انسان‌ها در حال رقم زدن ششمین انقراض جمعی زمین!

یک مطالعه جدید، ما انسان‌ها را مسئول ناپدید شدن ۲۶۰ هزار گونه از حیوانات از سال ۱۵۰۰ میلادی تاکنون می‌داند و "ایلان ماسک" نیز می‌گوید این احتمال وجود دارد که همه موجودات از روی زمین محو شوند.

به گزارش ایسنا و به نقل از دیلی میل، زمین پنج انقراض دسته جمعی ناشی از پدیده‌های طبیعی را تجربه کرده است، اما یک مطالعه جدید نشان می‌دهد که ششمین انقراض جمعی هم اکنون در حال وقوع است و فعالیت‌های انسانی مقصر اصلی آن هستند.

این مطالعه که توسط دانشگاه "هاوایی در "مانوآ" انجام شده است، نشان داد که سیاره ما از سال ۱۵۰۰ میلادی تاکنون ۱۵۰ هزار تا ۲۶۰ هزار(۷.۵ تا ۱۳ درصد) از تمام دو میلیون گونه شناخته شده خود را از دست داده است.

ایلان ماسک می‌گوید همه موجودات از روی زمین محو خواهند شد

اگرچه برخی انکار می‌کنند که این کاهش چشمگیر منجر به انقراض جمعی دیگری خواهد شد، اما "ایلان ماسک" کارآفرین میلیاردر آمریکایی یکی از کسانی است که معتقد است افزایش نرخ انقراض گونه‌ها اجتناب ناپذیر است. وی در پاسخ به توییتی که انتشار این مطالعه را اعلام می‌کرد، اظهار داشت: به دلیل انبساط خورشید احتمال ۱۰۰ [درصد] انقراض *همه* گونه‌ها وجود دارد.

با این حال این سرمایه‌دار علاقه‌مند به فناوری یک راه حل ارائه می‌دهد و می‌گوید: بشر باید زندگی خود را چند سیاره‌ای کند و به زندگی در سیاره‌های دیگر فکر کند.

توییت "ماسک" بازتاب اظهاراتی است که او در دسامبر ۲۰۲۱ به مجله "تایم" گفته بود و در آن پیشنهاد ایجاد یک «کشتی نوح آینده‌نگرانه» را برای بردن حیوانات به مریخ به منظور نجات آنها از انقراض در زمین داد.

وی در آن مصاحبه گفت: کار واقعاً بزرگ بعدی، ساختن یک شهر خودکفا در مریخ و بردن حیوانات و موجودات زمین به آنجا است.

اگرچه دانشمندان "ماسک" را به خاطر طرح این موضوع مورد تمسخر قرار دادند، اما موضع وی در مورد ششمین انقراض جمعی زمین می‌تواند دقیق باشد، چرا که این مطالعه جدید که توسط "رابرت کاوی" از دانشگاه "هاوایی" رهبری شده است، خاطرنشان می‌کند که فهرست قرمز گونه‌های در معرض خطر، بیشتر پرندگان و پستانداران را شامل می‌شود، اما اغلب بی‌مهرگان را که تلفات چشمگیری را تجربه کرده‌اند، نادیده گرفته است.

بر اساس فهرست قرمز اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت، فعالیت‌های انسانی در ۵۰۰ سال گذشته باعث انقراض ۸۶۹ گونه حیوانی شده است.

در مطالعه منتشر شده در مجله Biological Reviews آمده است: ترکیب تخمین‌ها از تعداد واقعی انقراض بی‌مهرگان، ما را به این نتیجه می‌رساند که میزان آن بسیار بیشتر از نرخ تصور شده است و ممکن است در واقع شاهد آغاز ششمین انقراض جمعی باشیم.

این مطالعه خاطرنشان می‌کند که این فهرست قرمز، همه گونه‌های منقرض شده و در حال انقراض را شامل نمی‌شود، بنابراین تعداد ناپدید شده‌های واقعی را دستکم می‌گیرد و این تا حد زیادی در میان گونه‌های بی‌مهرگان مشاهده می‌شود که معمولاً فقط به صورت محلی و گاهی فقط با یک نمونه ثبت می‌شوند و ارزیابی آنها را با معیارهای فهرست قرمز غیرممکن می‌سازد.

