خاموشی: هرگاه دشمن در فعالیت‌های ما احساس قوت و حرکت می‌کند، دست روی همان نقطه می‌گذارد / سازمان بازرسی کل کشور بر همه فعالیت‌های اوقاف نظارت دارد

فارس: رئیس سازمان اوقاف و امور خیریه می‌گوید: ما کاملاً تحت نظارت سازمان بازرسی کل کشور هستیم. آن‌ها در همه فرآیند‌های ما حضور دارند و نظارت می‌کنند. دیگر نهاد‌های نظارتی هم بر عملکرد اوقاف نظارت دارند و بازرسانشان فعالند.

در ادامه مشروح مصاحبه با رئیس اوقاف آمده است:

این روز‌ها شاهد حملات و هجمه‌هایی به سازمان اوقاف و موضوع وقف خصوصاً از سوی رسانه‌های معاند هستیم. به نظر شما علت این هجمه‌ها چیست؟

این موضوع ثابت شده که هرگاه دشمن در فعالیت‌های ما احساس قوت و حرکت می‌کند، دست روی همان نقطه می‌گذارد و از همان جا شروع به تخریب و حمله می‌کند. نظام وقف توانمندی‌های بسیار بالایی دارد و می‌تواند از آنچه هست ده‌ها برابر یا صدها برابر بیشتر باشد، این کار با مولد‌سازی و بهینه‌سازی موقوفات قابل انجام است که ما آن را شروع کرده‌ایم و با قوت پیش می‌بریم. به عنوان مثال برای افزایش بهره‌وری برخی موقوفات، موضوع پرورش ماهی در قفس را انجام داده‌ایم که دو قفس با ظرفیت ۱۰ هزار قطعه فعال هستند و این کار با تکیه بر درآمد موقوفه انجام شده و افزایش درآمد موقوفه را در پی دارد که آن هم در راستای نیت واقف هزینه می‌شود. حال وقتی چنین برنامه‌هایی اجرا شود، دشمن احساس ترس و نگرانی می‌کند و برای از بین بردن آن می‌کوشد، دروغ‌پردازی و شایعه پراکنی می‌کند و می‌خواهد مردم را از آن موضوع دور کند.

چرا خودتان قبل از اینکه دشمن اقدامی کند، درباره فعالیت‌ها و برنامه‌های سازمان اطلاع‌رسانی نمی‌کنید تا از این منظر توطئه‌ها را از قبل خنثی کنید؟

امسال قصد داریم جدا از موضوع اطلاع‌رسانی، نمایشگاهی برپا کنیم تا در آن ضمن معرفی برنامه‌ها و فعالیت‌ها استعداد‌هایی را که وقف به فعلیت رسانده به مردم معرفی کنیم. البته گزارش همه موقوفات را هم می‌خواهیم شفاف به مردم ارائه کنیم. درباره موقوفات امام حسین(ع) هم امسال گزارشی از هزینه کردشان می‌دهیم.

آیا برنامه‌هایی که برای بهره‌وری موقوفات داشتید، توانسته درآمد آن را افزایش دهد؟

حتماً همین‌طور است و اگر نبود که این همه وقت و انرژی صرف آن نمی‌کردیم. درآمد سازمان اوقاف از محل موقوفات از زمانی که من مسئولیت قبول کرده‌ام تا امروز 7 برابر شده است. این افزایش درآمد را ما درست طبق نیت واقف هزینه می‌کنیم و به هیچ عنوان در زمینه‌های دیگر خرج نمی‌کنیم.

نظام وقف، یک نظام شرعی و قانونی است و ما اصلاً نمی‌توانیم در آن دخل و تصرف کنیم. مثلاً در فضای مجازی و یا رسانه‌های خارجی به تولیت موقوفات ایراد می‌گیرند. این موضوع شرعی و قانونی است و ما کاری نمی‌توانیم انجام دهیم، حتی شورای نگهبان هم گفته در امور موقوفه‌ای که تولیت دارد، حتی اوقاف هم حق دخالت ندارد و تولیت می‌تواند خودش کار کند و مستقل است. حتی اگر شکایت هم شود، دادگاه هم چنین رأیی می‌دهد، درباره این موقوفات ما فقط نظارت استصوابی داریم

