ایران در سال ۹۹ چند بار لرزید؟

در سال گذشته از سوی موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران تعداد ۱۰۷۴۰ زمینلرزه پایش و ثبت شد که از این بین تعداد ۱۸ زمینلرزه دارای بزرگی بیش از ۵ بودند. بزرگترین زمینلرزه سال گذشته در روز ۳۰ خرداد ۹۹ در آراد استان فارس به بزرگی ۷.۵ به ثبت رسید.

به گزارش ایسنا، ژئوفیزیک‏ به‏ مفهوم‏ "فیزیک‏ زمین"‏، "جو" و "اقیانوس‌‏ها" است و علمی است که به بررسی پارامترهای مختلف فیزیکی کره زمین می‌پردازد. وظیفه اصلی‏ علم‏ ژئوفیزیک‏، مطالعه فرایندهای‏ فیزیکی‏ است‏ که‏ در سیاره زمین‏ و منظومه شمسی‏ رخ‏ می‌‏دهد؛ چرا که شناخت‏ پدیده‌‏های‏ مرتبط‏ با تحول‏ات زمین، جو و اقیانوس‌ها برای‏ تامین‏ نیازهای اساسی‏ زندگی‏ انسان‏ ضروری‏ است.

بر این اساس ‏اتحادیه‏ بین‌المللی‏ شورای‏ تحقیقات (IUS) و اتحادیه‏ بین ‏المللی‏ علوم (IUS) از ژوئیه‏ ۱۹۵۷ تا دسامبر ۱۹۵۸ را سال‏ "ژئوفیزیک"‏ نامگذاری کرد و از تمامی‏ ملل‏ مختلف‏ درخواست‏ همکاری‏ جهانی‏ برای‏ توسعه‏ و پیشبرد این‏ علم‏ کرد و در راستای‏ تحقق‏ این‏ هدف‏، مؤسسه‏ ژئوفیزیک‏ دانشگاه‏ تهران‏ در سال‏ ۱۹۵۷ میلادی‏ مطابق‏ با ۱۳۳۶ هجری‏ شمسی‏ پای‏ه‌گذاری‏ شد.

مؤسسه ژئوفیزیک‏ در بدو تاسیس‏ با سه‏ بخش‏ زلزله‏ شناسی‏، ژئومغناطیس‏ و گرانی‏‌سنجی‏ آغاز به‏ فعالیت‏ کرد و به‏ تدریج‏ در زمینه‌‏های‏ آموزشی‏، پژوهشی‏ و کاربردی‏ علم‏ ژئوفیزیک‏ گسترش‏ یافت‏.

این موسسه در سال گذشته در سال ۱۳۹۹ در حوزه آموزش پیشنهاد ایجاد رشته جدید "علوم فضایی" در مقطع کارشناسی ارشد را ارائه کرد که به تایید شورای برنامه ریزی دانشگاه رسید، ضمن آنکه تعداد ۷۰ دانشجو در مقطع کارشناسی ارشد و ۱۶ دانشجو در مقطع دکتری در کلیه رشته‌های موجود در موسسه پذیرش شدند و از سوی دیگر ۴۴ دانشجو در مقطع کارشناسی ارشد و ۶۱ دانشجو در مقطع دکتری در کلیه رشته‌های موجود در موسسه فارغ‌التحصیل شدند.

در حال حاضر این موسسه دارای ۴۱ عضو هیأت علمی است که شامل ۹ استاد، ۹ دانشیار و ۲۳ استادیار می‌شوند.

علاوه بر آن، این موسسه در بخش  روابط بین‌الملل موفق به تمدید دوره فرصت مطالعاتی ۴ نفر از دانشجویان مقطع دکتری شد، ضمن آنکه ۴ نفر از دانشجویان دکتری این موسسه به دانشگاه برای استفاده از فرصت مطالعاتی ۶ماهه معرفی شدند.

