تحلیل اتاق بازرگانی از سرمایه‌گذاری چین در عربستان:عربستان به مرکز ثقل دیپلماسی منطقه‌ای چین در خاورمیانه تبدیل شده؛ به نوعی جای ایران را گرفته / تهران نه‌ تنها اقتصاد‌های غربی را از دست داده، بلکه بیم آن می‌رود که اقتصاد چین را هم از دست دهد

اتاق بازرگانی ایران در جدیدترین گزارش خود از وضعیت اقتصاد جهانی به بررسی توافق‌های اخیر سرمایه‌گذاری چین در منطقه و به طور خاص عربستان سعودی پرداخته است.

در بخش تحولات جهانی، گسترش روابط چین با عربستان سعودی مورد بررسی قرار گرفته است. در اتفاقی با اهمیت رئیس‌جمهور چین در مهم‌ترین سفر خارجی خود در دوره پساکرونا، راهی عربستان شد تا اهمیت این کشور و به‌طورکلی جهان عرب در دیپلماسی اقتصادی چین را به نمایش بگذارد. در این سفر، «توافقنامه مشارکت استراتژیک جامع» میان طرفین امضا شد. مهم‌تر آنکه چین و عربستان سعودی ۳۴ توافقنامه سرمایه‌گذاری را به امضا رساندند. افزون بر این، دو طرف از هماهنگی بیشتر میان کلان پروژه راه ابریشم چین و چشم‌انداز ۲۰۳۰ عربستان سخن گفته و خواستار پیشرفت در مذاکرات موافقت‌نامه تجارت آزاد میان کشورهای شورای همکاری خلیج‌فارس و چین شده‌اند.

از منظر تأثیرات این سفر بر منافع ایران، روشن است که عربستان به مرکز ثقل دیپلماسی منطقه‌ای چین در خاورمیانه تبدیل شده و به‌ نوعی جای ایران را گرفته است. از نظر اقتصادی، توجه به این نکته اهمیت دارد که ایران نه‌تنها اقتصادهای غربی را از دست داده است، اکنون بیم آن می‌رود اقتصاد چین را نیز از دست دهد و پس از کشورهای عربی به‌ عنوان بازیگری درجه دوم در خاورمیانه در رادار دیپلماسی اقتصادی چین تلقی شود. پرسش راهبردی از منظر منافع ملی این است که چرا و به چه دلایلی علیرغم توافقنامه پرسروصدای همکاری راهبردی میان ایران و چین، موسوم به توافق‌نامه ۲۵ ساله، چین عمده سرمایه‌گذاری‌های خود را در جهان عرب به‌ویژه در خلیج‌فارس صورت می‌دهد؟

پیامدهای اعمال سقف قیمت برای فروش نفت روسیه، تلاش روسیه برای اتحادیه گازی با آسیای مرکزی و ایجاد ساختارهای مالی در بریکس و در نهایت هشدار آلمان نسبت به جنگ تجاری آمریکا با اتحادیه اروپا، از دیگر اخبار مهم بین‌المللی است که در این گزارش مورد بررسی قرار گرفته است.

در تحولات منطقه‌ای، یک‌بار دیگر ضعف دیپلماسی اقتصادی ایران خود را نشان می‌دهد. داده‌های جدید دولت قزاقستان نشان می‌دهد که حمل‌ونقل کالا از مسیر کریدور میانی که چین و آسیای مرکزی را با عبور از خزر و از طریق آذربایجان به ترکیه و اروپا وصل می‌کند در ۱۰ ماه نخست سال ۲۰۲۲ رشد ۸۰۰ درصدی داشته است. این کریدور در رقابت با موقعیت ژئواکونومیک ایران، به‌ویژه کریدور شمال- جنوب و کریدور چین -آسیای مرکزی- غرب آسیا قرار می‌گیرد و پیشرفت آن به معنای تضعیف موقعیت ژئواکونومیک ایران است.

تلاش دولت ترکیه برای تضمین جریان ارزی جدید از کشورهای «دوست»، از جمله عربستان سعودی و قطر از دیگر تحولات منطقه است. با نزدیک شدن به انتخابات سرنوشت‌ساز این کشور در ماه ژوئن ۲۰۲۳، اقدامات در جهت حمایت از لیر ترکیه و ممانعت از ایجاد طوفان دیگری از افزایش قیمت‌ها، در تعیین سرنوشت انتخابات حائز اهمیت است. کمبود منابع ارزی، به‌عنوان یکی از عوامل اصلی آشفتگی اقتصادی ترکیه به شمار می‌رود.

از جمله رویدادهای مهم دیگر باید به فعال‌تر شدن اسرائیل در منطقه اشاره کرد. همکاری اسرائیل و قطر در میدان گازی صیدون و تقویت مبادلات تجاری این کشور با مصر از این منظر قابل‌توجه است.

در بخش داده‌های تازه آمارهای اداره کل گمرک چین حاکی از این است که واردات طلای روسیه به چین در ماه اکتبر به ۲.۱۶ تن رسید که بالاترین رقم در هفت سال گذشته به شمار می‌رود. تحریم طلای روسیه از سوی غرب، زمینه را برای توجه فزاینده تولیدکنندگان روس به بازار چین فراهم آورده است. داده‌های تازه گمرک چین همچنین نشان می‌دهد که تجارت بین روسیه و چین در سال جاری به رشد خود ادامه داده است و در ۹ ماه نخست، به ۱۲۹ میلیارد دلار رسیده است. در همین راستا، گردش مالی تجاری در سه فصل نخست سال جاری، نزدیک به ۳۰ درصد افزایش یافته است.