این تیم همچنین می‌گوید، فهرست قرمز مبنای خوبی برای ارزیابی انقراض جهانی نیست، زیرا از نظر طبقه‌بندی جامع نیست و ارزیابی تعداد زیادی از گونه‌ها، به‌ویژه بی‌مهرگان نه تنها به دلیل تعداد زیاد آنها، بلکه به این دلیل که ما داده‌های کافی در مورد آنها نداریم، مغفول مانده است.

"کاوی" می‌گوید: مورد ملاحظه قرار دادن بی‌مهرگان برای تأیید اینکه ما واقعاً شاهد آغاز ششمین انقراض دسته جمعی در تاریخ زمین هستیم، کلیدی است.

"رویداد انقراض" که "انقراض جمعی" و "بحران زیستی" هم نامیده می‌شود، کاهش گسترده و سریع گونه‌های حیاتی در کره زمین است. چنین رویدادی با تغییر شدید تنوع و فراوانی حیات ماکروسکوپی مشخص می‌شود. البته با توجه به آنکه بخش عمده حیات بر زمین مربوط به گونه‌های میکروسکوپی است که با گذر زمان قابل شناسایی نیست، این رویداد بر مبنای جنبه‌های زیست‌شناختی قابل مشاهده زیست‌کره انجام می‌شود و نه کل حیات بر روی زمین.

انقراض بر روی زمین با نرخی غیریکنواخت رخ داده‌ است و سنجش آن بر اساس فسیل‌های جانداران دریایی انجام می‌شود. طی ۵۴۰ میلیون سال حیات بر روی زمین، پنج رویداد انقراض بزرگ شناسایی شده‌ است که طی هر دوره از آن، بیش از نیمی از جانداران از بین رفته‌اند. البته با توجه به تعریف انقراض جمعی و تغییر عوامل سنجش آن، تا ۲۰ مورد انقراض قابل شناسایی است.

پنج انقراض جمعی تاریخ زمین

دانشمندان می‌گویند تاکنون ۵ انقراض جمعی روی داده است که به شرح زیر است:

۱. رویداد انقراض اردویسن-سیلورین(انقراض پایان اردوسین) طی دو رویداد در ۴۵۰ تا ۴۴۰ میلیون سال پیش ۲۷ درصد همه خانواده‌ها، ۵۷ درصد همه سرده‌ها و ۸۵ درصد همه گونه‌های جانداران از میان رفتند.

۲. رویداد انقراض دِوُنین-پسین ۳۶۰ میلیون سال پیش طی یک دوره ۲۰ میلیون ساله در اواخر دوران دونین، ۱۹ درصد از همه خانواده‌ها، ۵۰ درصد همه سرده‌ها و ۸۰ درصد همه گونه‌های جانداران از بین رفتند.

۳. رویداد انقراض پرمین-تریاسه(انقراض پایان پرمین) در ۲۴۵ میلیون سال پیش بزرگ‌ترین انقراض جمعی تاریخ زمین رخ داد و ۵۷ درصد همه خانواده‌ها، ۸۳ درصد همه سرده‌ها و ۹۰ تا ۹۶ درصد همه گونه‌های جانداران از میان رفتند.

۴. رویداد انقراض تریاسه-ژوراسیک(انقراض پایان تریاس) حدود ۲۱۰ میلیون سال پیش رخ داد و طی آن ۲۳ درصد همه خانواده‌ها، ۴۸ درصد همه سرده‌ها و ۷۰ تا ۸۰ درصد همه گونه‌های جانداران از بین رفتند.

۵. رویداد انقراض کرتاسه-پالئوژن(انقراض پایان کرتاسه) ۶۵.۵ میلیون سال پیش رخ داد و طی آن ۱۷ درصد همه خانواده‌ها، ۵۰ درصد همه سرده‌ها و ۷۶ درصد همه گونه‌های جانداران از میان رفتند.

در مورد انقراض جمعی ششم برخی از دانشمندان این فرض را طرح کرده‌اند که اکنون زمین در دوران ششمین انقراض بزرگ دسته‌جمعی است که اصطلاحاً "انقراض هولوسین" نامیده می‌شود و از ۱۰ هزار سال پیش آغاز شده ‌است. اجماعی وجود ندارد که آیا این انقراض متمایز از رویداد انقراض کواترنری است یا بخشی از آن است.

