زنگ خطر شیوع یک ویروس جدید مشابه کروناویروس

دانشمندان می‌گویند، یک ویروس شبیه به کروناویروس عامل بیماری کووید-۱۹ که در خفاش‌های ساکن در جنوب چین پنهان شده است، می‌تواند یکی از پنج ویروسی باشد که پتانسیل جهش به انسان را دارد.

به گزارش ایسنا و به نقل از دیلی میل، ویروسی که با نام "BtSY2" شناخته می‌شود، ارتباط نزدیکی با "کروناویروس سندرم حاد تنفسی ۲"(SARS-CoV-2) دارد که ویروس عامل کووید-۱۹ است. به گفته دانشمندان، خطر خاصی برای ظهور BtSY۲ احساس می‌شود.

این پژوهش توسط دانشمندان دانشگاه "سون یات سن"(SYSU) چین، "موسسه کنترل بیماری‌های بومی یوننان"(Yunnan Institute of Endemic Disease Control) و "دانشگاه سیدنی"(USYD) انجام شده است.

دانشمندان می‌گویند این یکی از پنج ویروس نگران‌کننده به شمار می‌رود که در خفاش‌های استان یوننان چین یافت می‌شوند و احتمالا برای انسان یا دام بیماری‌زا هستند.

این گروه پژوهشی در مورد شیوع یک بیماری جدید مشترک بین انسان و جانوران هشدار داده‌اند. "بیماری مشترک انسان و جانوران" یا  "زئونوز"(Zoonosis)، بیماری‌ است که توسط پاتوژن‌های منتقل‌ شده از حیوانات به انسان ایجاد می‌شود.

در مقاله این پژوهش آمده است: ما پنج گونه ویروس را شناسایی کردیم که احتمالا برای انسان یا دام بیماری‌زا هستند؛ از جمله یک کروناویروس نوترکیب شبیه به "سارس" (SARS) که ارتباط نزدیکی با "کروناویروس سندرم حاد تنفسی ۲" و "50 SARS-CoV" دارد. پژوهش ما، رخداد رایج انتقال بین گونه‌ها و ابتلای همزمان به ویروس‌های ناشی از خفاش و همچنین پیامدهای آنها برای ظهور ویروس را برجسته می‌کند.

دانشمندان در این پژوهش، نمونه‌های راست‌روده را از ۱۴۹ خفاش متعلق به ۱۵ گونه در شش شهرستان یا شهر استان یوننان چین جمع‌آوری کردند. آران‌ای از نمونه‌ها استخراج شد و برای هر خفاش به صورت جداگانه تحت توالی‌یابی قرار گرفت.

دانشمندان در مورد فراوانی ویروس‌های بسیاری که یک خفاش را به طور هم‌زمان آلوده می‌کنند، اظهار نگرانی کردند. پروفسور "جاناتان بال"(Jonathan Ball)، ویروس‌شناس "دانشگاه ناتینگهام"(University of Nottingham) که در این پژوهش شرکت نداشت، گفت: این امر ممکن است منجر به این شود که ویروس‌های موجود، بخش‌هایی از رمز ژنتیکی خود را عوض کنند. این فرآیندی است که به عنوان ترکیب مجدد شناخته می‌شود و کمک می‌کند تا پاتوژن‌های جدیدی تشکیل شوند.

وی افزود: پیام اصلی این است که خفاش‌ها می‌توانند تعداد زیادی از گونه‌های ویروسی مختلف را در خود جای دهند و گهگاه به طور هم‌زمان میزبان آنها باشند. این گونه ابتلای همزمان به ‌ویژه هم‌زمان با ویروس‌های مرتبط مانند کروناویروس، به ویروس فرصت می‌دهد تا بخش‌های حیاتی اطلاعات ژنتیکی را مبادله کند و سویه‌های جدیدی را به وجود آورد.

ویروس BtSY2 نیز مانند کروناویروس دارای یک دامنه اتصال گیرنده است. دامنه اتصال گیرنده، یک بخش کلیدی از پروتئین خوشه‌ای است که برای اتصال به سلول‌های انسان استفاده می‌شود. این روند مشابه روند ابتلا به کروناویروس سندرم حاد تنفسی ۲ است که نشان می‌دهد ویروس می‌تواند انسان‌ها را آلوده کند.

این گروه پژوهشی باور دارند که BtSY2 ممکن است بتواند از گیرنده "ACE2" انسانی برای ورود به سلول استفاده کند. گیرنده ACE2، گیرنده‌ای روی سطح سلول‌های انسانی است که به کروناویروس متصل می‌شود و به آن اجازه وارد شدن به بدن میزبان و مبتلا کردن آن را می‌دهد.

استان یوننان که در جنوب غربی چین واقع شده، پیشتر به عنوان یک کانون برای گونه‌های خفاش و ویروس‌های منتقل‌شده از خفاش شناسایی شده است. تعدادی از ویروس‌های بیماری‌زا، از جمله بستگان نزدیک کروناویروس سندرم حاد تنفسی ۲ مانند ویروس‌های "RaTG1313" و "RpYN0614" نیز در آنجا شناسایی شده‌اند.

شواهد نشان می‌دهند که کروناویروس سندرم حاد تنفسی ۲ از "خفاش‌های نعل‌بینی"(Horseshoe bat) سرچشمه گرفته است؛ اگرچه این احتمال نیز مطرح شده است که ویروس از طریق "پولک‌پوست" یا "پانگولین"(Pangolin) به انسان منتقل شده باشد. پولک‌پوست، یک پستان‌دار پوسته‌دار است که اغلب با خزندگان اشتباه گرفته می‌شود.

به همین ترتیب، تصور می‌شود که شیوع مرگبار ویروس ابولا در غرب آفریقا بین سال‌های ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۶ نیز از خفاش‌ها سرچشمه گرفته است.

همچنین یوننان، محل زندگی پانگولین‌ها است که به عنوان غذا در چین مصرف می‌شوند و در طب سنتی نیز مورد استفاده قرار می‌گیرند.

پژوهشی که در سال ۲۰۲۱ در مجله "Science of the Total Environment" به چاپ رسید، نشان داد این احتمال وجود دارد که ویروس از خفاش‌ها به پانگولین‌های سوندا و "زباد نخلی"(palm civet) در یوننان جهش کرده باشد. پس از آن، این حیوانات گرفته شده و به بازار حیات وحش در ووهان انتقال یافتند که بیش از ۱۲۰۰ مایل دورتر است.