ترامپ و انگیزه‌های تکرار یک تاکتیک ناکام

با وجود نتایج انتخابات چند روز پیشِ آمریکا، سیاست‌های ستیزه‌جویانه و خصمانه «دونالد ترامپ» علیه ایران همچنان ادامه دارد. وزارت خزانه‌داری ایالات متحده روز سه‌شنبه بیستم آبان ماه اعلام کرد شش نهاد و چهار فرد دیگر را در ارتباط با تحریم‌های آمریکا علیه ایران در فهرست تحریم‌ها قرار داده‌است؛ اقدامی که همانند تحریم‌های زنجیره‌ای گذشته در راستای سیاست «فشار حداکثری» علیه ایران قابل ارزیابی است.

نام ترامپ با تحریم گره خورده و این جنون تحریم باعث شده که رییس جمهوری آمریکا هر از گاهی با گنجاندن نام چند مسوول و نهاد ایرانی در فهرست تحریم‌ها تلاش کند تا در ظاهر خود را پیروز منازعه با تهران نشان دهد. قبل از تحریم مذکور، آخرین مورد تحریم ایران به پنج‌شنبه ۱۷ مهرماه بر می‌گردد که وزارت خزانه‌داری این کشور ۱۸ بانک ایرانی را در لیست تحریم‌ها گنجاند.

ماه قبل از آن نیز آمریکا چند فرد و نهاد مرتبط با ایران را تحریم کرد و وزارت خزانه‌داری این کشور پنج‌شنبه ۲۷ شهریورماه در بیانیه‌ای اعلام کرد که دفتر کنترل دارایی‌های خارجی این وزارتخانه، گروه سایبری «۳۹APT» را به همراه ۴۵ فرد مرتبط با آن و یک شرکت در فهرست تحریم‌ها قرار داده‌است.

بنابراین مشاهده می کنیم که در سه ماه متوالی شهریور، مهر و آبان ماه، وزارت خرانه‌داری آمریکا سه بار اقدام به تحریم افراد و نهادهای مرتبط با ایران کرده‌است؛ تحریم‌هایی که گویا با شکست ترامپ در کارزارهای انتخاباتی شدت گرفته و برخی خبرها از «هر هفته‌ یک تحریم» تا بیستم ژانویه خبر می‌دهند.

چند روز پیش وبسایت خبری آمریکایی «اَکسیوس» به نقل از منابع صهیونیستی گزارش کرد که ترامپ قصد دارد در ۱۰ هفته‌ای که تا پایان کار این دولت باقی مانده، در هماهنگی با تل‌آویو و چند دولت عربی خلیج فارس یک رشته تحریم‌های تازه علیه ایران اعمال کند. این دو منبع صهیونیستی که نامشان فاش نشد به اکسیوس گفتند که هدف از سفر «الیوت آبرامز» نماینده امور ایران در وزارت خارجه آمریکا به تل‌آویو و ملاقات با نخست وزیر و مشاور امنیت ملی رژیم صهیونیستی، گفت وگو درباره همین موضوع بوده‌است.

به نوشته ایرنا؛در حالی ترامپ تداوم تحریم ایران به صورت هفته‌ای تا ۲۰ ژانویه و زمان ترک کاخ سفید را در دستور کار قرار داده که سیاست تحریم و فشار او طی چند سال گذشته با شکست مواجه شده‌است. آمریکا نه تنها از فعال‌سازی مکانیسم ماشه علیه ایران ناکام ماند که حتی نتوانست تحریم تسلیحاتی ایران را تمدید کند.

از طرف دیگر پروژه اجماع‌سازی جهانی علیه ایران که ترامپ و تیم او در پی ایجاد آن بودند، راه به جایی نبرد و حتی متحدان دیرینه آمریکا در اروپا نیز به کاخ سفید پشت کردند که نمونه آن را می‌توان در رد قطعنامه پیشنهادی ضدایرانی آمریکا در شورای امنیت دید. ضمن اینکه به رغم تکاپوی تیم ترامپ، اعضای اروپایی برجام، توافق هسته‌ای را ترک نکردند؛ توافقی که انتظار می‌رود در دولت بایدن و بازگشت امریکا به آن دوباره جان بگیرد.

اما ناکامی ترامپ در تمدید یا دایمی کردن تحریم تسلیحاتی ایران در روزهای پایانی مهرماه امسال، وی را به این نتیجه رساند از تحریم بخش هایی که به برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ ارتباط می یابد، دست بردارد. بنابراین در چند هفته باقی مانده به پایان کار دولت او، امکان آن وجود دارد که وی تحریم‌هایی را در پیوند با ادعاهای تروریستی و حقوق بشری بر ایران تحمیل کند.

از نگاه ناظران، ترامپ با متهم کردن ایران به فعالیت های تروریستی و نقض حقوق بشر که برای طیف دموکرات اهمیت بالایی دارد، تلاش می کند تا مسیر بهبود مناسبات تهران و واشنگتن را در دولت بایدن با مانعی جدی مواجه کند. بنابراین بیش از آن که ترامپ با دستاویز قرار دادن فشار حداکثری در این زمان کوتاه باقی‌مانده در صدد به کشاندن ایران پای میز مذاکره باشد، دشوار ساختن رفع تحریم‌ها و در مجموع جلوگیری از بهبود روابط دو کشور را مدنظر دارد.

از زمان آغاز کارزار انتخاباتی در آمریکا و اظهارات بایدن و مشاوران او مبنی بر بازگشت به برجام، ترامپ و طرافیان او بیش از پیش به تکاپو افتاده‌اند تا راه بازگشت مجدد آمریکا را به توافق هسته‌ای ببندند. البته به دلیل قدرت ریاست جمهوری در آمریکا به عنوان کشوری با نظام سیاسی «ریاستی»، برداشتن تحریم‌ها کار ناممکنی نخواهد بود و حتی «جان بولتون» مشاور سابق امنیت ملی آمریکا معتقد است اگر بایدن بخواهد می‌تواند تمامی تحریم‌های وضع‌شده از سوی دولت ترامپ علیه ایران را با یک فرمان اجرایی لغو کند.

تحلیلگران معتقدند همان گونه که ترامپ توانست با وجود مخالفت‌های داخلی و بین‌المللی از برجام خارج شود و تحریم‌های ثانویه را از سرگیرد، لغو تحریم‌ها و بازگشت به برجامی که این کشور خود از اعضای آن بود، دشوار نیست. البته در این میان نباید نقش کنگره را نادیده گرفت؛ کنگره‌ای که مجلس نمایندگان آن در اختیار طیف دموکرات است اما احتمال آن وجود دارد که سنا همچنان با اکثریت حزب جمهوریخواه اداره شود.