عده‌ای از پژوهشگران بر این باورند که نیمی از گونه‌های کنونی جهان تا سال ۲۱۰۰ نابود می‌شوند. اتحادیه بین‌المللی حفاظت از محیط‌ زیست در گزارش سال ۲۰۱۱ خود اعلام کرد که ۲۵ درصد از پستانداران زمین در شرف نابودی و انقراض هستند. عده‌ای از پژوهشگران بر این باورند که نیمی از گونه‌های کنونی جهان تا سال ۲۱۰۰ نابود می‌شوند. بر اساس یافته‌ها از سال ۱۵۰۰ میلادی تا ۲۰۱۴ بیش از ۳۲۰ مهره‌دار ساکن خشکی‌ها منقرض شده‌اند. به علاوه مهم‌تر اینکه جمعیت کلیه گونه‌های باقی مانده به ‌طور میانگین شاهد افت ۲۵ درصدی در شمار آنها بوده ‌است. ۲۵ درصد میزان گونه‌های رایج مهره‌داران و ۴۵ درصد بی‌مهرگان کاهش داشته است. سالانه ۱۱ هزار تا ۵۸ هزار گونه، منقرض شده و از میان می‌روند، اما افزون‌ بر آن، جمعیت گونه‌هایی که رایج هستند هم به شدت افت می‌کند. انسان‌ها مسئول این وضع هستند، پنج انقراض انبوه پیشین ناشی از پدیده‌هایی مثل برخورد سیارک‌ها به زمین یا در اثر فعالیت شدید آتشفشانی بوده است، پدیده‌هایی که این بار در انقراض نقشی ندارند و معلوم است که روند کنونی ناشی از فعالیت انسان است، بنابراین این نخستین بار در تاریخ زمین است که یک گونه عامل انقراض انبوه سایر موجودات می‌شود. این روند در واقع به خاطر الگوهای مصرفی بشر است.

متأسفانه این مطالعه جدید اشاره می‌کند که برخی افراد، شروع ششمین انقراض را انکار می‌کنند. علاوه بر این، برخی دیگر، آن را به عنوان یک مسیر تکاملی جدید و طبیعی عنوان می‌کنند و به این اعتقاد دارند که انسان‌ها فقط یک گونه از موجودات هستند که نقش طبیعی خود را در تاریخ زمین ایفا می‌کنند. حتی برخی معتقدند که تنوع زیستی باید صرفاً به نفع بشریت دستکاری شود.

"کاوی" تاکید کرد: انسان‌ها تنها گونه‌ای هستند که قادر به دستکاری زیست‌کره(بیوسفر) در مقیاس وسیع هستند.

زیست‌کره یا بیوسفر به آن بخش یا لایه از کره زمین گفته می‌شود که در آن زندگی و حیات وجود دارد. این لایه زیستگاه انسان و دیگر موجودات زنده همچون پرندگان، ماهیان و موجودات خاکزی است و تا لایه‌های زیرین زمین که ریشه درختان و دیگر جانداران نفوذ می‌کند، ادامه دارد. در زمین‌های سخت، زیست‌کره تنها تا عمق چند متری ادامه دارد(به استثناء باکتری‌ها که در لایه‌های ژرف‌تری نیز حضور دارند.) در هوا، زیست‌کره تا حدود هشت کیلومتر یعنی تا جایی که اکسیژن یافت می‌شود، حضور دارد و در دریاها تا ژرفاهای بسیار و حتی تا ۱۱ کیلومتر در زیر اقیانوس(در درازگودال‌ها) نیز ادامه دارد. زیست‌کره یا همان زیستگاه موجودات زنده در لایه‌های آب‌کره، جو و سنگ‌کره قرار دارد. دانشمندان بر این باورند که زیست‌کره در پی یک فرایند زیست‌زایی که حدود ۳.۵ میلیارد سال پیش آغاز شد، شکل گرفته و تکامل یافته ‌است. کره زمین ۷۰ درصد از نور خورشید را جذب می‌کند. یک درصد از این نور از سوی گیاهان و جلبک‌ها طی فرآیند نورساخت جذب می‌شوند. ۳۰ درصد بقیه نور خورشید به فضا بازمی‌تابد و زیست‌کره بدون این نور که از خورشید می‌رسد، از میان خواهد رفت.

"کاوی" در پایان می‌گوید: ما فقط یک گونه دیگر نیستیم که در مواجهه با تأثیرات خارجی در حال تکامل هستیم، بلکه ما تنها گونه‌ای هستیم که انتخاب آگاهانه‌ای در مورد آینده خود و تنوع زیستی زمین داریم. انکار بحران، پذیرش آن بدون واکنش، یا حتی تشویق آن، لغو مسئولیت مشترک بشریت است و راه را برای ادامه مسیر غم انگیز زمین به سمت ششمین انقراض جمعی هموار می‌کند.