تکامل بشر و جامعه بشری به معنای شکوفا شدن و به فعلیت رسیدن همه امکان ها و استعدادها و ظرفیت‌های آن است. از طرفی باید توجه داشت که بشر و جامعه بشری دارای استعدادهای متعدد و متنوعی است که تکامل حقیقی با شکوفایی و به فعلیت رسیدن همه آن‌ها تحقق می‌یابد. ا
استاد و پژوهشگر مهدویت حوزه به تشریح ابعاد مختلف جامعه عصر ظهور پرداخت.حجت‌الاسلام حجت‌الله سروری در گفت‌وگو با ایسنا با ذکر این مطلب که در حکومت جهانی حضرت مهدی (عج) با یک نگاه کلی، بساط حکومت‌ها و دولت‌های مختلف مستکبر و ظالم بر می‌چیدند، گفت: بنابراین می توان گفت که صلح جهانی مبتنی بر عدالت و معنویت در سراسر جهان برقرار می‌شود. در این حکومت، حاکمان و دولتمردان سراسر جهان و ملیت‌ها هم سو با قیام حضرت، نمایندگان و کارگزاران حضرت مهدی علیه‌السلام هستند.
وی افزود: از سوی دیگر به دلیل برقراری کامل عدالت در سراسر گیتی و از آنجا که حکومت جهانی بر اساس تدبیر و عقل و معنویت اداره می‌شود. آسیب‌های اجتماعی نیز در داخل جامعه بشری به صفر می‌رسد زیرا علت اساسی آسیب‌های اجتماعی ظلم اجتماعی با احساس ظلم است که در این حکومت منتفی است. از سوی دیگر به دلیل استقرار کامل معنویت و عدالت در سراسر جهان، بساط جنگ برچیده می‌شود و صلح جهانی و امنیت جهان را پر می‌کند.
سروری اظهار کرد: یکی از خواست‌های بنیادین بشر بریده و خسته امروز، یافتن دور نمایی از آینده‌ای روشن و پر امید است که از بدو پیدایش انسان و هبوط حضرت آدم تاکنون، بشارت فرا رسیدن آن داده شده است. آینده‌ای درخشان که شکوه و عظمت آن دل های مالامال از انتظار و شوق را مدهوش خود کرده و همین جذابیت، بستر طرح پرسش‌های گوناگونی درباره آن شده است. یکی از این پرسش‌ها درباره آثار و تحولات ظهور و موعود ادیان است. باید گفت در این دوره بشر شاهد تحولات شگرفی در زمینه‌های مختلف خواهد شد که همگی در راستای تکامل جامعه بشری قرار دارند لذا نخست لازم است تصویر روشنی از واژه تکامل داشته باشیم و سپس به جنبه‌های مختلف آن بپردازیم.
وی گفت: باید توجه داشت هر موجودی زمینه‌ها و استعدادهای وصول به فعلیت‌هایی را دارد که متناسب با آن و سازگار با طبیعت و سرشت و استعدادهای درونی اش هستند از این رو کمال هر چیز عبارت است از: «رسیدن شیء به فعلیت و وضعیتی که با آن ملایم و سازگار باشد».
وی عنوان کرد: بنابراین تکامل بشر و جامعه بشری به معنای شکوفا شدن و به فعلیت رسیدن همه امکان ها و استعدادها و ظرفیت‌های آن است. از طرفی باید توجه داشت که بشر و جامعه بشری دارای استعدادهای متعدد و متنوعی است که تکامل حقیقی با شکوفایی و به فعلیت رسیدن همه آن‌ها تحقق می‌یابد. از آنجا که بشر موجودی دو بعدی است برخی از این استعدادها و در نتیجه برخی از این ابعاد تکامل ناظر به زندگی مادی و برخی دیگر ناظر به بعد معنوی و اخلاقی بشر است.
