مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی: برنامه هسته‌ای ایران بسیار توسعه یافته است

رافائل گروسی مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی، در مصاحبه با روزنامه دی پرس اتریش که ۱۰ اکتبر منتشر شد و بخش‌هایی از آن قبلا منتشر شده است به سوالات مختلف در خصوص ایران، عربستان سعودی، ترکیه و کره شمالی پاسخ داد.

به گزارش شبکه اطلاع رسانی تدبیر و امید، مشروح این مصاحبه به شرح زیر است:

سؤال: همه گیری کرونا تا چه انداره کارهای آژانس را محدود می کند؟ تصور می کنم که بازرسان شما دیگر نمی توانند همانند سابق سفر کنند؟

پاسخ: ولی آنها سفر می کنند. بعد از شیوع همه گیری، من با همه وزرای خارجه ۱۷۲ کشور عضو تماس گرفتم و به آنها اطلاع دادم که «احتمالا شما برخی فعالیت ها را تعطیل کنید ولی ما نمی توانیم، بازرسان ما باید هنوز دسترسی داشته باشند». محدودیت‌های ناشی از شیوع کرونا و بسته و تعطیل شدن، به این معنا نیست که خطرات اشاعه بمب هسته ای محو شدند. جهان باید به بازرسان ما افتخار کند. آنها به دورترین مکانها پرواز می کنند و قبل از اینکه بازرسی هایشان را بتوانند شروع کنند، به مدت دو هفته در قرنطینه باقی می مانند.
 
سؤال: همه مکان های مشکوک در دسترس شما بودند، از جمله در ایران؟

پاسخ: همه مکان ها. این، شبیه ذخیره مواد غذایی است. نمی توان صرفاً یخچال ها را خاموش کرد، یا چرخه دانش در زمینه مواد هسته ای را با وقفه مواجه کرد.
 
سؤال: چند بازرس بطور دائم در ایران حضور دارند و چند نفر بطور مرتب به آنجا پرواز می کنند؟

پاسخ: این اطلاعات محرمانه است، ولی می توانم بگویم آنها دو نفر یا دو میلیون نفر نیستند، بلکه گروهی از بازرسان دائماً در ایران حضور دارند.

سؤال: ایران از زمان خروج آمریکا از توافق هسته ای، غنی سازی اورانیوم را افزایش داده است. چقدر ایران به انباشت اورانیوم غنی شده پرداخته است؟

پاسخ: ایرانی ها به غنی سازی اورانیوم بالاتر از سطحی که خودشان را متعهد کرده بودند، ادامه می دهند و آن میزان، ماه به ماه در حال افزایش است.
 
۵) سؤال: این میزان، چقدر نگران کننده است؟

پاسخ: آنها اورانیوم غنی شده بسیار کمتری در مقایسه با 2015 دارند.

سؤال: ما درخصوص دو تن در حال حاضر صحبت می کنیم؟

پاسخ: یک مقدار اندک بیشتر. ما یک شیوه زندگی خاصی را (در این رابطه) متوجه شدیم که براساس آن، توافق هسته ای هنوز پابرجاست. اعضای باقیمانده در این توافق، به روشنی این را به عنوان یک چیز خوب محسوب می کنند.
 
سوال: برنامه هسته ای ایران چقدر توسعه یافته است؟

پاسخ: بسیار توسعه یافته. ایران یک چرخه سوخت هسته‌ای کامل دارد. آنها همه توانمندی‌ها را دارند. به همین دلیل، خیلی مهم است که آژانس در محل حضور دارد. بدون ما، جامعه بین المللی کور خواهد بود. بدون ما، هیچ اعتمادی وجود نخواهد داشت.
 
سؤال: زمان گریز هسته ای برای ایرانی ها چه موقع است؟ چقدر زمان نیاز دارند تا یک بمب بسازند؟

پاسخ: در آژانس، ما در مورد زمان گری  صحبت نمی کنیم، ما به کیفیت قابل توجه (مواد هسته ای)، یعنی میزان حداقلی اورانیوم غنی شده یا پلوتونیوم که برای ساخت یک بمب نیاز است، نگاه می کنیم. ایران از کیفیت قابل توجه مواد هسته ای در حال حاضر برخوردار نیست.
 
سؤال: ایران چقدر از آن فاصله دارد؟

پاسخ: زیاد نیست، ولی این موضوع خیلی نسبی است. بخاطر اینکه برای ساخت یک بمب، شما نه تنها نیاز به یک حجم خاصی از اورانیوم غنی شده نیاز دارید، بلکه همچنین خیلی چیزهای دیگر نیز لازم است. این به اعضای توافق هسته ای بستگی دارد به اینکه آیا می توانند با آن بسازند یا خیر. ما یک دماسنج هستیم؛ ما دما را اندازه گیری می کنیم.
 
