پیشنهاد رییس‌جمهور برای برگزاری رفراندوم، در صورت عملی‌شدن، یک مورد استثنایی در بین رفراندوم‌های برگزارشده در ایران خواهد بود، پیش از این یک‌بار محمد مصدق به رفراندوم مراجعه کرد و از این ابزار برای انحلال مجلس بهره برد.
سخنان روز یکشنبه حسن روحانی، با واکنش‌های متفاوتی از سوی چهره‌های شاخص اصلاح‌طلب و اصولگرا مواجه شد. اگر اصلاح‌طلبان، بیشتر به استقبال واژه «همه‌پرسی» رفتند و از مواردی که می‌توان تکلیفش را با مراجعه به رای مستقیم مردم روشن کرد سخن گفتند، در جناح راست بیشتر نگاه‌ها متوجه جمله‌ای دیگر از روحانی بود: «آرمان ما به سانتریفیوژ وصل نیست.» این جمله‌ای بود که روزنامه جوان در یادداشت روز گذشته خود به آن حمله کرد و در پاسخ به سخنان روحانی نوشت: «اگر آقای رییس‌جمهور معتقد است «آرمان ما به سانتریفیوژها وصل نیست» ولی ما آن را کاملا وصل می‌بینیم. چرا؟! آیا به زاویه دید مربوط است؟ یعنی از این طرف که ما می‌بینیم، وصل است و از آن طرف که رییس‌جمهور محترم می‌بیند، وصل نیست؟! ممکن است همین‌طور باشد.» اما محور دیگری که در بین سخنان رییس‌جمهور موردتوجه روزنامه جوان قرار گرفت این قسمت بود: «در مذاکره مگر کسی بحث از آرمان‌و‌اصول می‌کند، یک عده در توهمات زندگی می‌کنند. سر میز مذاکرات راجع‌به آرمان و اصول بحث نمی‌کنند. آنها هم نمی‌خواهند راجع‌به آرمان و اصول بحث کنند. در دنیای‌امروز، بحث منافع است، هر کشوری دنبال منافع خودش است. تهدیدها، فرصت‌ها و منافع‌مشترک یا منافع‌اختصاصی، اینها اساس بحث سیاست‌خارجی است. اصول‌و‌آرمان در سیاست‌خارجی اینها بحث نمی‌شود و شدنی است.» روزنامه جوان در پاسخ به این سخن رییس‌جمهور هم نوشت: «حتی اگر بیگانه «دانه ارزنی» را از ما برای عملی‌کردن تحدید و تحقیر و تهدید بگیرد، عبورکردن از آن، عبورکردن از آرمان‌هاست، چه، اتفاقا اراده ما و قلب ما و مغز ما در همین‌جا هدف قرار گرفته است و ما بر سر دانه ارزنی مقابل بیگانه می‌ایستیم، نه به‌خاطر آن دانه ارزن بلکه به‌خاطر آن‌کس که مقابل ما ایستاده است. سانتریفیوژها که حسابش جداست. این زاویه نگاه ما به «آرمان‌ها و سانتریفیوژها» است که آن دو را کاملا وصل به هم می‌بینیم تا آقای رییس‌جمهور از چه زاویه‌ای به داستان می‌نگرند.»هم‌نوایی در برجسته‌سازی «آرمان»
سردار محمدرضا نقدی، رییس سازمان بسیج هم روز‌گذشته در مجمع‌عالی‌بسیج پیشکسوتان ایثارو‌شهادت، اشاره‌ای به برخی از سخنان رییس‌جمهور داشت. او بدون اشاره به موضوع رفراندوم، تنها به «آرمان» پرداخت و در این بین از «انقلابی‌های قلابی» هم سخن به میان آورد؛ کسانی که به گفته نقدی «انتظار دارند زمام امور به دستشان داده شود درحالی‌که در روز عاشورا به اسکی روی آب پرداخته یا در ٢٨صفر به‌شکار تفریحی می‌روند.» وی با بیان اینکه «آرمان ما نه سانتریفیوژ بلکه نابودی کاخ سفید و محو صهیونیسم است» گفت: «هرکسی به این آرمان‌ها اعتقاد ندارد و به نام خردگرایی روی این آرمان‌ها خط کشیده و از تعطیلی مبارزه حرف می‌زند باید صادقانه بگوید که انقلابی نیست؛ چراکه ما برای این آرمان‌ها تا سفیدشدن موهای خود و حتی بعد از واگذاری مسوولیت به جوانان تلاش می‌کنیم.» در ادامه این اظهارنظرها، محمدکاظم انبارلویی، سردبیر روزنامه رسالت نیز به واژه «آرمان» پرداخت و در یادداشتی که خبرگزاری «تسنیم» منتشر کرد، مدعی شد رییس‌جمهور صورت‌مساله را غلط بیان کرده است. چراکه به عقیده انبارلویی همان قلب و مغزی که مورد تاکید رییس‌جمهور است به ما حکم می‌کند در مقابل زورگویی آمریکا بایستیم.
