ما به آخوند مسلط به رسانه نیاز داریم

به نقل از تسنیم، دهمین برنامه "راز" با موضوع تبلیغ دین درعصرحاضر، الزامات و افق‌ها با حضور ابراهیم فیاض استاد دانشگاه و پژوهشگر جامعه شناسی و حجت السلام محمدرضا زائری روی آنتن شبکه 4 رفت.
 
حجت الاسلام زائری در ابتدای بحث خود درباره تبلیغات در رسانه‌های غربی گفت: بسیاری از رسانه‌های خارجی20 سال خبر واقعی و راست می‌دهند تا اگر یک روز دروغ بگویند همه باور کنند. ما انتظار داریم امام جماعتی که روز اول به مسجد می‌آید، دستش را ببوسند و به او وجوهات بدهند. حتی پیامبر اکرم (ص) بعد از 40 سال باید مبعوث شود و برای رسیدن به این مقام باید صبر کند.
 
فیاض: ما به آخوند مسلط به رسانه نیاز داریم
 
ابراهیم فیاض با بیان خاطره‌ای عنوان کرد: در دوره قبل از انقلاب آخوندی در محله‌مان داشتیم که یکی پارچه فروش و دیگری الک ساز بود. برای ما دعای کمیل و کلاس قرآن می‌گذاشت. از همان حلقه‌ای که ایشان تشکیل داد انقلاب شروع شد. افراد اهل معنا هنوز هستند.
 
این استاد دانشگاه افزود: تبلیغ همان ارتباط موثر است. یعنی اگر کسی توانست پیام مورد نظرش را به گیرنده برساند، به معنای تبلیغ و علم بلاغت است. از همان آغاز علم بلاغت همان علم ارتباطات بوده است. امروز بنا به هر رسانه‌ای بلاغتی خاص داریم و زمانی بلاغت کتابی، گفتاری و منبر بوده است. گفتار در تبلیغ موثرتر از نوشتار است و گاهی نوشتار تبلیغ را محدود و یا نابود می‌کند.
 
فیاض اظهارکرد: اگر کسی بخواهد تبلیغ کند، باید علم بلاغت تابع رسانه های خاص مثل بلاغت اینترنتی، رادیو و تلویزیون را یاد بگیرد. در حال حاضر ما به این نوع آخوند احتیاج داریم.
 
این پژوهشگر و نویسنده در خصوص ارتباطات میان فردی توضیح داد: تمام ارتباطات در همه سطوح خود و تمامی نوع رسانه‌هایی که این نوع ارتباطات را برقرار می کنند، مشروط به ارتباط درون فردی است. اگر ارتباطات درون فردی صحیح باشد، مشکلی نداریم.
 
این استاد دانشگاه ادامه داد: مبنای ما برای بیان کلمه آخوند به جای روحانی حکمت است و معنای بدی ندارد. آخوندهایی که مثال زدم یکی پارچه فروش و دیگری الک ساز بودند و در بازار کار می‌کردند یعنی ارتباط آنها بیشتر با مردم بود. آخوند ما در بازار است و رهبانیت ندارد که در یک گوشه بنشیند. جناب شاه آبادی استاد امام خمینی (ره) نیز در بازار بودند.
 
حجت الاسلام زائری در تأیید حرفه‌ای فیاض در برنامه یادآورشد: در معماری سنتی ما همیشه حوزه علمیه و مسجد وسط بازار و در قلب تپنده زندگی اجتماعی مردم بود.
 
فیاض افزود: این مسأله با کلیسا تفاوت بسیاری دارد و منظورمان این است که آخوند بازاری مبلغ واقعی است. مثلا آیت الله احمدی میانجی هنگام جنگ و در میانه بازار به من گفت: 3 میلیون تومان برای کمک به بچه‌های جبهه در همان مسجد کوچک قم جمع شده است و این رقم در سال 65 زیاد بود.
 
این استاد دانشگاه با اشاره به سریال "مادرانه" و بد نشان دادن چهره‌های متمول خاطرنشان کرد: متأسفانه در صداوسیما این طور بازنمایی می‌شود که افراد متمول بد هستند و صوفی مسلک‌ها خوب هستند. اصلا این دیدگاه صحیحی نیست؛ پس چه کسانی گلریزان انجام می دهند؟ پولدارهای مشهور بسیاری هستند که مدرسه سازند و کار خیر انجام می دهند. چرا این افراد را الگو قرار نمی دهیم؟
 
فیاض توضیح داد: تبلیغات ما اینطور نیست که کاری به جامعه نداشته باشد و اتفاقا تمام آخوندهای ما در جامعه بودند.
 