وی یادآور شد: از این رو تکامل حقیقی بشر که وعده‌ی تحقق آن در عصر ظهور آورده شده است همه جنبه‌های حیات بشری را در بر می گیرد و پاسخ گوی همه نیازها و خواسته‌های وی چه در دایره امور معنوی و چه در قلمرو امور مادی خواهد بود. در اینجا یک دورنمایی از مهم‌ترین ابعاد جامعه بشری در آن عصر طلایی را به کمک احادیث و روایات بیان می‌کنم:
۱. تکامل فکری:
استاد حوزه یادآور شد: در زمان ظهور و بر پایی دولت کریمه امام زمان (عج) سطح اندیشه و فکر مردم به نحو چشم‌گیری بالا می‌رود. امام باقر (ع) در این باره می‌فرماید: «اذا قام قائمنا وضع الله یده علی رئوس العباد فجمع بها عقولهم و کملت به احلامهم وقتی که قائم ما قیام می‌کند خدا دست لطفش را بر سر بندگان می نهد و بدین وسیله عقل های پراکنده آن‌ها را جمع می‌کند و اندیشه آنان را به حد کمال می‌رساند».
۲. رشد معنویت و اخلاق:
سروری عنوان کرد: یکی دیگر از جنبه‌های تکامل بشری در عصر موعود را می توان در وادی معنویت و اخلاق جست‌وجو کرد. متأسفانه در دنیای کنونی در کنار توسعه صنایع و علوم شاهد روند نزولی سیر بشریت در حوزه اخلاق بوده‌ایم اما در آن دوران طلایی رشد جنبه‌های مختلف حیات بشری چه مادی و چه معنوی متوازن خواهد بود. امام حسن (ع) می‌فرماید: خداوند در آخرالزمان مهدی را بر می‌انگیزد و کسی از منحرفان و فاسدان نیست مگر این که اصلاح گردد. حضرت امیرالمؤمنین (ع) از رخت بر بستن بدی‌ها و ناراحتی‌ها و جایگزین شدن خیر و نیکی به جای آن در این دوران خبر می‌دهد؛ و در جای دیگر می‌فرماید: «و لذهب الشحنا من قلوب العباد کینه توزی از دل‌های بندگان خارج می‌شود». همه این امور از استقرار و بسط اخلاق و معنویت حکایت دارد.
۳. رشد علم و فرهنگ اسلامی:
این استاد حوزه بیان کرد: از دیگر موارد پیشرفت و تکامل بشری در این دوران، بالا رفتن آگاهی‌های دینی و مذهبی همگان است. امام باقر (ع) می‌فرماید: «در روزگار مهدی به اندازه‌ای به شما حکمت و فهم داده خواهد شد که یک زن در خانه‌اش به طریق کتاب خدا و سنت پیامبر قضاوت می‌کند».
۴. جهان شمولی اسلام (دین حق)
وی گفت: یکی دیگر از جنبه‌های تکامل بشری در عصر موعود، رشد و توسعه و فراگیر شدن آیین حق (اسلام) خواهد بود. در این دوران، ادیان دروغین و ساخته اوهام بشری و نیز ادیان تحریف‌شده رخت بربسته و پرتو دین حق سراسر پهنای این کره خاکی را در خواهد نوردید.
سروی بیان کرد: امام باقر (ع) در تفسیر آیه سی و سوم سوره توبه می‌فرماید: «در آن زمان کسی باقی نمی‌ماند، مگر آن که به رسالت محمد (ص) اعتراف و اقرار کند».
۵. شکوفایی اقتصاد و رفاه اجتماعی
وی گفت: در پرتو تحول فرهنگی و اخلاقی بشر و رشد تقوا و نیکی ها، نعمت های الهی از هر سو بر بندگان سرازیر می‌شوند، زیرا این وعده‌ی تخلف ناپذیر پروردگار است: «لو ان اهل القری امنوا و اتقوا لفتحنا علیهم برکات من السماء و الارض اگر مردم شهرها و دیارها ایمان آورند و تقوا پیشه کنند، ما برکات زمین و آسمان را بر آنان می گشاییم». در پرتو این عنایت الهی است که از آرزوهای دیرین بشری که همان برچیده شدن و ریشه کن شدن فقر است، تحقق می‌یابد. پیامبر گرامی اسلام (ص) در این باره می‌فرماید: «هنگامی که حضرت مهدی ظهور کند اموال و زکات ها را در کوچه ها می‌برند، ولی کسی پیدا نمی‌شود که حاضر به دریافت آن‌ها باشد».
وی افزود: آری در این عصر طلایی ظهور حضرت، فقر رخت بربسته و هیچ ویرانه و ویرانه نشینی باقی نمی‌ماند. امام باقر (ع) در این باره می‌فرماید: «حکومت او شرق و غرب جهان را فرا خواهد گرفت و گنجینه های زمین برای او ظاهر می گردد و در سرتاسر جهان جای ویرانی نخواهد ماند، مگر این که آن را آباد خواهد ساخت».
