هشدار محققان: دریاچه ارومیه در شرایط برگشت‌ناپذیر قرار گرفته

ایسنا: رییس پژوهشکده علوم زمین سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی با بیان اینکه دریاچه ارومیه در شرایط برگشت‌ناپذیر قرار دارد، گفت: ما باید با برنامه‌ریزی شرایطی را فراهم کنیم که محیط پلایایی دریاچه ارومیه به سمت بیابانی‌شدن نرود.

دکتر راضیه لک در نشست علمی "تکامل رسوبی و تغییرات سطح آب دریاچه ارومیه در ۵۰ هزار سال گذشته بر اساس مطالعه پلت‌های آرتمیا" با اشاره به وضعیت فعلی دریاچه ارومیه با تاکید بر اینکه این دریاچه در هیچ زمانی خالی از مطالعه و تحقیق نبوده است، افزود: آخرین مطالعاتی که بر روی این حوضه آبریز انجام شد، در زمینه پایش شورابه‌های آن در زمان‌های مختلف است.

وی با بیان اینکه سازمان زمین‌شناسی اولین نهاد علمی بود که اعلام کرد دریاچه ارومیه در معرض خشک شدن قرار دارد، اظهار کرد: تز دکتری من بر روی دریاچه مهارلو بود و از آنجایی که شرایط این دریاچه مشابه دریاچه ارومیه است، تصمیم گرفتیم مطالعه بر روی دریاچه ارومیه را آغاز کنیم. زمانی که ما مطالعه بر روی این دریاچه را آغاز کردیم، سطح آب این حوضه آبریز به سرعت در حال کاهش بود.

لک ادامه داد: در کنار آن با همکاری برخی از محققان محیط زیستی با مسؤولان وزارت نیرو دیدار و اعلام کردیم اگر روند عدم تخصیص حق‌آبه دریاچه ارومیه ادامه یابد، این حوضه تبدیل به پلایا و بعد از آن خشک خواهد شد که در آن زمان مسؤولان وزارت نیرو با این گفته موافق نبودند و تاکید داشتند که خشک شدن دریاچه ارومیه به دلیل تغییر اقلیم است و عوامل انسانی و سدسازی و عدم تخصیص حق‌آبه در خشک شدن این دریاچه نقش کمتری دارد.

رییس پژوهشکده علوم زمین سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی، اضافه کرد: از این رو همایشی با همکاری دانشگاه برلین در این دانشگاه با حضور متخصصان برگزار و برخی از مسؤولان وزارت نیرو نیز در آن حضور یافتند و در این همایش نیز مسؤولان وزارت نیرو متاسفانه گزارشی در خصوص تغییر اقلیم و افزایش گرمای ۲ درجه سانتی‌گراد ارائه و اعلام کردند دریاچه ارومیه به همین دلیل خشک شده است.

وی اضافه کرد: در این همایش یکی از متخصصان حوزه تغییر اقلیم به این گزارش اعتراض و اعلام کرد: افزایش دمای ۲ درجه سانتی‌گراد علمی نیست و اگر این میزان افزایش دما باشد، ما باید آلمان را ترک کنیم و پیشنهاد داد باید عوامل انسانی مورد بررسی قرار گیرد.

لک با بیان اینکه برگزاری این همایش اثرات خوبی بر رویکرد مسؤولان وزارت نیرو داشت، خاطر نشان کرد: بعد از این همایش مسؤولان وزارت نیرو بیشتر به این موضوع توجه کردند، ضمن آنکه در این زمینه نتیجه مغزه‌گیری ما از دریاچه ارومیه استخراج شد و به آنها نشان دادیم بر اساس این نتایج این دریاچه در طول ۱۳ میلیون سال گذشته با نوسانات آبی مواجه بوده، ولی هیچ‌گاه خشک نشده است.

وی با تاکید بر اینکه آنچه که موجب نابودی دریاچه ارومیه شد، مدیریت ناکارآمد در بخش منابع آب است، افزود: ما از زیر زمین آب‌های زیر زمینی را استخراج کردیم، به گونه‌ای که چشمه‌هایی که وارد این دریاچه می‌شدند، خشک و بی‌رمق شدند و از روی زمین نیز حق‌آبه این دریاچه را ندادیم.

رییس پژوهشکده علوم زمین سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی یادآور شد: آنچه که آب‌های سطحی دریاچه ارومیه را تامین می‌کند، تنها محدود به آب‌های سطحی و رودخانه‌ها نمی‌شود، بلکه آب‌های زیر زمینی در آن نقش دارد که در حال حاضر به آن نمی‌رسد؛ از این رو از سال ۹۰ این دریاچه تبدیل به پلایا شد.

وی در این باره توضیح داد: زمانی که محیطی تبدیل به پلایا می‌شود، به نظر من نمی‌توان به شرایط قبل بازگرداند؛ چرا که محیط رسوبی، تغییر کرده و ما برای دریاچه ارومیه شرایطی را فراهم کردیم که برگشت‌ناپذیر است و زمان زیادی را می‌طلبد تا به تراز اکولوژی قبل بازگردد.

دکتر لک تاکید کرد: در حال حاضر باید برای این دریاچه به گونه‌ای برنامه‌ریزی کنیم که از محیط پلایایی به سمت بیابانی شدن نرود، در غیر این صورت اثری از این دریاچه باقی نخواهد ماند.

رییس پژوهشکده علوم زمین سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی گفت: حفظ پلایاها دشوار است.