آمریکا از اشتباهاتش در خاورمیانه درس نمی گیرد

به گزارش الف، همزمان سعودی ها حضور نظامی خود در مرز با یمن را افزایش داده و قدرت گرفتن نیروهای شیعی را عاملی به شدت تهدیدزا قلمداد می کنند و از این رو برخی کارشناسان از احتمال دخالت عربستان یا آمریکا و یا تقویت نیروهای القاعده برای مقابله با حوثی ها سخن می گویند. امر واضح و مشخص این است که حضور نظامی عربستان در یمن برای سعودی ها همانند باتلاق خواهد بود.

این در حالی است که استفان والت تحلیلگر روابط بین الملل در آمریکا در یادداشتی برای مجله «فارین پالیسی» درباره دخالت احتمالی آمریکا در یمن و «5 درسی که واشنگتن از بدبختی ها و حوادث ناگوار خاورمیانه نمی تواند عبرت بگیرد»، می پردازد.

در این یادداشت آمده است: «آمریکا باز هم دارد در این باره که یک کشور اقتدارگرا در جهان عرب یا اسلامی منبع احتمالی دردسر جدی است، تصمیم می گیرد. آمریکا تعدادی نظامی و یا تسلیحات پیشرفته برای از بین بردن مشکل می فرستد و از تعدادی از رهبران محلی به امید استقرار یک دولت بهتر حمایت می کند. اما به جای از بین بردن افراد بد، واشنگتن درباره ایجاد رژیم نوع جدید و بهبود یافته نگرانی داشته و مداخله آمریکا تنها سبب دمیدن در شعله خصومت ضد آمریکایی و تقویت یک درگیری داخلی می شود».

به گزارش فارس، والت تصریح می کند: «افرادی که ما از آنها حمایت می کنیم، پس از مدتی مشخص می شود که فاسد، غیرموثر و یا هر دو بوده و همچنین قادر به قدرت گرفتن و یا ناتوان از حفظ آن هستند. پس از صرف هزینه ده ها میلیون دلاری و از دست دادن تعدادی نیرو، ما دوباره به جایی که شروع کردیم، برمی گردیم».

تحلیلگر برجسته روابط بین الملل تاکید می کند: «آیا موضوعات مطرح شده برای شما آشنا به نظر می آید؟ البته این موضوع شگفت آور نیست. این داستان ناراحت کننده و غمگین در عراق، سوریه، لیبی، سومالی، سوریه و اکنون در یمن با شدت و ضعف متفاوت صدق می کند. در هر یک از این موارد، آمریکا از نیروی نظامی و اقدام مخفیانه برای مبارزه با تروریستها و سازماندهی مجدد به سیاست داخلی یک کشور در فاصله های دور(از آمریکا) استفاده کرده است».

استاد دانشگاه هاروارد با اشاره به پیامدهای دخالت های آمریکا می گوید: «در هر یک از این موارد، دخالت آمریکا وضعیت بد را بهتر نکرد و اغلب آن را بدتر کرد. اما با وجود این سلسله طولانی از شکستها به نظر می رسد هیچ شناسایی رسمی درباره این موضوع که شاید ما مسیر غلطی در مقابله و مواجهه با این مشکلات باشیم، وجود نداشته است».

والت تاکید می کند: «موضوع یمن در این باره به طور خاص آموزنده است. این کشور یکی از فقیرترین کشورهای جهان عرب و با تاریخی طولانی از تفرقه و اختلاف سیاسی و مداخله خارجی است. یک جنگ داخلی سخت در دهه 1960 اتفاق افتاد که در آن جمال عبدالناصر مصر در تلاشی بیهوده و پرهزینه، حدود 50 هزار سرباز به یمن فرستاد تا از نیروهای انقلابی حمایت کند. یمن در سال 1967 به دو قسمت رقیب شمالی و جنوبی تقسیم شد و جمهوری دموکراتیک خلق مردم یمن به یک کشور مشتری و همراه شوروی برای 20 سال تبدیل شد. در سال 1990 دو کشور برای اتحاد به توافق رسیدند اما اختلافات شدید آنها باقی ماند و علی عبدالله صالح رئیس جمهور سابق چالشهایی را مقابل حکومت فاسد خود می دید. یمن همچنان تا همین امروز هم جامعه قبیله ای باقی بوده و بخشهایی از آن منزلگاه القاعده در شبه جزیره عرب است».

تحلیلگر آمریکایی در ادامه تصریح می کند: «بر اساس سیاست ضد تروریسم آمریکا حملات پهپادی متعددی علیه القاعده در شبه جزیره عرب انجام شد. وقتی تظاهرات مردمی علیه علی عبدالله صالح آغاز شد، واشنگتن کمک کرد تا صالح استعفا داده و از جانشینش حمایت کرد. وقتی عبدربه منصور هادی به دنبال تسلط جنبش حوثی ها بر پایتخت یمن و درخواست تقسیم متناسب منابع و قدرت شدند، استعفا داد».

وی در توضیح نیروهای انصارالله یمن اینطور می نویسد: «خبر خوب آن است که حوثی ها با القاعده دشمن هستند اما خبر بد آن است که آنها با آمریکا هم دشمن هستند. با توجه به وضعیت جاری، خطر جنگ داخلی تازه در یمن بیش از پیش وجود دارد».

