و نقاط قوت و ضعف و توانایی شناختی دانش آموزان و فراوانی آن به دبیران گزارش می‌شود اظهار کرد: عوامل زمینه‌ای که بر کیفیت یادگیری دانش آموزان اثر دارد نیز مورد توجه قرار گرفته و بررسی شده‌است و عوامل اقتصادی، فرهنگی، عملکرد معلم و سوابق او، شهری و روستایی بودن مدرسه و… همه از جمله موضوعاتی است که به یادمان پژوهش گزارش شده است. زمان تدریس در برخی موارد در تسلط مفاهیم پایه که سال‌های قبل دانش آموز به ان دسترسی نداشته نیز در این امر موثر است.

 

او افزود: می‌گویند آزمون امسال نسبت به قبل سخت‌تر بوده، اما سختی سوال را با ضریب دشواری می‌سنجند و آمارها نشان داد که تعداد سوالاتی که دشوار بوده یا پیچیدگی داشته قابل دفاع است و مشکلی نداشته است. میزان نمره ۲۰ در آزمون‌های نظری ۴۱ درصد بوده و آمارها نشان می‌دهد خیلی از افراد نمره خیلی بالا و از طرف دیگر عده‌ای نمره خیلی‌ها پایین گرفته اند.

 

وی ادامه داد: استان‌هایی که بالاتر از میانگین هستند در مناطق مرکزی کشور و شمال شرق هستند، همچنین میانگین نمرات مناطق مرکزی و شمال کشور برابر میانگین و جنوب شرقی و غربی، غرب و شمال غرب و شرق وضعیت نگران کننده است. غیر از استان ها، اینکه در مناطق آموزشی هر استان چقدر بین نمراتشان همبستگی وجود دارد نیز مورد توجه قرار گرفت. در این نابرابری آموزشی در استان کرمان است.

او اضافه کرد: میانگین نمرات در سال قبل ۱۱ و ۶۲ صدم و امسال ۱۰ و دو صدم است.