تنها اشاره مستقیم اصولگرایان به رفراندوم
در این میان نادیده‌گرفتن سخن رییس‌جمهور درباره «همه‌پرسی» در میان چهره‌های شاخص جناح راست، یک استثنا داشت. حسین شریعتمداری، شامگاه یکشنبه در این‌باره با خبرگزاری «فارس» گفت‌وگو کرد و اگرچه قصد نقد سخنان روحانی را داشت، اما اتفاقا در این گفت‌وگو دست روی نکته‌ای گذاشت که می‌تواند محل اصلی بحث بین موافقان و مخالفان رفراندوم باشد. او در این‌باره گفته است: «اگر منظور آقای رییس‌جمهور، همان‌گونه که اعلام کرده‌اند، مسایل فرهنگی و اجتماعی و... است، راهکار آن باز هم از مجلس می‌گذرد.» این همان نکته‌ای است که شریعتمداری از آن به‌عنوان اشتباه رییس‌جمهور حقوقدان یاد کرده، در حالی‌که به‌نظر می‌رسد، منظور اصلی روحانی هم همین نکته باشد؛ چراکه روحانی در نهایت و در صورت رسیدن به هر توافقی در مذاکرات هسته‌ای، این احتمال را قوی می‌داند که با مانع مجلس روبه‌رو شود و درست در همین‌جاست که می‌تواند با طرح بحث رجوع به آرای مستقیم مردمی، مجلس را بر سر دوراهی قرار دهد، چرا که بهارستان‌نشینان در سال‌آخر فعالیت خود، اگر در مقابل چنین انتخابی قرار گیرند، یا باید برای قرارنگرفتن در مقابل مردم، با سیاست دولت همراهی کنند یا آسیب‌های ناشی از مخالفت همزمان با توافق و رفراندوم را یکجا قبول کنند.
رفراندوم برای چه؟
اما آیا سخن روحانی درباره «اختصاص یارانه از سیاست به اقتصاد» تنها به سیاست‌خارجی و مذاکرات‌هسته‌ای محدود می‌شود؟ این سوالی است که دیروز در میان اصلاح‌طلبانی که بیش از هرچیز، به واژه «رفراندوم» توجه کرده بودند، پاسخ‌های متفاوتی داشت که در برخی روزنامه‌های اصلاح‌طلب بازنشر یافت. جلایی‌پور، موضوع رفراندوم را مساله سال٨٨ دانسته و گفته بود: «به‌نظر می‌رسد اگر قرار باشد در جامعه مساله‌ای برای برگزاری رفراندوم وجود داشته باشد، همین مسایل سال٨٨ هستند.» محمدرضا خاتمی هم دو محور را به‌عنوان محورهای اصلی که می‌تواند با مراجعه به آرای مستقیم مردم حل شود نام برده و درباره آنها گفته بود: «مساله حصر در بعد داخلی و مساله انرژی هسته‌ای در بعد خارجی از جمله مهم‌ترین مسایل کشور است.»
آنچه مسکوت ماند
در نهایت، آنچه دیروز اتفاق افتاد این بود که رسانه‌ها و چهره‌های جناح راست همان‌طور که سخنان روحانی درباره رجوع به همه‌پرسی برای یارانه‌دادن از سیاست به اقتصاد را نشنیده گرفتند، درباره برخی دیگر از محورهای سخنان مهم روحانی نظیر نهادهای خاصی که فعالیت اقتصادی می‌کنند، اما مالیات نمی‌دهند، نیز سکوت کردند تا با مانور حول محور «آرمان‌ها»، از رفراندم عبور کنند.
همه‌پرسی استثنایی
اما فارغ از این اظهارنظرها، پیشنهاد رییس‌جمهور برای برگزاری رفراندوم، در صورت عملی‌شدن، یک مورد استثنایی در بین رفراندوم‌های برگزارشده در ایران خواهد بود، چرا که پیش از این یک‌بار محمد مصدق برای انحلال مجلس‌هفدهم شورای‌ملی که سدراه او در اجرای سیاست‌هایش شده بود به رفراندوم مراجعه کرد و از این ابزار برای انحلال مجلس بهره برد. پس‌از انقلاب نیز ابتدا درباره تغییر نظام از شاهنشاهی به جمهوری‌اسلامی و دوبار هم برای تایید قانون اساسی و اصلاحات آن به آرای مستقیم مردمی مراجعه شده است اما در سطح یک تصمیم خاص مانند توافق هسته‌ای یا مسایل سال٨٨ یا مواردی از این دست، تاکنون به آرای عمومی مراجعه مستقیم نشده است. در این راستا یک‌بار محمود احمدی‌نژاد، برای اجرای قانون هدفمندسازی یارانه‌ها برخلاف مصوبه مجلس، پیشنهاد رفراندوم را ارایه کرد که هیچ‌گاه جدی گرفته نشد اما این موضوع هم مربوط به موردی بود رییس دولت قصد داشت برخلاف متن صریح قانون مصوب مجلس، در پرداخت یارانه‌های نقدی اقدام کند. درحالی‌که پیشنهاد روحانی نه مقابله با قانون مصوب و نه تغییر قوانین مادر و نه تغییر در ساختارهای کشور است. او می‌خواهد در مورد یک اختلاف برداشت از مفهومی به نام «منافع ملی»، مردم بین او و مخالفانش قضاوت کنند.
منبع: شرق
در همین زمینه بخوانید
ارسال نظر