دستاوردهای یک ساله تحقیقاتی موسسه ژئوفیزیک در سال ۹۹

"انجام ۴ طرح پژوهشی بنیادی و ۶۱ طرح پژوهشی کاربردی" از مهمترین دستاوردهای این موسسه در سال گذشته در حوزه پژوهشی به شمار می‌رود. علاوه بر آن محققان این موسسه موفق به چاپ ۳۹ مقاله علمی پژوهشی در نشریات معتبر داخلی و ۸۵ مقاله نمایه شده WOS در مجلات بین‌المللی و چاپ ۹۸ مقاله در مجموعه مقالات همایش‌های داخلی و ۲۸ مقاله در مجموعه مقالات همایش‌های بین‌المللی شدند. تألیف و ترجمه ۲ کتاب یک مورد تألیف کتاب و یک مورد ترجمه کتاب از دیگر دستاوردهای تحقیقاتی محققان این موسسه است.

جذب ۲ نفر پژوهشگر پسا دکتری، انتقال آزمایشگاه فیزیک ابر و آزمایشگاه دینامیک شاره‌های ژئوفیزیکی به ساختمان شماره ۳ و تکمیل تجهیزات آزمایشگاهی آنها، ایجاد آزمایشگاه اقیانوس‌شناسی از دیگر اقدامات موسسه ژئوفیزیک در حوزه پژوهشی در سال گذشته است.

توسعه مرکز لرزه‌نگاری کشوری

احداث، تجهیز و راه اندازی ۵ ایستگاه لرزه نگاری دائمی شامل ایستگاه‌های "شوراب طبس" در استان خراسان جنوبی، "سقز و سنندج" در استان کردستان، "لوجلی" شیروان در استان خراسان شمالی و "کماسی" در استان کرمانشاه" از اقدامات موسسه ژئوفیزیک در سال گذشته در حوزه توسعه مراکز لرزه‌نگاری است.

طراحی و اجرای ارتباط رادیویی با دو تکرارکننده جهت بهینه‌سازی ارتباط ایستگاه "آلموقولاق" استان همدان از دیگر اقدامات این موسسه به شمار می‌رود. این ایستگاه مشکل ارتباطی داشت و عملا داده پیوسته و مطلوبی نداشت که با اقدامات انجام شده این مشکل برطرف شد. علاوه بر آن این موسسه موفق به آماده سازی سازه جهت راه‌اندازی ایستگاه "نهاوند" در استان همدان شد؛ چرا که این سازه متعلق به صدا و سیمای همدان است که با هماهنگی استانداری و ارگان مربوط به موسسه ژئوفیزیک واگذار شده است.

تعیین مکان، نوفه‌سنجی و آماده سازی زیرساخت احداث هفت ایستگاه لرزه‌نگاری در استان کرمان در قالب تفاهم نامه منعقد شده بین استانداری کرمان و موسسه ژئوفیزیک، راه اندازی ایستگاه موقت "بزمان" در استان سیستان و بلوچستان به منظور بررسی مقطعی زمینلرزه‌های منطقه، اجرای "ارت" برای ایستگاه "سراب" شبکه لرزه نگاری تبریز از محل اعتبارات استانی به منظور حفاظت بهتر از تجهیزات حساس لرزه‌نگاری ایستگاه و بهینه‌سازی ارتباط رادیویی ایستگاه "آفریز" در استان خراسان جنوبی از دیگر اقدامات این موسسه در حوزه توسعه مرکز لرزه نگاری کشوری است.

علاوه بر آن، این موسسه اقداماتی چون تعمیر اساسی و آماده سازی ایستگاه قدیمی "ایلپا ۶ "متعلق به شبکه لرزه نگاری تهران، به روزرسانی ۸ ایستگاه لرزه نگاری شهمیرزاد در استان سمنان و رامشه در استان اصفهان، طراحی، کدنویسی و اجرای سایت داخلی جدید مرکز لرزه نگاری کشوری، مجازی سازی سرورهای مرکز لرزه نگاری کشوری (هم اکنون سرورهای مرکز به صورت مجازی و با کیفیت بهتر، سرعت بالاتر و امنیت بیشتر در حال بهره برداری است) را در کارنامه فعالیت‌های خود در سال گذشته به ثبت رساند.

