اهتزاز پرچم سبز بر فراز گنبد حرم مطهر رضوی

در آغازین ساعات سومین روز از ماه ربیع‌الاول و پس از ۲ ماه عزاداری، پرچم گنبد حرم مطهر رضوی تعویض شد.

پس از ۲ ماه عزاداری در سحرگاه سومین روز از ماه ربیع الاول پرچم سیاه گنبد ملکوتی حرم حضرت ثامن الحجج(ع) تعویض و پرچم سبز رنگ جایگزین آن شد.

در این آیین که با حضور خادمان حرم مطهر حضرت ثامن الحجج(ع) برگزار شد، پرچم سیاه که به نشانه عزاداری اهل بیت(ع) در ابتدای ماه محرم بر فراز گنبد حرم مطهر رضوی برافراشته شده بود، بعد از ۶۳ روز از سوی خادمان حرم مطهر با پرچم سبز رضوی تعویض شد. همچنین پس از گذشت ایام عزاداری پوشش ضریح مطهر حضرت علی بن موسی الرضا(ع) نیز تعویض شد.

سال‌هاست در حرم مطهر امام رضا(ع) آئین‌ها و مراسم‌ بسیاری به صورت منظم برگزار می‌شود. مراسمات حرم مطهر، گاه هر روزه است، مانند جاروکشی صحن‌ها و گاه مانند تعویض پرچم گنبد طلا، مناسبتی است. حین برگزاری هر یک از این برنامه‌ها، خادمان و زائران حرم، حال و هوای غریبی را در صحن و سرای غریب‌الغربا تجربه می‌کنند و خاطره‌ای به یادگار می‌برند.

در نسخه‌های خطی متعلق به قرن دهم هجری نشان یا پرچم آستان قدس، نقاشی یا صورت‌برداری شده که به صورت ترنجی بوده و در حاشیه آن، اسامی چهارده معصوم در چهارده دایره کنار هم و در وسط آن عبارت «مهر مشهد مقدس‌الرضا علیه افضل التحیه و الدعاء» مشاهده می‌شود. در آن زمان، هنگام تشرف بزرگان علمی یا حکومتی به آستان قدس همراه خلعت، پرچمی به آنان اهداء می‌شده که مایه مباهات دریافت‌کنندگان آن بوده است.

از دوره صفوی استفاده از پرچم در مراسم دینی اهمیت چشمگیری یافت. به طوری که در اسناد تاریخی آستان قدس، به افرادی با عنوان علمدار یا حمل‌کننده پرچم‌ها اشاره شده است.

بر اساس اسناد موجود مربوط به زمان قاجار، در سفر اول ناصرالدین شاه به مشهد نیز در سال ۱۲۸۶ این سنت تداوم داشته و به نوشته حکیم‌الممالک، هنگام نزدیک شدن موکب او، تمام عُمال و خدام با عَلَم‌ها و بیرق‌های زرنگار به استقبال رفته‌اند.

پس از انقلاب اسلامی عبارت «لااله الا الله» که به شکل گنبد و گلدسته طراحی شده، به عنوان نشان آستان قدس رضوی در مرکز پرچم وجود دارد و در حاشیه آن نام مبارک «رضا» به تکرار با رنگ زرد، دور دوزی شده است. این پرچم همیشه به جز ایام سوگواری بر بالای گنبد طلا در اهتزاز است و فقط در ایام عزاداری محرم و شهادت ائمه اطهار(ع) با پرچم مخمل سیاه رنگ که همان نشان و همان حاشیه، با ساتن سبز زیتونی روی آن گلدوزی شده، تعویض می‌شود.

بر اساس گزارش روابط عمومی آستان قدس رضوی، مدت زمان برافراشته بودن پرچم سیاه به جای پرچم سبز براساس تقویم شیعه است. به عنوان مثال در ایام محرم و صفر از شب اول محرم پرچم سیاه افراشته می‌شود و تا پایان روز سوم ربیع الاول که سومین روز شهادت امام رضا(ع) است، در اهتزار است.