شکوفایی و کمال‌گرایی در شعر نو آیینی

نویسنده و پژوهشگر ادبیات معاصر می گوید: چشم انداز سبک های جدید شعر فارسی به سوی افق های جدید پیش می تازد و می توان امیدوار بود که در آینده ای نزدیک شعر آیینی نو به شکوفایی و کمال برسد.

کامران شرف شاهی روز شنبه با بیان آنکه بحث پیدایش قالب های جدید در شعر و ادبیات فارسی همیشه وجود داشته و دارد خاطرنشان کرد: این قالب ها محمل مناسبی برای بیان مفاهیم آیینی و انتقال آنها به طیفی از جامعه که روحیات نزدیکی به آموزه های دینی است .

وی با تاکید بر این مساله که برای تبلیغ مفاهیم دینی تمام روش ها و عواملی که می تواند در مخاطب انگیزه و علاقه ای ایجاد کند، باید مورد استفاده قرار گیرد و این رویکرد به ایجاد قالب های جدید، رویکرد مثبتی داده است، ادامه داد: نباید نگاه سیاه و سفید به قالب های شعری جدید داشته باشیم. این استدلال که شعر نو و قالب های جدید شعر فارسی توانایی بیان مفاهیم دینی را ندارد، استدلال نادرستی است.

نویسنده مجموعه داستان «فصل آبی پرواز» تصریح کرد بعد از ظهور شعر نیمایی شاهد شعرهای بسیار ارزشمندی هستیم که در قالب های آزاد شعر درباره چهره های دینی سروده شده است. شعرهایی مثل «خط خون» (علی موسوی گرمارودی) و «گنجشک و جبرئیل» (زنده یاد سیدحسین حسینی) که یکی از زیباترین و دلنوازترین شعرهای آیینی ایران است.

شرف شاهی با بیان آنکه همه انسان ها در اعماق وجودشان دارای باورهای آیینی و دینی هستند، گفت: اگر این باورها را به صراحت ابراز نمی کنند دلیل نمی شود که بگوییم آنها دغدغه دینی ندارند. شاعرانی هم که صبغه روشنفکری آنها مشهور است، شعرهای نابی سروده اند که شعر دینی است اما به دلیل وجهه روشنفکری آنها و پیشینه قالب های جدید شعر نادیده گرفته می شوند.

نویسنده مجموعه داستانی «طنین عطش» با بیان آنکه باید به شاعر اجازه داد که سرایش شعرش در جریان طبیعی انجام گیرد یادآور شد: شاعران در لحظه های خاص می توانند اندیشه های خود را در قالب های خاص بریزند. نکته مهم این است که یک حس و اندیشه شعری که سروده می شود قالب خاص خود را پیدا خواهد کرد.

وی ادامه داد: هرچه سرایش شعری حالت خالص تری داشته باشد و از الهام سرچشمه بگیرد، شعر تأثیرگذارتری خواهد شد. اگر در یک دوره طولانی قالب غزل برای شعرهای عاشقانه و غنایی به کار می رفت و هر قالبی برای یک مضمون خاصی در نظر گرفته شده بود همین سابقه دلیل نمی شود که ما در قالب های شعری خط کشی کنیم و شاعران را از نزدیک شدن به این قالب ها برحذر داریم.

شرف شاهی به شعرهای آیینی دهه 80 اشاره کرد و گفت: در دهه اخیر شاهد بروز شاعران مستعد جوانی هستیم که دست به ایجاد قالب ها و فرم های جدید زده و شعرهای آیینی قابل قبولی را با این قالب ها سروده اند.

به اعتقاد این شاهنامه پژوه نباید با پیش داوری درباره قالب های جدید راه شاعران را برای نزدیک شدن به این قالب ها سد کرد، کما اینکه شاعران بزرگ فارسی در پی تحقق ناممکن ها در شعر بوده و با طبع آزمایی و تجربه اندوزی شعرهای ماندگاری را به ادبیات ایران تقدیم داشته اند.

سراینده مجموعه شعر «بانوی آیینه ها» باتاکید بر این نکته که چشم انداز سبک های جدید شعر فارسی به سوی افق های جدید پیش می تازد و می توان امیدوار بود که در آینده ای نزدیک شعر آیینی نو به شکوفایی و کمال برسد گفت: سرودن شعر آیینی مشکلات و مصائب خاص خود را نیز دارد.

وی ادامه داد: شاعر در این نوع شعر باید داستانی را که بارها شنیده شده است در قالب شعر بگوید مثلا فرهنگ عاشورا برای همه ما ایرانی ها آشنا است و به نوعی در ما درونی شده است حال اگر شاعری بخواهد شعری بسراید که در آن وقایع عاشورا بیان شود و شعر او نیز ویژگی تعجیب داشته باشد، اینکار، کار دشواری است.

این استاد دانشگاه افزود: مشکل دیگر قدسی بودن مفاهیم آیینی است. شاعر باید شعری بسراید که شأن واقعه چهره های دینی را از بین نبرد. این محدودیت ها تنها از بیرون به شاعر تحمیل نمی شود بلکه به دلیل اعتقادات خود شاعر در درونش نهادینه شده است.