خاطرات جهانگیری از اولین «معاون اول رئیس‌جمهور» در ایران / «جای خالی» حسن حبیبی

جماران نوشت: معاون اول دولت های یازدهم و دوازدهم، گفت: شخصیت فردی آقای حبیبی مورد احترام همه اعضای دولت بود و وزرا و معاونین رئیس جمهوری احترام خاصی برای آقای حبیبی قائل بودند. خودش هم راجع به مسائل فرهنگی و توسعه ای کشور و ساماندهی مسائل دولت نظرات بسیار خوبی داشت. به همین دلیل فارغ از اینکه معاون اول رئیس جمهور چه اختیارات قانونی دارد، چون اولین فردی بود که در این جایگاه قرار گرفت، طوری آنجا را سامان داد که در دوره های بعد که معاون اول های دیگری به جای آقای دکتر حبیبی قرار گرفتند، همان سامان را ادامه دادند.

معاون اول سابق رئیس جمهوری با تأکید بر اینکه آقای دکتر حبیبی یک شخصیت بسیار عالم و دانشمندی بود، گفت: راجع به مسائل فرهنگی و توسعه ای کشور و ساماندهی مسائل دولت نظرات بسیار خوبی داشت. به همین دلیل فارغ از اینکه معاون اول رئیس جمهور چه اختیارات قانونی دارد، چون اولین فردی بود که در این جایگاه قرار گرفت، طوری آنجا را سامان داد که در دوره های بعد که معاون اول های دیگری به جای آقای دکتر حبیبی قرار گرفتند، همان سامان را ادامه دادند.

اسحاق جهانگیری در آستانه دهمین سال ارتحال دکتر حسن حبیبی، نخستین معاون اول رئیس جمهوری اسلامی ایران، در خصوص ویژگی ها و خدمات او گفت: آقای دکتر حبیبی یک شخصیت بسیار عالم و دانشمندی بود که نقش بسیار مؤثر و تعیین کننده ای هم در مسائل شکل گیری جمهوری اسلامی، خصوصا تدوین قانون اساسی، داشت. قانون اساسی پیشنهاد آقای دکتر حبیبی متفاوت بود با آن چیزی که نهایتا در مجلس خبرگان تصویب و به رأی ملت گذاشته شد.

معاون اول سابق رئیس جمهوری افزود: در دادگستری هم نقش خیلی منحصر به فردی داشت. هم یک حقوقدان زبده بود و هم به مسائل دنیا اشراف کامل داشت؛ به همین دلیل تلاش کرد که وزارت دادگستری را جوری سامان بدهد که بتواند نقش محوری در مسائل دستگاه قضایی داشته باشد. از اینها مهمتر، در بازنگری قانون اساسی حضور آقای دکتر حبیبی مؤثر بود و در این مقطع نقش ویژه ای ایفا کرد. چون در کارهای اجرایی هم حضور داشت و به برخی از موانع رسیده بود، توانست کمک کند که اصلاحات خوبی صورت بگیرد.

وی با اشاره به اینکه دکتر حبیبی نخستین معاون اول جمهوری اسلامی بود، اظهار داشت: در واقع با قانون اساسی جدید وقتی که اختیارات در قوه مجریه متمرکز در شخص رئیس جمهور شد و رئیس جمهور به عنوان رئیس قوه مجریه همه اختیارات دولت را در اختیار داشت، تعریفی که در قانون اساسی از معاون اول شد این بود که خیلی نقش ویژه ای نداشت و بستگی به شخصیتی بود که در آنجا قرار می گرفت.

جهانگیری یادآور شد: شخصیت فردی آقای حبیبی مورد احترام همه اعضای دولت بود و وزرا و معاونین رئیس جمهوری احترام خاصی برای آقای حبیبی قائل بودند. خودش هم راجع به مسائل فرهنگی و توسعه ای کشور و ساماندهی مسائل دولت نظرات بسیار خوبی داشت. به همین دلیل فارغ از اینکه معاون اول رئیس جمهور چه اختیارات قانونی دارد، چون اولین فردی بود که در این جایگاه قرار گرفت، طوری آنجا را سامان داد که در دوره های بعد که معاون اول های دیگری به جای آقای دکتر حبیبی قرار گرفتند، همان سامان را ادامه دادند؛ که دولت چگونه اداره شود؟ چه کمیسیون هایی در دولت باید شکل بگیرد؟ معاون اول چگونه بر این کمیسیون ها نظارت کند؟ مصوبات این کمیسیون ها به چه شکلی بیرون بیاید؟ چون خشت اول بسیار دقیق بود و دقیق جانمایی شده بود، در دوره های بعد هم ادامه پیدا کرد؛ و اصلاحاتی که در هر دوره متناسب با شرایط انجام می گرفت.

وی ادامه داد: علاوه بر وظایف معاون اولی در دوره آقای هاشمی که خود آقای هاشمی نقش ویژه ای در اداره امور کشور داشت و به آقای هاشمی کمک می کرد، آقای حبیبی علاقه ویژه ای به مسائل فرهنگی داشت و بانی برخی از کارهای ماندگار فرهنگی کشور شد. یکی از آنها مجموعه کتابخانه ملی است؛ مجموعه ای که به همت شخص آقای دکتر حبیبی بنا گذاشته شد، شاید حتی با ایده آقای دکتر حبیبی بنا گذاشته شد، و اصرار هم داشت در این گونه بناها فرهنگ و سنت ایرانی را به طور کامل حفظ کند.

معاون اول سابق رئیس جمهوری با بیان اینکه یکی از کارهای ماندگار دیگرش ایران شناسی بود، تصریح کرد: در دولت آقای خاتمی که با آقای دکتر حبیبی همکاری نزدیک تری داشتیم و صحبت می کردیم، ایشان اصرار داشت که در دور دوم آقای خاتمی دیگر در دولت حضور نداشته باشد. پرسیدیم اگر در دولت نباشید می خواهید چه کار کنید؟ گفت چیزی که دوست دارم و یک بار هم به آقای هاشمی گفتم این است که یک ماشینی در اختیارم بگذارند که بتوانم همه ایران را یک بار دیگر بگردم و همه جای ایران را ببینم؛ ایران خیلی جاهای دیدنی و آثار بزرگی دارد و ما به عنوان ایرانی هنوز نتوانسته ایم خوب ایران را ببینیم و بشناسیم. با اینکه آقای حبیبی واقعا یک ایران شناس به معنای واقعی و یک علاقه مند واقعی به ایران بود و از همه مسائل ایران اطلاع داشت؛ ولی با یک حرصی علاقه مند بود که این کارها را انجام بدهد.

وی افزود: البته در کنار معاون اولی کارهای دیگری مثل عضویت در شورای نگهبان و از این دست کارها هم آقای دکتر حبیبی زیاد انجام داد که واقعا جایش به عنوان یک شخصیت بزرگ خالی است و من فکر می کنم یکی از شخصیت های تأثیرگذار تاریخ انقلاب اسلامی و جمهوری اسلامی است.