زائری: فیلم "استشهادی برای خدا" نشان دهنده رابطه نزدیک روحانیت و مردم است
 
حجت الاسلام زائری در تأیید صحبت‌های فیاضیان عنوان کرد: زمانی بین دوستان درباره رابطه روحانیت و مردم صحبت بود و معتقد بودم علیرغم تمام انتقادهایی که داریم و فاصله‌هایی که حس می‌کنیم باید پر شود، هنوز هم مردم بیشترین ارتباط را با روحانیت دارند. هنوز هم روحانیت و امام جماعت مسجد بیشترین ارتباط را با صنوف مختلف دارند. این نمونه نزدیک ارتباط با مردم را در فیلم "استشهادی برای خدا" دیدم.
 
وی با انتقاد از عملکرد رسانه افزود: متأسفانه به دلیل نوع پوشش رسانه‌ای حاکمیتی فقط در نماز جمعه و یا برای قیچی کردن روبان از روحانیت استفاده می‌شود و روحانیت این طور بازنمایی می‌شود. خودمان با دست خودمان کاری کردیم که این شخصیت را به مردم نشان دهیم.
 
زائری: ما روحانیت را عامل اصلی گرانی نشان دادیم
 
این مبلغ حوزه دین تأکید کرد: الان شرایط بهتر شده است اما ما سال‌های بسیاری است که برای گزارش درباره ترافیک میکروفون را روبروی تمام طیف‌های شغلی به جز روحانیت قرار می‌دهیم چون معتقدیم در شأن روحانیت نیست و توهین است. معمولا روحانی را در خطبه نماز جمعه نشان می‌دادیم و ناخودآگاه ملت فکر می‌کنند روحانیت عامل اصلی گرانی است.
 
حجت الاسلام زائری گفت: من به عینه دیدم که می‌خواستند آهویی را به زیستگاه خود برگردانند و از یک روحانی برای قیچی کردن روبان و برگرداندن این موجود به زیستگاهش استفاده کردند. این یک نوع توهین است. ما روحانی را معمولا در این نظام حاکمیتی بیشتر و در زندگی عادی و روزمره مردم کمتر نشان داده‌ایم. نتیجه اینکه مخاطب تنها روحانی را از دیدگاه عقیدتی سیاسی، نماینده رهبری در دانشگاه، وزیر، وکلیل و نماینده مجلس می‌بیند.
 
وی ادامه داد: اتفاقا ممکن است طلبه از لحاظ مسائل زندگی در پایین‌ترین طبقات اجتماعی باشد. درآمد طلبه به طور میانگین جزو پایین‌ترین درآمدها در طبقه اجتماعی است. معمولا این موضوع را باور نمی‌کنیم چون دائما عکس این قضیه در رسانه نشان داده شده است. من با تهیه کننده و کارگردان صحبت کردم اما می‌گویند برای ما دردسر درست نکنید. همین موضوع باعث شده که مردم واقعیت‌ها را نبینند و باور نکنند.
 
این مبلغ حوزه دین تصریح کرد: الان طلبه‌ها برای پرداخت شهریه باید 300 الی 400 هزارتومان پول بپردازند. اگر درآمدش را با ماه رمضان و محرم حساب کنید شاید چیزی برابر با 350 هزارتومان درکل سال باشد. طلبه ما با این شرایط زندگی می کند و بین چند ده هزار شاید دو یا سه تای آنها مقام و منصب و درآمد خوبی داشته باشند.
 
وی افزود: در بازه‌ای از زمان رهبر انقلاب به این اشاره کردند که مردم باید زندگی داخلی روحانیت را ببینند. این حرف یعنی کسی که برای ما از دین صحبت می‌کند را بشناسیم و بدانیم در چه فضایی زندگی می‌کند. من طلبه معممی را می شناختم که درس را در سطوح بالا می‌خواند و مجبور شد برای سرمای هوا، بخاری قرض کند و برای پرداخت هزینه بیمارستان همسرش آن بخاری را بفروشد.
 
حجت الاسلام زائری ادامه داد: متأسفانه ما می ترسیم این موضوعات را بگوییم و فکر می‌کنیم خلاف شأن روحانیت است و با نگفتن این مسائل بین خودمان و مردم فاصله می اندازیم. اگر کسی مشکل مالی داشته باشد و بداند فلان امام جماعت محله‌شان هم همین مشکلات را دارد، بارش سبک‌تر می‌شود. چون ما این مسائل را نمی‌گوییم استثناهای این قضیه در نگاه مردم بزرگ تر و پررنگ‌تر است. متأسفانه این موضوعات را در رسانه ملی مطرح نکرده‌ایم.
 