سؤال: و آیا این بیمار ایرانی هنوز تب نکرده است؟

پاسخ: من اینگونه سخن نمی گویم. بیمار باید هر روز چک شود، بخاطر اینکه یک تاریخچه بیماری وجود دارد. بیمار قبلاً تب و علائم پنهان داشته است.
 
سؤال: آیا ایران یک برنامه هسته ای نظامی داشت؟

پاسخ: آژانس تأیید کرد که تا سال ۲۰۰۳ یک مجموعه فعالیتهای فنی سازمان یافته و متمرکز پخش شده در سراسر کشور وجود داشت که مرتبط با توسعه تسلیحات هسته ای بود و یک بعد نظامی داشت. این مجموعه متنوع و گوناگونی (از فعالیتها) بود.

سؤال: آیا شما هنوز در تلاش هستید تا اجزای این مجموعه متنوع و گوناگون هسته ای در ایران را بیابید؟ آیا این دلیل آنست که شما لزوماً خواستید تا از دو مکان در ایران با احتمال فعالیتهای هسته ای در اوایل دهه ۲۰۰۰ بازدید کنید؟

پاسخ: با مواد هسته ای مانند یک بسته چوب شور برخورد نمی شود که دارای تاریخ انقضاء است. اورانیوم می تواند برای قرن ها بماند.
 
سؤال: ایران در ابتدا از ورود (بازرسان) ممانعت کرد. برای شما به عنوان رئیس یک آژانس، چقدر مهم بود که قوی نشان دهید؟  

پاسخ: من صرفاً کاری انجام دادم که بایستی انجام می دادم. من در بازدیدم از تهران گفتم: با همه احترامات فائقه، آنچه که در خطر است، بزرگتر از این مسئله است.

اگر من اجازه دهم که یک کشور از بازرسی ها امتناع ورزد، اساس آژانس را از بین می برم.
 
سؤال: آیا شما ظهور یک رقابت هسته ای در خاورمیانه را مشاهده می کنید؟ عربستان سعودی برنامه هسته اش را گسترش می دهد و تردیدهایی در رابطه با تمایلات و اهداف پشت سر این برنامه وجود دارد.  

پاسخ: تاکنون، پادشاهی عربستان سعودی فعالیت هسته ای بسیار اندکی دارد. بنابراین، در حال حاضر آنها حداقل ترین برنامه بازرسی را دارند. آنها قبلا یک راکتور تحقیقاتی کوچک را شروع کردند، که اساسا یک ابزار آموزشی است، سپس آنها یک میزان اندکی (چند گرم) مواد هسته ای در داخل کشور دارند.
 
سؤال: ولی سعودی ها برنامه ها دارند.

پاسخ: برنامه های بزرگ. آنها می خواهند تا ده یا بیشتر راکتور هسته ای بسازند. اگر سعودی ها برنامه خود را جلو ببرند، ما عملیات بزرگ بازرسی در آنجا خواهیم داشت. سعودی ها باید توافقاتشان را با ما ارتقاء دهند، همانطوری که امارات انجام داد، که در سال ۲۰۰۸ از صفر شروع به ساخت چهار راکتور هسته ای کرد که یکی از آنها قبلاً به مرحله بهره برداری رسید و دومین نیز سال آینده به بهره برداری خواهد رسید.
 
سؤال: شما برنامه های هسته ای ترکیه را چطور طبقه بندی می کنید؟

پاسخ: مشابه همین. ترکیه از قبل یک نیروگاه برق هسته ای می سازد. ساخت دومین نیروگاه را هم پیگیری می کند. همچنین، ترک ها نیاز دارند تا موافقتنامه هسته ای خود را با ما ارتقاء بخشند. اطمینان می دهم که هیچ چیزی در این کشورها به خطا نمی رود. اگر چیزی اتفاق بیفتد، مشابه ایران من زنگ خطر را به صدا در می آورم.
 
سؤال: یک بازیگر خارج از این سیستم است: اسرائیل؟

پاسخ: ادعاهایی وجود دارد که اسرائیل یک برنامه هسته ای دارد. اسرائیل نه این را تأیید کرده است و نه رد. و من به خاطر اینکه اسرائیل ان پی تی را امضاء نکرده است، هیچ دسترسی ندارم. امیدوارم آنها روزی به این معاهده بپیوندند. این خیلی مهم خواهد بود. و ما می دانیم که واقعیتهای استراتژیکی وجود دارد. هند و پاکستان تسلیحات هسته ای دارند، متأسفانه کره شمالی نیز تسلیحات هسته ای دارد.
 
سؤال: از سال ۲۰۰۹ شما بازرسی در کره شمالی انجام نداده اید. چطور می توانید برنامه هسته ای آنجا را تحت نظارت داشته باشید؟  

پاسخ: ما ابزار فنی  و دید خیلی خوبی از آنچه در کره شمالی در جریان است، داریم.
 
