نکاتی درباره اظهارات اوباما درباره رابطه با ایران

روزنامه آرمان در یادداشتی به قلم هرمیداس باوند كارشناس روابط بین‌الملل نوشت :

با توجه به اظهارات روز گذشته اوباما درخصوص ایران باید به چند نكته اشاره داشت؛ به‌طور كلی تا زمانی كه مشكلات بر اساس منافع متقابل حل‌وفصل نشود، كماكان دو طرف با مشکلات متعددی مواجه خواهند بود و از این‌رو، مجبور به تعامل با برخی كشورها و راضی نمودن آنها هستیم. به‌عنوان نمونه، می‌توان به نیاز اروپا به ترانزیت گاز از روسیه اشاره كرد چراكه ایران دارای دومین منبع گاز دنیاست اما به سبب رابطه‌ای كه با روسیه دارد، خود را در وضعیتی قرار داده كه امكان استفاده از این فرصت وجود ندارد. اظهارات روز گذشته اوباما با توجه به مواردی از این قبیل كه مذاكراتی پیرامون تكنولوژی هسته‌ای صورت گرفته و همچنین فضای مذاكره نیز بسیار مثبت و دوستانه بوده است و از طرفی خود اوباما در آغاز مبارزات انتخاباتی در دور اول ریاست جمهوری اش رفع اختلافات با ایران را در زمره اهداف خویش قرار داده بود و در نهایت رویدادهای منطقه خاورمیانه كه نیاز به همكاری با ایران را به‌وجود آورده است، باید مورد توجه و تحلیل قرار گیرد. البته در گذشته و در زمان بوش پسر نیز پیشنهاد‌هایی برای از سرگیری روابط از سوی آمریكا به ایران داده شد.

 در آن زمان با استفاده از فضای انسانی به وجود آمده پس از زلزله بم پیشنهاد شد هیات بلندپایه‌ای به ریاست خانم سناتور دویل به ایران جهت انجام گفت‌وگوهایی سازنده اعزام شوند كه در آن شرایط اعلام شد ایران آمادگی پذیرش چنین امری را ندارد. نظام بین‌المللی بر دو بنیان استوار است؛ یكی بنیان حقوقی یا همان اصل برابری حاكمیت كشورها و دیگری همان ژئوپلتیك یا سلسله مراتب قدرت‌ها. معمولا واقعیت امر این است كه كشورها باید سعی كنند در رابطه با قدرت‌های هژمون كه منافعی با ابعاد جهانی دارند مشكلات خود را بر اساس مصالح متقابل حل‌وفصل كنند و این تضمینی است برای وجود یك همكاری سازنده نه‌تنها با آن قدرت بلكه با سایر كشورهای مرتبط پیرامون خود اعم از كشور‌های مرتبط یا غیرمرتبط. از جهت دیگر اوباما در سخنان خود اشاره كوتاهی نیز به امكان بازگشایی سفارت در ایران كرده است.

در این باب باید گفت كه این مساله به شرایط طرفین مربوط می‌شود؛ یعنی این شرایط و اوضاع و احوال است كه نرخ پیشرفت مذاكرات و نحوه حركت به سمت پیشرفت را به سیاستمداران دیكته می‌كند. درحال حاضر در وهله اول شرایط و مشكلات اقتصادی ما در داخل كشور، دوم بحران‌های منطقه و سوم مجموعه شرایط بین‌المللی ایجاب می‌كند كه با درنظر گرفتن اوضاع و احوال كنونی بر آن شویم تا با حسن‌نیت هرچه زودتر درصدد مذاكرات سازنده برآییم. حل مشكلات با ایران برای دولت اوباما یك امر ضروری است. بنابر این شرایط برای هر دو كشور با دو زاویه متفاوت ولی تاحدودی مشابه از نظر ضرورت زمانی ایجاب می‌كند كه با حسن‌نیت و در كوتاه‌ترین زمان در صدد مذاكرات سازنده برآیند. این یك امر بسیار طبیعی است كه برخی از مسائل به یك حركت تدریجی نیازمندند اما برخی از دیگر مسائل به اقداماتی فوری و ضروری نیاز دارند.

در آن صورت و به محض اینكه مذاكرات سازنده شكل بگیرد و حتی قبل از اینكه به توافق دیپلماتیك نیز بینجامد، شاهد هجوم سرمایه‌گذاران خارجی به ایران خواهیم بود. یعنی نه‌تنها سرمایه‌گذاران آمریكایی بلكه بهبود رابطه با آمریكا فضا را مهیا می‌سازد تا شركت‌های اروپایی نیز كه ملاحظاتی را برای آمریكا رعایت می‌كنند وارد فضای سرمایه‌گذاری در ایران شوند و این بدان معناست كه چنین توافقی اولین آثار خود را در عرصه اقتصادی و مالی پدیدار خواهد كرد و به طریق اولی برقراری روابط دیپلماتیك و سیاسی را نیز می‌توان با تامل بیشتر پیش برد. در سوی مقابل آمریکا نیز با داشتن رابطه با ایران می‌تواند در پیشبرد سیاست‌ خاورمیانه آرام با این کشور همسو شود و از مشکلاتی که در حال حاضر منطقه با آن روبروست کم کند.