فیاض: با درآمد 400 هزارتومانی طلاب نیمی از سال را روزه هستند
 
فیاض، استاد دانشگاه و پژوهشگر جامعه شناسی با بیان اینکه بسیاری از روحانیون ما زندگی ساده‌ای داشته‌اند عنوان کرد: زندگی اقتصادی در این سطح ارتباطات جبری دارد و ارتباطات مردمی خود به خود به وجود می‌آید چون زندگی اشرافی ندارند که بخواهند با مردم فاصله داشته باشند.
 
فیاض افزود: یکی از همین طلبه‌ها که 80 نسخه کتاب نوشته‌اند می‌خواست برای درمان همسرش پول قرض بگیرد. زندگی فقیر طلبه‌ای را تمجید نمی‌کنم چون الان قدرت خرید کتاب پایین آمده و اگر شرایط این طور باشد، نمی‌تواند کتاب بخرد و بنویسد. الان با 300 الی 400 هزارتومان طلبه ما نیمی از سال به طور غیررسمی در روزه به سر می‌برد.
 
این پژوهشگر حوزه انسان شناسی گفت: طلبه‌ای که با تنگ دستی زندگی کند، اگر بعدها وضعیت مالی خوبی پیدا کند و مرجع تقلید بشود، حواسش هست. مثل آیت الله بروجردی که هروقت صبح از خواب بیدار می‌شد از حال و روز طلبه‌ها سوال می‌کرد. آیت الله مرعشی هم کوپن نان داشت و به طلبه ها می‌داد تا حداقل نانی برای خوراک داشته باشند. الان مسکن یکی از مشکلات طلبه‌هاست و نباید بعد اقتصادی تبلیغ را نادیده گرفت.
 
رسانه‌ملی باید شبکه روحانیت داشته باشد
 
طالب زاده خطاب به حجت السلام زائری با طرح سوالی پرسید فکر نمی‌کنید حضور خود طلبه‌ها در رسانه کمرنگ است و می‌توانند مستقیم باشد و وی در پاسخ اظهارکرد: آرزوی من این است که رسانه ملی و یا تلویزیون‌های خصوصی این ظرفیت را به وجود بیاورند که برنامه و یا شبکه‌ای برای روحانیت داشته باشند.
 
وی افزود: روحانیت باید درباره حجاب، مشروبات الکلی، واقعیت‌های اجتماعی و مسائلی که با آن درگیریم و با تعارف با هم صحبت می‌کنیم، حرفی بزنند. مردم باید برای پرسیدن سوال از من به عنوان روحانی راحت باشند و من هم باید بدون تعارف‌های معمول و ملاحظات به آنها پاسخ دهم.
 
حجت السلام زائری افزود: اگر این اتفاق بیفتد، اشکالات و ابهامات بسیاری حل می‌شود و دیالوگ شفاف و روانی بین مخاطب و روحانی شکل می گیرد. حتی مخاطبانی به ظاهر هیچ نسبتی با من ندارند، نیاز به ارتباط با روحانی را احساس می کند. طیفی از مخاطبان از ما انتظار دارند که وقتی من مسجد و او به ورزشگاه می‌رود، به او برچسب بی‌نمازی و غیره نزنم. همین درک شدن کافی است. متأسفانه هنوز ما نتوانستیم این فاصله‌ها را کم کنیم.
 
این مبلغ حوزه دین تصریح کرد: در دنیا خانمی که بخواهد روسری سرش باشد، ضرب وشتم می‌شود، بچه‌هایش را از وی می گیرند، شغلش را از دست می‌دهد و از محیط خانواده طرد می‌شود اما در جامعه ما که مسأله حجاب می‌تواند قدرت بسیاری داشته باشد هنوز حل نشده و گرفتار گشت ارشاد هستیم. این نشان از مشکلاتی است که در این حوزه باقی مانده و حل نشده است.
 
وی در پایان خاطر نشان کرد: در خارج از کشور احترام بیشتری برای طلبه و روحانی قائل می‌شوند و گفتمان بین روحانی و حوزه علمیه بهتر پذیرفته شده است؛ یعنی طلبه فرانسوی، چینی و غیره داریم که در آن فضای دشوار از دین صحبت می کنند اما ما هنوز با طلبه‌ها مشکل داریم. زندگی ما هم به عنوان یک روحانی مانند مردم دیگرست اما این باور به وجود نیامده است. خودمان کاری انجام دادیم که دیدگاه‌ها این گونه باشد.