اعتراف رئیس جمهور آمریکا به یک واقعیت مسلم

سایت خبری امید هسته ای نوشت :آمریکا به خوبی می داند که یک توافق برد - برد هسته ای با ایران ، ایران به مراتب بیش از گذشته قدرتمند خواهد کرد. و این قدرت مسلما در تحولات منطقه ای نیز اثرگذار خواهد بود. بنابراین چندان عجیب نیست که رئیس جمهوری آمریکا توافق هسته ای را در کنار نقش منطقه ای ایران قرار می دهد.

باراک اوباما رئیس جمهوری آمریکا چندی پیش در گفت وگویی با رادیو ملی آمریکا در سخنانی قابل توجه گفت:«اگر ایران با یک توافق بلند مدت هسته ای موافقت کند، می تواند به یک قدرت منطقه ای بسیار موفق تبدیل شود». اوباما همچنین در سخنانی با تاکید بر اینکه نگرانی های دفاعی ایران را که جنگی وحشتناک با عراق داشته را درک می کند و این نگرانی ها را مشروع دانسته و به رسمیت می شناسد، تاکید کرد:«ایران می تواند یک قدرت منطقه ای باشد که در عین حال به استانداردهای بین المللی و قوانین آن پایبند است و این اتفاق برای همگان خوب است».

سوالی که در اینجا مطرح می شود این است که آیا ما شاهد یک چرخش بسیار عجیب در سیاست های آمریکا در قبال ایران هستیم؟ یا در حالی که سیاست آمریکا در قبال ایران حتی در دوره بیل کلینتون مهاردوگانه (ایران و عراق) بوده است درحال حاضر، آیا ما شاهد تغییری عجیب و غریب در سیاست های آمریکا در قبال برنامه هسته ای هستیم؟ پاسخ به این سوالات ها هم خیر است و هم بله.

واقعیت این است که نگاه کلی سیاست گذاران آمریکا در قبال ایران تغییر چندانی نکرده است. سیاست مداران آمریکایی همچنان ایران را تهدیدی برای رژیم اسرائیل و منافع شان در خاورمیانه می دانند و این مسئله ای تازه نیز نیست. اما آنچه که تغییر کرده است شرایط منطقه ای و بر هم خوردن بالانس قدرت میان بازیگران اصلی در منطقه خاورمیانه است و شرایط جدید آمریکایی ها را وادار کرده تا تصمیماتی جدید بگیرند چرا که می دانیم برهم خوردن بالانس قدرت در خاورمیانه، به عنوان قلب جهان، کل جامعه بین المللی را تحت تاثیر خود قرار خواهد داد و منافع آمریکا را نیز به خطر خواهد انداخت.

نخستین تغییر در شرایط منطقه، ظهور قدرتمندانه و مقتدرانه ایران به عنوان یک قدرت منطقه ای طی سال های گذشته بوده است. اگر قرار بر این بود ایران در سطحی مشخص، حرکتی معمول و مبتنی بر عدم توجه به مسائل منطقه ای می داشت، امروز دولت مردان آمریکا هرگز اعلام نمی کردند که «ایران می تواند به قدرتی منطقه ای تبدیل شود». واقعیت این است که در کنار بر هم خوردن نظم معمول منطقه خاورمیانه، این ایران بوده است که طی سال های اخیر به عنوان قدرتی منطقه ای در این منطقه سر برآورده است. کارنامه ایران طی سال های گذشته در کنترل و مدیریت دو بحران بزرگ منطقه، یعنی بحران ناآرامی های سوریه و تلاش بین المللی برای سقوط دولت سوریه و کنترل عملیات داعش در عراق، به خوبی نشان داده است که ایران از تمامی ظرفیت های لازم برای اعمال قدرت در منطقه برخوردار است.

البته هستند کشورهایی دیگر در منطقه که در زمره کشورهای قدرتمند به شمار می روند اما واقعیت این است که هر زمان این کشورها تصمیم به اعمال قدرت و نفوذ در کشوری گرفتند، خروجی آن، بنیادگرایی، تروریسم و خشونت در منطقه بوده است. در این سو اما به دنیا ثابت شده است که ایران، به رغم تفاوت دیدگاه های مذهبی با برخی کشورها، کشوری نیست از آن خشونت و تروریسم بیرون بیاید. چه اینکه اعمال قدرت ایران، با هدف برقراری آرامش و ثبات و گفت وگوهای ملی و منطقه ای انجام می شود.