۶. تکامل علمی و تکنولوژی و پیشرفت برق آسای علوم و فنون:
وی اظهار کرد: در این عصر، پیشرفت تکنولوژی و علوم به گونه‌ای برق آسا و غیر قابل مقایسه با دنیای کنونی خواهد بود، به گونه‌ای که همه دستاوردهای خیره کننده جهان بشری کنونی و آینده در برابر آن بسیار اندک و ناچیز است.
نویسنده مهدوی بیان کرد: امام صادق (ع) در این باره می‌فرماید: دانش بیست و حرف (شاخه و شعبه) است و مجموع آنچه پیامبران آورده‌اند دو حرف است و مردم تا آن روز بیش از آن دو حرف را نمی‌دانند و چون قائم قیام کند، بیست و پنج حرف بقیه را بیرون می‌آورد و در میان مردم منتشر می سازد و بدین سان مجموعه بیست و هفت جزء دانش را نشر می‌دهد.
وی گفت: با مراجعه به روایات می توانیم به دورنمایی از برخی از پیشرفت های علمی و صنعتی دست یابیم که به آن‌ها اشاره می‌کنیم. نخست، پیشرفت صنایع و حل مسئله انرژی: امام صادق (ع) می‌فرماید: «هنگامی که قائم ما قیام کند، زمین به نور پروردگارش روشن می‌شود و بندگان خدا از نور آفتاب بی نیاز می‌شوند». از این تعبیر چنین بر می‌آید که مسئله نور و انرژی آن چنان حل می‌شود که در روز و شب از پر قدرت‌ترین نورها که می‌تواند جانشین آفتاب گردد، بهره می‌گیرند و این شاید در سایه استقرار یک سیستم تکامل‌یافته انرژی اتمی با تصفیه کامل از تشعشات زیان‌بار آن تحقق یابد، امری که در حال حاضر بزرگ‌ترین مشکل استفاده از این انرژی است.
وی تصریح کرد: مورد دیگر مرتبط به پیشرفت پزشکی است: در آن عصر هیچ بیماری بدون درمان باقی نمی‌ماند. امام باقر (ع) در این باره می‌فرماید: «هر کس قائم اهل‌بیت مرا درک کند، اگر به بیماری دچار باشد، شفا یابد و چنانچه دچار ناتوانی باشد، توانا و نیرومند می‌شود»؛ و در برخی روایات از ریشه کن شدن بسیاری از بیماری ها خبر داده شده است که چه بسا تحقق آن در پرتو عنایات الهی قابل تفسیر باشد. امام سجاد (ع) در این باره می‌فرماید: «هنگامی که مهدی قیام کند، خداوند متعال هرگونه بیماری را از جامعه شیعیان برطرف می‌کند».
وی تصریح کرد: گسترش و پیشرفت وسایل مخابراتی و ارتباط جمعی از جمله این ابعاد است. یکی دیگر از جنبه‌های پیشرفت بشری در این عصر را می توان در حوزه وسایل مخابراتی و ارتباط جمعی دانست که نمونه های فعلی آن در جامعه کنونی به صورت رادیو و تلویزیون و ماهواره ها و غیره است که گسترش و رشد مضاعفی پیدا خواهند کرد. امام صادق (ع) می‌فرماید: «در زمان قائم، شخص مؤمن در حالی که در مشرق به سر می برد، برادر خود را که در مغرب است دیده و نیز آن که در مغرب است، برادر خویش را در مشرق خواهد دید».
استاد حوزه علمیه یادآور شد: همچنین حضرت می‌فرماید: «چون قائم ما قیام نماید خداوند گوش و چشم شیعیان ما را چنان تقویت می‌کند که بین آن‌ها و امام (ع) پست و پیک وجود نداشته باشد به گونه‌ای که وقتی امام با آن‌ها سخن می‌گوید آنان می شنوند و او را می بینند و امام در جایگاه خود قرار دارد».
