ترکیه مجاز شد ۲۵ درصد از کل گاز خریداری شده از روسیه را به روبل پرداخت کند / علاوه بر کشتی‌هایی که از اوکراین، غلات را به استانبول می‌برند، گروه دیگری از کشتی ها، غلات روسیه را نیز حمل کنند / پوتین در قیمت گاز طبیعی صادراتی به ترکیه، تخفیف قائل نشد

  تسنیم: پوتین، تمام انتظارات اردوغان را برآورده نکرد، اما در عین حال، امتیازاتی داده که نشان دهد دستاورد ارتباط با روسیه برای ترکیه، بسیار بیشتر از رابطه با آمریکا است.

رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه در حاشیه اجلاس سران سازمان همکاری شانگهای در سمرقند، با ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه دیدار و گفتگو کرد.

این دیدار چهل دقیقه ای، در مرکز کنگره در «جاده ابریشم سمرقند» و بدون حضور خبرنگاران پشت درهای بسته انجام شد. گزارش های منتشر شده درباره دیدار اردوغان و پوتین، حاوی نکات ریز و مفصلی نیست و پیداست که تیم اردوغان تمایل دارد فقط بخشی از محتوای دیدار را آشکار کند که ضامن موفقیت نسبی اردوغان است.

با توجه به اطلاعات مختصری که درباره این دیدار منتشر شده، پوتین، تمام انتظارات اردوغان را برآورده نکرد، اما در عین حال، امتیازاتی داده که نشان دهد دستاورد ارتباط با روسیه برای ترکیه، بسیار بیشتر از رابطه با آمریکا است.

2 امتیازی که پوتین به اردوغان داد

رئیس جمهور ترکیه قبل از سفر به سمرقند، اعلام کرده بود که در دیدار با پوتین، از او می خواهد که در قیمت گاز طبیعی صادراتی به ترکیه، مقداری تخفیف قائل شود و اندکی خودمانی تر حساب کند. اما نتایج دیدار دیروز نشان داد که پوتین، این درخواست اردوغان را نپذیرفته و در مقابل، اعلام کرده که ترکیه مجاز است از این به بعد 25 درصد از کل گاز خریداری شده را نه به دلار و یورو، بلکه به روبل روسی پرداخت کند!

آیا این امتیاز، برای ترکیه ارزشمند است؟ پاسخ مثبت است. از آنجایی که ده ها پیمانکار ترکیه در روسیه در حال فعالیت هستند و صادرات کالا از ترکیه به روسیه نیز ادامه دارد، تامین روبل برای ترکیه کار آسانی است. در نتیجه دولت اردوغان می تواند در ازای روبل های دریافتی از شرکت های پیمانکاری و تجار ترک، به آنها لیره بدهد و روبل را مستقیماً به مسکو بدهد و در این مسیر، چند میلیارد دلار از کسری ارزی ترکیه جبران می شود و آنکارا ناچار نیست هزینه های تبدیل روبل به دلار را پرداخت کند.

دومین امتیازی که پوتین به اردوغان داده، این است که از این به بعد، علاوه بر کشتی هایی که از اوکراین، غلات را به استانبول و دیگر مسیرهای دریایی می برند، گروه دیگری از کشتی ها، غلات روسیه را نیز حمل کنند.

طبیعتاً تردد کشتی های حامل غلات روسیه، سود و آورده جدیدی برای ترکیه دارد. چرا که هم می تواند قیمت مواد غذایی در بازار ترکیه را تا حدودی کاهش دهد و هم این که به قول پوتین، کشورهای فقیر را نیز از مواهب غلات ارزان روسی بهره مند کند. صد البته کل این معامله سود نیست و با توجه به تحریم های سفت و سختی که آمریکا و اروپا علیه روسیه اعمال کرده اند، ممکن است بگو مگوهای سیاسی جدید و مشکلات حقوقی نوینی در روابط ترکیه و اتحادیه اروپا به وجود آید.

اردوغان در سمرقند چه گفت؟

بسیاری از روزنامه های ترکیه، این بخش از سخنان اردوغان در نشست سمرقند را برجسته کردند که «ترکیه هم اروپایی است و هم آسیایی.» منظور اردوغان از بیان این سخن، اشاره به موقعیت ژئوپولیتیک ترکیه برای اتصال کشورهای عضو شانگهای به بازارهای اروپا و استفاده از مزایای تجاری و ترانزیتی ترکیه بود.

