موسویان: آمریکا باید از گفت‌وگوی منطقه‌ای حمایت کند / باید یک مجمع گفتگو متشکل از ۸ کشور منطقه تشکیل شود

دیپلمات پیشین جمهوری اسلامی ایران، گفت‌وگوهای دوجانبه و چند جانبه را برای تحقق صلح در منطقه خلیج فارس ضروری دانست و گفت آمریکا به موجب عضویت در شورای امنیت باید از این گفت‌وگوها حمایت کند.

سید حسین موسویان روز دوشنبه در نشست مجازی موسسه صلح و دیپلماسی کانادا که با موضوع " ایران و شورای همکاری خلیج فارس در دوره بایدن» برگزار شد، این مطلب را مطرح کرد.

در این نشست علاوه بر موسویان دیپلمات پیشین ایران و استاد دانشگاه پرینستون آمریکا، ایلان گولدنبرگ مدیر خاورمیانه اندیشکده مرکز امنیت جدید آمریکا، ابتسام کتبی رئیس اندیشکده مرکز سیاست امارات و عبدالله عبود استاد دانشگاه عمان، حضور داشتند و مجری آن هم بابارا اسلاوین مدیرمطالعات ایران در اندیشکده شورای آتلانتیک آمریکا بود.

موسویان با بیان اینکه منطقه خاورمیانه از سه کشمکش رنج می‌برد، اظهار کرد: تنش در روابط ایران و کشورهای عربی عضو شورای همکاری خلیج فارس، تنش درروابط عراق و کشورهای شورای همکاری خلیج فارس که نمونه آن را درحمله صدام به کویت شاهد بودیم و تنش درروابط بین کشورهای عربی عضو شورا همچون تقابل عربستان و امارات و بحرین با قطر این سه کشمکش را تشکیل می‌دهند.

وی همچنین از هشت واقعیت تلخ در روابط هشت کشور حاشیه خلیج فارس (ایران، عربستان، عراق، کویت، امارات، عمان، قطر و بحرین) سخن گفت که عبارت بودند از: بی اعتمادی،احساس تهدید، سوء تفاهم‌ها، گلایه‌ها، اتهامات و سرزنش‌ها،خصومت،عدم درک صحیح و اشتباهات متقابل.

سفیر پیشین ایران در آلمان با بیان اینکه هشت کشور حاشیه خلیج فارس درمورد آینده روابط دو انتخاب دارند، اظهار کرد: نخست، ادامه وضعیت تقابلی است. درچند دهه گذشته روند تقابلی در روابط حاکم بوده و می‌توانند مسیر دشمنی را ادامه دهند که نتیجه آن برای همه کشورها باخت-باخت و نهایتا هم یک "منطقه شکست" خورده خواهد بود.

موسویان ادامه داد: گزینه دوم، صلح و همکاری است که هشت کشور باید برای تحقق گزینه صلح و همکاری، ۶ اقدام را دردستور کار قراردهند.

وی پایان بخشیدن به بازی سرزنش متقابل، درک درست از احساس تهدید متقابل، خواه این تهدید واقعی باشد یا غیر واقعی و آغاز گفت‌وگوهای دوجانبه و چند جانبه را بخشی از این اقدامات برشمرد.

استاد دانشگاه پرینستون ادامه داد: کشورها نیاز دارند که دو مسیر همزمان گفت‌گوی دوجانبه و چندجانبه را داشته باشند. برای گفت‌وگوهای چند جانبه نیز لازم خواهد بود که یک مجمع گفت‌وگو با حضور هشت کشور تشکیل شود.

موسویان دیگر اقدام برای تحقق صلح و همکاری در خلیج فارس را انجام اقدامات اعتماد سازی متقابل دانست و گفت: این اقدامات می‌تواند از موارد آسان همچون همکاری درمقابله باکرونا آغاز شود تا به اقدامات بزرگتری چون همکاری درمورد صلح یمن برسد.

وی پنجمین اقدام را برقراری روابط دیپلماتیک برشمرد و توضیح داد که در حال حاضر به برقراری روابط دیپلماتیک ایران با عربستان و بحرین محدود می‌شود.

این دیپلمات پیشین ایران خاطرنشان کرد:توافق در مورد "آخرخط" روابط همراه با نقشه راه، آخرین اقدام لازم در این مسیر است که شاید مهمترین اقدام باشد. "آخر خط مطلوب" روابط این است که گفت‌وگوها به ایجاد یک " سیستم همکاری و امنیت جمعی درخلیج فارس" ختم شود.

موسویان اصول این سیستم را که می‌تواند همه نگران‌های موجود کشورهای عضو را برطرف کند، احترام و منافع متقابل، برابری درروابط، احترام به حاکمیت و تمامیت ارضی هرکشور و تغییر ناپذیری مرزهای بین‌المللی موجود، عدم مداخله درامور داخلی یکدیگر و تعهد به حل مسالمت‌آمیز اختلافات برشمرد.

وی افزود: علاوه بر آن، عدم استفاده از زور یا تهدید به زور، مقابله با فرقه‌گرایی، رعایت کنوانسیون وین درمورد مصونیت دیپلماتیک و امنیت دیپلمات‌ها و مراکز دیپلماتیک، مقابله با تروریسم، نفی هژمونی و سلطه هرکشوری برمنطقه، تامین امنیت دریایی وصدور انرژی خلیج فارس و عاری سازی منطقه از سلاح‌های کشتار جمعی را دیگر اقداماتی دانست که برای یک سیستم همکاری و امنیت جمعی در خلیج فارس ضرورت دارد.