سؤال: آیا کره شمالی در طول زمان مذاکرات با آمریکا دکمه توقف را فشار داده بود، یا اجازه دادند کارشان در رابطه با برنامه تسلیحات هسته ای ادامه یابد؟  

پاسخ: آنها ادامه داده اند و چند کارخانه هم ساختند. نمی توانم به جزئیات بیشتری اشاره کنم. یک فرایند «توقف و حرکت» بود. مثبت است که کره شمالی ها آزمایش های موشکی خود را به دلیل مذاکراتشان با آمریکا به تعلیق انداختند.
 
سؤال: آژانس شما مأموریت دوگانه دارد: عدم اشاعه و همزمان، ارتقای استفاده انرژی هسته ای برای مقاصد صلح آمیز. آیا فکر می کنید که در آینده، انرژی هسته ای نقش بزرگتری در کاهش آلاینده های CO2 و مهار تغییرات آب و هوایی ایفاء کند؟  

پاسخ: برق هسته ای، یکی از کم ترین آلاینده ها است که از گذشته نقش مهمی در مبارزه علیه تغییرات آب و هوایی ایفا می کند. انرژی هسته ای بین ۱۱ تا ۱۴ درصد از تقاضای انرژی هسته ای جهانی، ۲۰ درصد آمریکا، ۷۰ درصد فرانسه و هنوز ۱۴ درصد آلمان را پوشش می دهد. اگر شما همه این راکتورها را تعطیل کنید، تغییرات آب و هوایی سرعت خواهد گرفت.
 
سؤال: آیا انتظار افزایش سهم انرژی هسته ای را دارید؟  

پاسخ: من انتظار آنرا ندارم، دارم از قبل این را مشاهده می کنم. به چین، روسیه، هند، آمریکای لاتین، اروپای شرقی یا ترکیه نگاه کنید: انرژی هسته ای در حال افزایش است. این یک واقعیت است، چه مردم دوست داشته باشند، چه نداشته باشند. آژانس اطمینان می دهد که استانداردهای ایمنی رعایت می شود و حادثه ای رخ نمی دهد.
 
سؤال: چطور شما می توانید خطرات انرژی هسته ای را بعد از حوادث نیروگاه برق هسته ای در چرنوبیل در ۱۹۸۶ و فوکوشیما در ۲۰۱۱ کاهش و از بین ببرید؟

پاسخ: چرنوبیل و فوکوشیما اشتباهات بشری بودند که ذاتاً به تکنولوژی مرتبط نیستند. هر ساله مردم  در حوادث هواپیمایی جان خود را از دست می دهند.
 
سؤال: ولی عواقب فجایع هسته ای بزرگتر است.

پاسخ: منکر این نیستم. این یک نقل قول غیرعلمی از آن است. چند نفر در نتیجه تشعشعات در فوکوشیما کشته شدند؟ صفر! هزاران نفر بخاطر سونامی کشته شدند!
 
سؤال: آیا فکر می کنید تأثیرات درازمدتی در نتیجه فوکوشیما وجود خواهد داشت؟  

پاسخ: سطح تشعشعات در فوکوشیما بسیار پایین است. در فوریه امسال، من در داخل راکتور بدون لباس محافظتی بودم. ژاپنی ها آب را فرآوری کردند، آنها مراقب آن هستند. حادثه چرنوبیل پیچیده تر است. یک انفجار شیمیایی در نتیجه مدیریت نادرست رخ داد که منجر به انتشار مواد هسته ای در فضا شد.
 
سؤال: ولی چیزی شبیه آن ممکن است دوباره رخ دهد.

پاسخ: هر فعالیت صنعتی، شامل خطراتی نیز هست. در تراز نکات مثبت و منفی مربوط به انرژی هسته ای، سه حادثه در طول ۷۰ سال گذشته وجود دارد. من یک فرد لابی گر نیستم، ولی بسیار ضروری است تا در این بحث یک مقدار «هدفمندی» هم مطرح شود. اگر کشورها نخواهند از برق هسته ای استفاده کنند، خوب مشکلی نیست، ولی یک تکنولوژی شبیه انرژی هسته ای را نباید شیطانیزه کرد.
 
سؤال: آیا انرژی هسته ای در اتریش و آلمان شیطانیزه شده است؟

پاسخ: من این را بطور کلی نمی گویم. ولی بدون انرژی هسته ای، امکان محدود کردن افزایش دما وجود ندارد. در همه مدلهایی که پانل های بین المللی، نه فقط طرفداران پروپاقرص هسته ای در آزمایشگاههایشان در مورد تغییرات آب و هوایی ارائه دادند، این موضوع به وضوح مطرح شده است.
 
سؤال: آیا عجیب نیست که آژانس شما در یک کشوری همانند اتریش مستقر شده است که در میان مواضع سیاست خارجی خود بر رد برق هسته ای، حساب باز می کند؟  

پاسخ: این حقیقت که ما از سال ۱۹۵۷ اینجا هستیم، گواه مواضع بی شمار بین المللی این کشور به دلیل بی طرفی و هدف گرا بودنش می باشد. من خیلی احساس آرامش در اتریش دارم.