اردوغان در سمرقند گفته بود: «هدف ما ایجاد صلح در منطقه با رویکرد دیپلماسی کارآمد است که مردم و ارزش‌های انسان دوستانه را در راس امور قرار دهد. موقعیت ترکیه به عنوان پلی بین شرق و غرب فرصت‌های بی‌نظیری ارائه می‌کند. ما آماده همکاری در تمام زمینه‌ها از جمله امنیتی، اقتصادی، انرژی، حمل و نقل، کشاورزی و گردشگری هستیم. به پی‌گیری توسعه بشردوستانه و اقتصادی و همچنین تحولات در زمینه حقوق اساسی و آزادی‌های مربوط به کشورهای عضو و همکاری با این کشورها در حوزه‌های مذکور ادامه خواهیم داد.»

اردوغان همچنین به این نکته اشاره کرده بود که به لطف موقعیت ترکیه به عنوان شریک گفت‌وگو، در سازمان همکاری شانگهای، طی 10 سال اخیر، موقعیت بهتری برای ورود ترکیه به دروازه‌های آسیا ایجاد شده است.

اگر چه اردوغان بر فواید و مزایای ترکیه برای اعضای شانگهای تاکید کرده، اما واقعیت این است که چین و هندوستان به عنوان دو عضو مهم و قدرتمند شانگهای، نگرش مثبتی به مشارکت ترکیه در پروژه های امنیتی ندارند و معتقدند که عضویت ترکیه در ناتو، دلیلی برای احتیاط و نگرانی است.

حتی گفته می شود که روابط پوتین و اردوغان هم، بیشتر جنبه شخصی دارد و مقامات نظامی و امنیتی روسیه در مورد برجسته شدن نقش ترکیه در گروه شانگهای، نگرش مثبتی ندارند.

یکی دیگر از ابعاد جالب توجه بازتاب حضور اردوغان در نشست سازمان شانگهای در سمرقند، توجه بیش از حد روزنامه های طرفدار حزب عدالت و توسعه به حواشی سطحی و کم ارزش است.

به عنوان مثال، روزنامه ینی سوز، مدعی شده که عکس اردوغان در جمع سران کشورهای عضو شانگهای، عملاً حال و هوای ترکیه را تداعی می کند که به همه درس دیپلماسی می دهد و اردوغان نیز تبدیل به ستاره این نشست شده است!

برتری جویی همیشگی اردوغان در کنار چیدمان صندلی و کاناپه محل پذیرایی حاشیه نشست، به موازات روح حماسی و ملی گرای حاکم بر روزنامه های تحت امر حزب عدلت و توسعه، کاری کرد که آنان، عکس اردوغان را به مثابه سندی برای بیان قدرت گرفتن ترکیه قلمداد کنند! این در حالی است که نقش ترکیه در سازمان همکاری شانگهای، هنوز هم در سطح شریک گفتگو است و نه عضویت کامل.

از سمرقند و تاشکند به سوی نیویورک

رئیس جمهور ترکیه حضور در نشست سازمان همکاری های شانگهای در سمرقند ازبکستان را به پایان برد و از فرودگاه تاشکند، به سوی آمریکا پرواز کرد. او دیشب وارد نیویورک شد و از سوی دیپلمات هایی همچون فریدون سنرلی اوغلو نماینده ترکیه در سازمان ملل و حسن مرجان سفیر ترکیه در آمریکا مورد استقبال قرار گرفت.

رئیس‌جمهور ترکیه قرار است در هفتاد و هفتمین مجمع عمومی سازمان ملل متحد در نیویورک سخنرانی کند. اما ناگفته پیداست که هدف اصلی رئیس جمهور ترکیه، تلاش برای دیدار با جو بایدن رئیس جمهور آمریکا است.

تیم اردوغان، از 10 روز پیش، تلاش هایشان را برای انجام هماهنگی به منظور جور کردن یک دیدار بین اردوغان جو بایدن شروع کرده، اما هنوز هم سیگنال و پاسخی از سوی تیم بایدن دریافت نکرده است.

اردوغان در سفر به نیویورک، علاوه بر دو وزیر مرتبط با اقتصاد و بازرگانی، مهم ترین اعضای تیم سیاسی – امنیتی و دفاعی رئیس جمهور ترکیه یعنی خلوصی آکار وزیر دفاع، هاکان فیدان رئیس سازمان اطلاعاتی میت، ابراهیم کالن سخنگو و مشاور امنیت ملی و سیاست خارجی، اسماعیل دمیر رئیس صنایع دفاعی، عمر چلیک سخنگوی حزب و مذاکره کننده موثق اردوغان و فخرالدین آلتون را همراه خود برده است.

ترکیب این هیات نشان دهنده این است که تلاش برای حل و فصل قرارداد خرید جنگنده های اف 16 و چانه زنی با آمریکا در مورد میزان حمایت های این کشور از نهادهای اقماری پ.ک.ک در شمال سوریه، در اولویت مذاکرات اردوغان است.