همچنین این موسسه موفق به راه اندازی سرور VOIP اختصاصی موسسه به جهت ارتباط صوتی شبکه‌های لرزه نگاری مستقل از مجاری مخابراتی شد. پیش از این موسسه از سرورهای دانشگاه برای این منظور استفاده می‌کرد که همواره با مشکل مواجه بود.

ارائه طرح ارتقاء و بسترسازی دیتاسنتر مرکز لرزه‌نگاری کشوری به جهت افزایش کیفیت و امنیت داده‌های ارزشمند لرزه نگاری، اجرای عملیات ساخت ۳ ایستگاه لرزه‌نگاری در استان فارس و نظارت به اجرای ساخت ۲ ایستگاه در استان کهگیلویه و بویراحمد و یک ایستگاه در استان کردستان، تجهیز ۲۲ ایستگاه لرزه نگاری به تجهیزات محافظتی (ارستر پاور، شبکه و آنتن) به جهت حفاظت از تجهیزات گران قیمت لرزه نگاری، تهیه گزارش لرزه خیزی در پاسخ به درخواست‌های مدیریت بحران کشور و استانداری‌ها، پالایش و آرشیو زمینلرزه‌های ثبت شده در پایش به صورت دایرکتوری‌های مجزا، زمینلرزه‌های Tele و Pik Fileهای زمینلرزه‌ها، ایجاد بستر ftp به منظور انتقال برخط امن داده‌های لرزه‌ای از شبکه‌های لرزه نگاری به مرکز. جایگزین سیستم سنتی ارسال داده‌ها از طریق هارد و فلش از دیگر اقدامات این موسسه است.

مدیریت شیفت‌های پایش با وجود شیوع بیماری کرونا از دیگر اقدامات موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران است، به طوری که بدون هیچ گونه مشکلی کارشناسان شیفت به ثبت و تحلیل زمینلرزه‌ها پرداختند و تعداد ۱۰۷۴۰ زمینلرزه در پایش ثبت و آرشیو شد که از بین آنها تعداد ۱۸ زمینلرزه دارای بزرگی بیش از ۵ بودند. بزرگترین زمینلرزه سال گذشته در روز ۳۰ خرداد ۹۹ در آراد استان فارس به بزرگی ۷.۵ به ثبت رسید.

مرکز مطالعات پیش نشانگرهای زلزله

قرارداد برای ساخت و خرید ۸ دستگاه گیرنده رادیویی VLF/lF به منظور راه اندازی پایش یونسفری، انعقاد قرارداد برای خرید ۸ دستگاه لرزه‌نگاری پرتابل سرتیموس گورالپ انگلستان به منظور راه‌اندازی پایش پیش نشانگرهای لرزه‌ای، تجهیز اتاق پایش پیش نشانگرها شامل خرید سرور، کامپیوتر، تجهیز اتاق پایش، مانیتور و غیره، راه‌اندازی پایش لرزه‌ای و ارتباط آنلاین با شبکه لرزه‌نگاری به منظور بررسی تغییرات سرعتی در زمین و تلاش برای انعقاد تفاهم‌نامه با سازمان ثبت اسناد کشور و سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح به منظور دریافت داده‌های موقعیت سنجی به منظور محاسبه چگالی الکترونی از اقدامات این موسسه برای توسعه پیش نشانگرها است.

مرکز تقویم

یکی از بخش‌های موسسه ژئوفیزیک مرکز تقویم است که محققان این بخش در سال گذشته موفق به استخراج و تنظیم تقویم سال‌های ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ هجری شمسی شدند.

استخراج اوقات شرعی داخل کشور شامل مراکز استان‌ها، شهرهای دور و نزدیک، استخراج اوقات شرعی خارج از کشور از جمله لبنان، استرالیا و آمریکا، صدور اطلاعیه در مورد خورشیدگرفتگی اول تیر سال گذشته و رصد آن و صدور اطلاعیه در مورد زمان پایان قرن چهاردهم و آغاز قرن پانزدهم هجری شمسی از دیگر اقدامات مرکز تقویم موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران به شمار می‌رود.