بیشتر شرکت کنندگان دراین بحث از پیشنهادهای موسویان استقبال کردند اما تحلیلگر اماراتی درمورد آمادگی ایران برای چنین روابطی ابراز تردید کرد.

موسویان درپاسخ به سئوال مجری درمورد نقش دولت بایدن در این زمینه هم گفت: درنظام جهانی موجود، شورای امنیت سازمان ملل،عالی‌ترین مرجع مسئول حفظ وصلح بین‌المللی است.

وی افزود: شورای امنیت هم درقعطنامه ۵۹۸ مربوط به آتش بس جنگ ایران و عراق، به دبیر کل سازمان ملل ماموریت داده است که با هشت کشورحاشیه خلیج فارس برای تامین امنیت گفت‌وگو کند.

استاد دانشگاه پرینستون آمریکا ادامه داد: دولت ایالت متحده هم به عنوان عضو دائم شورای امنیت، مسئولیت دارد که از ابتکار و اقدام دبیر کل برای برقراری گفت‌وگوهای منطقه‌ای حمایت کند.

این نشست با حضور بیش از ۱۰۰ نفر از کشورهای مختلف برگزار شد. یکی از حضار از موسویان سئوال کرد که آیا تشکیل چنین سیستم همکاری درخلیج فارس بدون به رسمیت شناختن رژیم صهیونیستی ممکن خواهد بود؟ موضع ایران درمورد توافق ابراهیم که موجب برقراری روابط دیپلماتیک برخی از کشورهای منطقه با اسرائیل شده، چیست؟

این دیپلمات پیشین ایران درپاسخ گفت: ایران، اسرائیل را به رسمیت نخواهد شناخت، از فلسطینی‌ها حمایت خواهد کرد و با برقراری روابط دیپلماتیک برخی از همسایگان با اسرائیل مخالف است.

موسویان افزود: درعین حال اگر بنا باشد که یک سیستم همکاری جمعی بر اساس عدم مداخله و احترام به حاکمیت ملی یکدیگر داشته باشیم، روابط بین هشت کشور حاشیه خلیج فارس را نباید به روابط هریک از آنها با طرف‌های دیگری گره زد.

وی ادامه داد: اینکه ایران چه نوع روابطی با کشورهایی مثل سوریه و چین و روسیه و غیره داشته باشد یا اینکه کشورهای عرب همسایه چه روابطی با آمریکا یا اسرائیل داشته باشند؛ نباید مانع صلح و همکاری جمعی بین کشورهای همسایه مسلمان حوزه خلیج فارس شود.

این پژوهشگر دانشگاه پرینستون آمریکا اضافه کرد: نباید پای هیچ کشورخارجی برای تامین امنیت به منطقه خلیج فارس باز شود. خود هشت کشور باید امنیت خلیج فارس را تامین کنند. تاریخ گذشته نشان می‌دهد که قدرت‌های خارجی قادر به تامین صلح و امنیت پایدار در منطقه خلیج فارس نبوده‌اند.

موسویان تصریح کرد: اتحاد چند کشور این حوزه هم بدون حضورسایر کشورهای حوزه خلیج فارس جواب نداده است. شاهد بودیم زمانی‌که صدام به کویت حمله کرد، سایر اعضای عضو شورای همکاری خلیج فارس نتوانستند از کویت حمایت کنند و دست به دامان آمریکا شدند.

وی یادآور شد: کشورهای حاشیه خلیج فارس هزاران میلیارد دلار اسلحه از آمریکا خریدند اما این سلاح‌ها برای دفع تجاوز صدام به کویت، هیچ خاصیتی نداشت. بنابراین خرید صدها میلیارد دلار اسلحه آمریکایی هم نمی‌تواند باعث تامین امنیت شود.

سفیر پیشین ایران در آلمان اظهار کرد: ماباید به نقطه‌ای برسیم که عربستان، امنیت ایران را امنیت خود بداند، ایران هم امنیت عربستان را امنیت خود بداند. امارات و ایران، امنیت هریک را امنیت خود بدانند و چنین اصلی بین همه کشورها حاکم شود.

موسویان خاطرنشان کرد: دیر یا زود نیروهای نظامی آمریکا منطقه خلیج فارس را ترک خواهند کرد. نباید به دنبال ورود کشور خارجی دیگری برای پر کردن خلاء حضور نظامی آمریکا باشیم. هشت کشور حاشیه خلیج فارس می‌توانند یک نیروی نظامی مشترک تشکیل بدهند و خودشان امنیت خلیج فارس را تامین کنند.

درآخرین دقایق این نشست، ابتسام کتبی از امارات به تهدید موشک‌های ایران اشاره کرد و گفت ما از ترس موشک‌های ایران، مجبوریم این همه تسلیحات بخریم که باربارا اسلاوین مجری و ایلان گولدنبرک دو شرکت کننده آمریکایی درپاسخ به وی گفتند که نگرانی‌های امنیتی همه کشورها باید مد نظرقرار گیرد.

آنها افزودند: ایران هم نگرانی‌های امنیتی دارد. شما حجم سنگینی از تسلیحات می‌خرید و ایران هم قدرت دفاعی و موشکی خود را افزایش می‌دهد.

گولدنبرگ تصریح کرد اگر محدودیتی برای تسلیحات متعارف باشد، این محدودیت باید شامل همه کشورها باشد و اگر امکان تامین تسلیحات هم هست باید برای همه باشد.