گاهی مردم درباره موضوع وقف یا موضوعی خاص درباره یک موقوفه سؤالات و ابهاماتی دارند، اما فرآیند پاسخ به این سؤالات و ابهامات طولانی است. علت این موضوع چیست؟

قواعد وقف بسیار پیچیده است و این قواعد کاملاً حقوقی است و اگر بخواهیم به سؤالات و ابهامات مردم دقیق پاسخ دهیم باید بر اساس قواعد حقوقی توضیح دهیم. سؤالات، ابهامات و شبهات درباره وقف به سادگی قابل پاسخ نیست، ما برای این کار چاره اندیشیده‌ایم. پیچیدگی‌های موضوع وقف با نمایش دادن فعالیت‌ها و ارائه گزارش‌ها برای مردم ساده می‌شود و این‌گونه هم جواب سؤالاتشان را می‌گیرند و هم به وقف بیشتر علاقه‌مند می‌شوند.

یکی از شبهاتی که مطرح می‌شود، این است که بعد از انقلاب مردم کمتر به وقف گرایش دارند و می‌گویند موقوفات کم شده است. شما با این نظریه چقدر موافقید؟

به هیچ وجه! تعداد موقوفات ما در ۴۰ سال بعد از انقلاب نسبت به ۴۰ سال قبل از انقلاب درست ۲.۵ برابر شده است و این موضوع با اسناد قابل اثبات است. این اتفاق مبارک نشانه آن است که اتفاقاً مردم به وقف اعتماد دارند؛ یکی خانه‌اش را وقف می‌کند، یکی کارخانه‌اش را، یکی ملکش و یکی آپارتمانش را و برخی افراد همه دارایی‌شان را وقف می‌کنند، زیرا می‌دانند با این کار خیر ابدی برای خود باقی می‌گذارند.

سازمان اوقاف گفته‌ بود قصد دارد به وسیله سامانه‌ای که در آن همه اطلاعات موقوفات از جمله درآمد ثبت شده، شفاف‌سازی کند و این اطلاعات را در اختیار واقفان قرار دهد. کار راه‌اندازی این سامانه به کجا رسید؟

ما سامانه‌ای طراحی و راه‌اندازی کرده‌ایم که در آن همه اطلاعات موقوفات ثبت شده و نشان می‌دهد موقوفه چقدر درآمد دارد و این درآمد در کجا هزینه می‌شود. همان‌طور که گفتم درآمد‌های موقوفات درست براساس نیت واقف هزینه و در سامانه هم ثبت می‌شود. هر کس هم نسبت این موضوع شبهه‌ای داشته باشد می‌توانیم اطلاعات را در اختیارش قرار دهیم. حال با چنین دقتی به ما حمله می‌کنند. البته دشمن، دشمنی می‌کند و هر چه بیشتر ما را بزند یعنی داریم کارمان را درست انجام می‌دهیم.

نهادی هست که بر عملکرد سازمان اوقاف نظارت داشته باشد؟

بله، ما کاملاً تحت نظارت سازمان بازرسی کل کشور هستیم و در همه فرآیند‌های ما حضور دارند و نظارت می‌کنند. دیگر نهاد‌های نظارتی هم بر عملکرد اوقاف نظارت دارند و بازرسانشان فعال هستند.

برخی موقوفات برای قرن‌ها قبل هستند و نیاز به بروزرسانی اسنادشان احساس می‌شود. درباره اقدامات اوقاف برای ثبت موقوفات توضیح دهید.

این بار فرآیندی دارد که در سال‌های اخیر با سرعت بسیار بالایی انجام می‌شود. برای این کار ابتدا کاداستر یا حدنگاری انجام می‌دهیم که نوعی نقشه‌برداری ثبتی برای تشخیص موقعیت دقیق موقوفه است. بعد اطلاعات جغرافیایی آن (GIS) را به دست می‌آوریم تا ابعاد دقیق ملک مشخص شود، به عنوان مثال ممکن است در تقسیم کردن دو زمین بزرگ مقداری زمین این وسط باقی بماند و بلاتکلیف باشد، به وسیله GIS همه این‌ها را تشخیص می‌دهیم و موقعیت و ابعاد موقوفه را دقیق به دست می‌آوریم، سپس برای گرفتن سند تک‌برگ اقدام می‌کنیم.