استفن والت می نویسد: «درسهای بزرگی اینجا هست که باید دقت شود. این درسها هشداری عاقلانه به نومحافظه کاران مصر و مداخله گرایان لیبرال است که همچنان معقدند که مقامات حاضر در واشنگتن می توانند با تعدادی پهپاد، تعدادی نیروی ویژه آموزش دیده و پول، آنچه را در فواصل دور جهان اتفاق می افتد کنترل کنند».

درس و عبرت اول: آمریکا فهم درستی از جوامع دیگر ندارد

والت تصریح کرد: «درس اول این است که آمریکا فاقد یک فهم مفصل و پیچیده از بسیاری از جوامع به ویژه آنهایی که تاریخ، فرهنگ، شبکه های اجتماعی و خواسته ها و مطالباتشان بسیار با ما متفاوت است، می باشد. مدیریت فرایند سیاسی و اجتماعی جوامعی که ما می شناسیم شبیه به جامعه خود آمریکا به اندازه کافی مشکل است و این موضوع برای مهندسی اجتماعی جوامع با شناخت کم به شدت سخت است».

درس دوم، توسل به نیروی نظامی تبعات ناخواسته دارد

تحلیلگر روابط بین الملل می‎ نویسد: «درس دومی که به طور دائم فراموش شده ، آن است که قدرت نظامی یک ابزار خام است که همیشه تاثیرات ناخواسته ایجاد می کند. بدون شک حملات پهپادی و دیگر روشها، تعدادی از اعضای القاعده را کشته اما مشکل ان است که تعداد زیادی از غیرنظامیان یمنی هم کشته شدند و در کل افکار عمومی یمن را علیه آمریکا کرده است. با وجود اینکه تعداد قابل توجهی از مقامات سابق آمریکایی و دیگر کارشناسان خواستار تجدیدنظر در رویکرد اصولی آمریکا شده اند، نشان کمی وجود دارد که به چنین هشدارهایی توجه شده باشد».

درس سوم، دخالت خارجی در دیگر کشورها فساد ایجاد می کند

والت در این باره نوشت: «همانطور که 'سارا چایس' در کتاب جدیدش مطرح کرده، دخالت خارجی اغلب فساد را تقویت کرده و دولتهای محلی را غیرموثر و غیرمردمی می کند. وقتی آمریکا و دیگر تامین کنندگان مالی، شروع به دادن مقادیر پول به مشتریان منتخب خودشان می کنند آن مشتریان به برداشتن این پولها به نفع خود تحریک می شوند. حقیقت ناراحت کننده آن است که گهگاه ابزارهای مناسب در دسترسی برای ترسیم سیاست یک کشور در مسیر درست وجود ندارد در این موارد حتی هویچ های با حسن نیت و و چماقهای هوشمندانه تاثیر مثبت چندانی نخواهند داشت».

درس چهارم، عدم صحت اطلاعات داده شده به آمریکا توسط متحدانش

وی توضیح می دهد: «درس چهارم آن است که سیاسیون در سرزمینهای خارجی، به ما آنچه که ما خواهان شنیدن هستیم خواهند گفت چه درست باشد چه نباشد. این موضوع درباره متحدان مختلف آمریکا در خاورمیانه صحت دارد. در یمن، علی عبدالله صالح سالها با این ادعا که دشمن سرسخت القاعده است از حمایت آمریکا برخوردار بود اگرچه مشخص نیست او هرگز کار زیادی برای حل مشکل کرده باشد».

درس پنجم، دخالت آمریکا در بسیاری از موارد غیرضروری است

استفان والت توضیح می دهد: «درس پنجم و آخر البته خبر خوبی است. دخالت غیرسازنده ما در خاورمیانه شاید ضروری نباشد. البته هشداردهندگان معمولی مشغول جنجال درباره ایجاد 'امپراطوری ایران' هستند تحولی که جالب است چرا که این بازها(نومحافظه کاران) از سوی دیگر معتقدند تحریمهای آمریکا تهران را به زانو درآورده است».

وی ادامه می دهد: «آنچه اکنون در یمن در حال حادث شدن است برای امنیت آمریکا چالش و حیاتی نیست. بهترین پاسخ ادامه دخالت در چنین کشورهایی نیست بلکه بهترین پاسخ کار اطلاعاتی به سبک قدیم، دریافت و در اختیار قرار دادن اطلاعات با شرکای مهم، دفاع هوشمندانه از خود آمریکا و کاهش معنادار حضور نظامیان(آمریکایی) در دیگر نقاط جهان است».

والت هشدار می دهد: «به خاطر داشته باشد که بخشی از مشکل وجود تروریسم به دلیل دخالت مکرر آمریکا در امور خاورمیانه بوده است. ما این مشکل را با دو برابر و تشدید سیاستهایی که سبب تولید تروریسم شده، نمی توانیم کاهش دهیم».

در پایان این یاداشت تحلیلگر آمریکایی می‎نویسد: «صدمه ندیدن، اصل خوبی است و آخرین فصل ناراحت کننده در یمن شاهد و مدرکی دیگر برای تصدیق این موضوع است. تنها سوالی که وجود دارد آن است که آیا کسی در واشنگتن نگاهی به مسیر طی شده ما(طی سالیان اخیر) خواهد انداخت و شروع به کار روی رویکرد جایگزین خواهد کرد؟».

منبع : الف