وی گفت: امام باقر (ع) نیز می‌فرماید: «چون قائم قیام کند در هر منطقه‌ای از مناطق از مناطق زمین مردی را (به عنوان نماینده) می فرستد و می‌گوید: دستورالعمل تو در کف دست توست چنانچه امری برایت پیش آمد که آن را نفهمیدی و حکمش را ندانستی به کف دست خود نگاه کن و بر طبق آنچه در آن است عمل نما».
وی مورد بعدی را پیشرفت کشاورز دانست و افزود: یکی دیگر از جنبه‌های پیشرفت بشری در این عصر رشد و توسعه کمی و کیفی دانش و محصولات کشاورزی است. امام علی (ع) دراین‌باره می‌فرماید: حضرت مهدی (عج) شرق و غرب زمین را تسخیر می‌کند بدی‌ها و ناراحتی‌ها را برطرف می‌کند و خیر و نیکی جای گزین آن می‌شود به طوری که یک کشاورز از هر من( ۳ کیلو صد من) محصول به دست می‌آورد همان گونه که خدا فرمود: «در هر سنبلی صد دانه عمل می‌آید و خداوند برای هر کس که اراده نماید زیادتر می‌کند».
وی یادآور شد: البته این امر با دستاوردهای کنونی بشر در زمینه ژنتیک و کاربرد آن قابل هضم است.
۷. گسترش عدالت
سروری گسترش عدالت را یکی از مهم‌ترین ابعاد جامعه عصر ظهور عنوان کرد و گفت: یکی از تلخ کامی های بشر در طی قرن‌ها فقدان عدالت فراگیر و حاکمیت ظلم و ستم و تبعیض بوده امری که ناامیدی و سرخوردگی بشر تشنه عدالت را به دنبال داشته است اما این وعده پروردگار است که در این عصر برای نخستین بار در کل طول عمر زمین و زمینیان بساط ظلم و ستم و تبعیض برچیده می‌شود و ذائقه بشر تشنه عدالت حلاوت شهد دل‌انگیز عدالت را خواهد چشید.
وی گفت: امام جواد (ع) می‌فرماید: «یملأ الارض قسطا و عدلا بعد ما ملئت ظلما و جورا زمین را از عدل و داد پر خواهد کرد پس از آن که از ظلم و ستم لبریز شده باشد.» در پرتو خورشید فروزان عدالت هر صاحب حقی به حقش خواهد رسید و دستگاه قضاوت حضرت (عچ) این امر را سامان خواهد داد. حضرت امام باقر (ع) در این باره می‌فرماید: «پس از ظهور مهدی (عج) هیج حقی از کسی بر عهده دیگری باقی نمی‌ماند مگر آن که حضرت آن را باز می‌ستاند و به صاحبش می‌دهد.»
۸. امنیت عمومی
وی گفت: یکی از مهم‌ترین مؤلفه‌های به وجود آمدن جامعه‌ای پیش رفته و پویا استقرار امنیت همه جانبه و فراگیر و پایدار است امری که به لحاظ اهمیت آن در روایات ما نعمتی الهی معرفی شده است و این خواسته بشری به نحو فراگیر و همه جانبه تنها در عصر موعود متحقق خواهد شد.
وی بیان کرد: امام باقر (ع) در این باره می‌فرماید: «در این زمان پیر زن ناتوانی از مشرق زمین به مغرب می‌رود در حالی که هیچ کس متعرض او نمی‌شود»؛ و در برخی از روایات دایره امنیت و حوزه آن حتی فراتر از انتظارات معمول بشری تعریف شده است. امام علی (ع) می‌فرماید: «هرگاه قائم ما قیام کند آسمان باران خود را می‌بارد و درندگان با چارپایان از در آْشتی وارد می‌شوند و با انسان‌ها کاری ندارند تا جایی که زنی از عراق به شام می‌رود بدون این که ذره‌ای او را نگران سازد یا از درنده‌ای بترسد».
سروری اظهار کرد: اینها برخی از جنبه‌های تکامل بشری در عصر ظهور منجی عالم امکان است که دورنمایی از دورانی طلایی و لبریز از معنویت و رفاه است که پاسخ گوی همه خواسته‌ها و انتظارات بشر در طول اعصار متمادی و بسیار فراتر از آن است برهه‌ای از زمان که همه استعدادهای بشر به فعلیت و شکوفایی خواهد رسید. به امید آن که دیدگان ما به قامت دل ربای موعود عصرها و نسل‌ها منور گردد.
ارسال نظر