در کشور ۸ هزار بقعه متبرک داریم که تا الان کار GIS همه آنها انجام شده و قصد داریم تا پایان سال ۱۴۰۳ کار GIS همه موقوفات را انجام دهیم تا در فرآیند ثبت آنها نهایت دقت انجام شود. این کار بسیار ضرورت دارد، زیرا این‌گونه موقوفه ثبت رسمی شده و تثبیت می‌شود. برای احیای موقوفه اول باید آن را حفظ کرد، سپس بهره‌وری آن را بالا برد که هر دو کار به موزات هم در اوقاف در حال انجام است.

ما اسناد تاریخی موقوفات را هم در مخازن سازمان حفظ کرده‌ایم، سند داریم برای هزار و ۲۰۰ سال قبل و یا سندی داریم که برای ۸۰۰ سال قبل است. خود این اسناد ارزش بالایی دارند، پس ما ضمن دریافت سند رسمی و تک‌برگ از سازمان ثبت، اسناد تاریخی موقوفات را هم برای آیندگان حفظ می‌کنیم

ما در ۲.۵ سال اخیر به اندازه کل عمر سازمان اوقاف برای موقوفات سند تک برگ گرفته‌ایم. اگر از اداره ثبت سؤال کنید یکی از سازمان‌های پیشرو برای ثبت اسناد، سازمان اوقاف است. این را هم بگویم درب‌های اوقاف به روی رسانه‌ها باز است، اگر رسانه‌ها با حوصله پای کار بیایند و مردم را با فعالیت‌های سازمان آشنا کنند، در می‌یابید که وضع اوقاف و همچنین موقوفه‌ها روز بروز در حال بهتر شدن است.

درباره مولد‌سازی و افزایش بهره‌وری موقوفات بیشتر توضیح دهید.

پس از فرآیند ثبت موقوفه، مولدسازی کار دیگر ماست که در معاونت بهره‌وری انجام می‌شود. برای این کار اقدامات مختلفی انجام می‌شود که بخشی از‌ آنها را توضیح دادم، اما یکی از اقدامات مهم برای افزایش درآمد موقوفات این بود که اجاره‌داری را به مشارکت تبدیل کردیم. مثلاً زمینی که اجاره داده می‌شد با بهره‌برداری مشارکتی درآمدش چند برابر شده است. در این راستا مطالعاتی انجام شده و عقد انواع قراردادها را برای افزایش بهره‌وری و درآمد موقوفات در دستور کار داریم.

از دیگر اقدامات اوقاف، سرمایه‌گذاری از محل موقوفات است که درآمدش در راه نیت واقف هزینه می‌شود. اقتصاد دریامبنا، معدن، راه و ترابری و ریل، مسکن، انرژی خورشیدی و بسیاری فعالیت‌های دیگر از جمله این فعالیت‌هاست. در زمینه انرژی خورشیدی دو درصد انرژی خورشیدی کشور را داریم تأمین می‌کنیم و امسال احداث نیروگاه‌های خورشیدی با ظرفیت ۱۰۰ مگاوات دیگر هم در دستور کار است و اکنون داریم قرارداد آن را می‌بندیم.

در راستای افزایش درآمد موقوفات، اتفاقات بسیار خوبی رخ داده است. به عنوان مثال موقوفه‌ای هست که درآمد کل ۴۲ سالش یک میلیارد و ۴۲۰ میلیون تومان بوده است. درآمد همین موقوفه با مولد‌سازی در سال ۹۹ به ۱۰ میلیارد تومان، سال ۱۴۰۰ به ۲۲ میلیارد تومان و امسال به ۲۶ میلیارد تومان درآمد رسیده است. نیت واقف آن درمان مردم منطقه است که همه این درآمد در راستای نیت واقف خرج می‌شود.

در مجموع در راستای اجرای نیت واقف ابتدا باید موقوفه را حفظ و سپس آن را احیا کرد. این‌گونه اجرای نیت واقف با قوت انجام می‌شود، زمانی که سازمان اوقاف را تحویل گرفتم، اجرای نیت واقف ۴۰۰ میلیارد تومان بود که این مبلغ سال گذشته به ۲ هزار و ۱۰۰ میلیارد تومان افزایش یافت.