در چنین شرایطی که تروریسم خاورمیانه را در خود فرو برده آمریکا به وضوح می بیند که نمی تواند به هیچ کدام از متحدان سنتی اش در منطقه، امید داشته باشد. این در حالی است که امروز تنها ساحل امن در منطقه، ایران است. اگر زمانی آمریکا بر این گمان بود که ظهور تروریسم داعش در سوریه و داعش با حمایت های مستقیم و غیر مستقیم برخی از کشورهای منطقه به سقوط بشار اسد و رد نهایت تضعیف قدرت منطقه ای ایران منجر خواهد شد، امروز معادله دقیقا برعکس شده است. امروز که نوک پیکان تهدید داعش به سوی منافع آمریکا و متحدانش برگشته است، ایران که جزیره ثبات منطقه است به تنها نقطه امید برقراری آرامش تبدیل شده است.

قدرت نمایی ایران در کمک و مشاوره به عراق در مبارزه با داعش بار دیگر دست برتر ایران در تحولات منطقه ای را به اثبات رساند.

آمریکا اما به خوبی می داند که به رسمیت شناخته شدن قدرت منطقه ای ایران، بدون به رسمیت شناختن حق مسلم ایران برای برخورداری از یک برنامه صلح امیز هسته ای امکان پذیر نیست. در واقع امروز آمریکا در مقابل خود مانعی را می بیند که بدون عبور از آن، نخواهد توانست به هیچ نحوی از منافع خود را در منطقه حفظ کند و آن مانع توافق هسته ای با ایران است.

آمریکا به دلایل مختلف تقریبا چاره ای جز توافق ندارد. اگر آمریکایی ها بخواهند از حضور خود در منطقه خاورمیانه کاسته، و آنچنان که در تحرکات اخیر نظامی در اقیانوس آرام و بی میلی شان برای حضور جدی در منطقه برمی آید، بخواهند قدرت خود را بیشتر برای رویارویی احتمالی آینده را روسیه و روبرو شدن با چالش های احتمالی آینده از سوی ژاپن و چین به کار بگیرند، نیازمند این هستند که خاورمیانه را در آرامش و ثباتی نسبی با برقرار کردن بالانس قدرتی جدید ترک کنند. و مسلما یک سوی این امر ایران قرار دارد. بنابراین وقتی رئیس جمهوری آمریکا سخن از حق ایران برای ایفا کردن نقش منطقه ای به میان می آورد، دو حقیقت را می توان از آن مستفاد کرد.

نخست اینکه قدرت ایران در منطقه از سوی کاخ سفید هر چند به طور غیررسمی به رسمیت شناخته شده است و ایران توانسته است خود را به سیاست گذاران آمریکایی تحمیل کند. دوم اینکه دولتمردان آمریکا به این نتیجه نهایی رسیده اند که برقراری آرامش و ثبات در منطقه بدون نقش آفرینی ایران، عملا امکان پذیر نیست چه اینکه ایران یکی از بازیگران اصلی منطقه است و نکته سومی که نباید از نظر دور داشت سخن اوباما و قرار دادن مسئله توافق بلند مدت هسته ای در کنار نقش منطقه ای ایران است.

اوباما به عمد در سخنان این دو را در کنار هم به کار برد و تلاش کرد میان این دو پیوندی برقرار کند. اگر مقامات ایران بارها و بارها اعلام کرده اند که مذاکرات میان ایران و آمریکا تنها بر سر مسئله هسته ای ادامه می یابد مقامات آمریکایی نیز تاکید کرده اند که در مذاکرات تنها بر مسئله هسته ای متمرکز می شوند، اما واقعیت این است که در جهان به هم پیوسته امروز که همه تحولات و رخدادها با هم ارتباط دارند و هیچ رخدادی درخلا رخ نمی دهد و عملا قطع پیوند رخدادها با هم امکان پذیر نیست، دور از انتظار هم نیست که مسائلی حاشیه ای در مذاکرات ظهور و بروز نداشته باشند.

به هر حال آمریکا به خوبی می داند که یک توافق برد - برد هسته ای با ایران ، ایران به مراتب بیش از گذشته قدرتمند خواهد کرد. و این قدرت مسلما در تحولات منطقه ای نیز اثرگذار خواهد بود. بنابراین چندان عجیب نیست که رئیس جمهوری آمریکا توافق هسته ای را در کنار نقش منطقه ای ایران قرار می دهد، نقشی که امروز هم، ایران حتی بدون برخورداری از توافق هسته ای برد- برد نیز به قدرت به ایفای آن می پردازد.