تهران و واشنگتن به دنبال توافق پیش از موعد

فرارو نوشت :هدف گذاری طرف های اصلی مذاکرات هسته ای، روی اسفندماه است؛ زمانی که قرار شد ایران و 1+5 در 'تلاش دو مرحله ای' به توافق سیاسی برسند. اما گویا تلاش دو طرف در رسیدن به توافق جامع و نهایی به جای توافق سیاسی در همان اسفند ماه است.

جن ساکی سخنگوی وزارت خارجه آمریکا، دیروز در نشست خبری خود در جمع خبرنگاران درباره تمدید مذاکرات هسته ای ایران و گروه 1+5 ابراز امیدواری کرد که 'طرف ها تا پایان ماه مارس (اسفند ماه) به توافقی برای یک اقدام جامع برسند'.

مذاکره کنندگان هسته ای ایران و گروه 1+5 در پایان مذاکرات وین9 که قرار بود منتج به توافق جامع و نهایی شود پس از نزدیک به یک هفته مذاکره سخت و فشرده در هتل کوبورگ وین، رضایت به تمدید توافق مقدماتی در ژنو3 موسوم به برنامه اقدام مشترک دادند.

دو طرف توافق کردند با پایبندی به تعهد خود بر پایه برنامه اقدام مشترک، با تمدید مذاکرات به مدت 7 ماه دیگر بر اساس یک 'تلاش دو مرحله ای' نهایتا در دهم تیرماه سال آینده به توافق جامع و نهایی دست پیدا کنند.

بر اساس 'تلاش دو مرحله ای' مقرر شد که ابتدا زمینه توافق سیاسی در اسفندماه سال جای حاصل شود تا پس از این توافق دو طرف بتوانند راه را برای رسیدن به توافق جامع و نهایی هموار کنند.

جان کری وزیر خارجه آمریکا هم در پایان نشست وین در جمع خبرنگاران ضمن تاکید بر اینکه 'در وین پیشرفت قابل توجهی داشته ایم' گفته بود که 'می خواهیم یک توافق سیاسی در طول چهار ماه آینده داشته باشیم.'

'توافق سیاسی' به معنای تفاهمی سیاسی بر سر اصول توافق جامع و نهایی است. یعنی پیش از توافق جامع دو طرف روی چارچوب های این توافق به تفاهم می رسند تا راه برای حصول توافق جامع هموار شود.

محمد جواد ظریف وزیر خارجه و مذاکره کننده ارشد هسته ای ایران هم در پایان مذاکرات وین در جمع خبرنگاران اعلام کرده بود که هیچ عنوان قصد نداریم از تمام 7 ماه و هفت روز استفاده کنیم بلکه تلاش داریم به تفاهم سیاسی و بعد به تدوین تفاهم به صورت مجموعه فنی و سیاسی برسیم.

ظریف امروز هم در هشتمین همایش سالانه انجمن علوم سیاسی ایران با موضوع «دیپلماسی هسته ای» در دانشگاه علامه طباطبایی اعلام کرد: نیاز داشتیم فرصتی فراهم کنیم که جزییات را بنویسیم و نیاز بود جزییات در زمانی برای تمدید قطعی شود. امید این بود و خیلی هم نزدیک شدیم به اینکه چارچوب این توافق مشخص شود که بتوانیم جزییات را نگارش کنیم و این هنوز کاملا در دسترس است و فرصت هفت ماهه ای که برای رسیدن به توافق نهایی مطرح شده است، فقط فراهم کردن یک زمان است، با این شرایط که اکثر مذاکره کنندگان معتقدند زمان لازم برای رسیدن به تفاهم، بسیار کمتر از این وضعیت است.

سخنگوی وزارت خارجه آمریکا نیز دیروز سخنی را گفت که بیان گر اعتقاد دولت آمریکا در رسیدن به توافق جامع در مدت زمان کوتاه است.

جن ساکی گفت که واشنگتن امیدوار است تا 31 ماه مارس با تهران به توافق جامعی برسد که «جهان را از صلح آمیز بودن برنامه اتمی ایران مطمئن سازد. پس از آن کارشاسان می توانند به فعالیت های خود بر سر جزئیات ادامه داده و آن ها را مشخص کنند».

بنابراین همان توافق سیاسی عملا به معنای توافق جامع و نهایی است و کارشناسان و دیپلمات ها پس از این توافق باید فرصتی را صرف کنند برای تدوین متن توافق جامع و نهایی.

بر این اساس به همان میزانی که جمهوری اسلامی ایران در رسیدن به توافق جامع و نهایی و پایان دادن به بیش از یک دهه بحران غیر ضروری نظام بین الملل مشتاق است، ایالات متحد آمریکا هم تعجیل دارد.

دو طرف برای رسیدن به توافقی که در وین9، وزرای خارجه خارجه 7 کشور، تا حصول آن و قرار دادن امضای خود پای برگ این توافق فاصله کمی داشتند با دلایلی متفاوت از خود اشتیاق نشان می دهند.

جمهوری اسلامی از یک سو خواستار پایان دادن به مناقشه هسته ای است که به واسطه آن اعمال تحریم ها علیه ایران متوقف شود و به اقتصاد بحران زده سر و سامان بخشیده شود و از سوی دیگر با حصول توافق هسته ای روابط خود با نظام بین المللی اعم از کشورهای منطقه ای و فرامنطقه ای به خصوص کشورهای غربی و در راس آن اروپا و آمریکا را ترمیم بخشد.

دلایل دولت آمریکا برای رسیدن به توافق با ایران از دوجنبه داخلی و بین المللی برخوردار است. نخست آنکه با دستیابی ایران و گروه 1+5 به توافق جامع و نهایی دولت اوباما که اعتبار خود را روی این مذاکرات گذاشته، توانسته است مهمترین مناقشه بین المللی را بدون توسل به روش های سخت افزارانه همچون جنگ و تنها از طریق دیپلماسی و گفتگو حل و فصل کند.

این موفقیت می تواند تا حدود زیادی اعتبار به شدت از دست رفته دولت اوباما را در سال های پایانی دوران ریاست جمهوری احیا کند و در سال منتهی به انتخابات ریاست جمهوری به برگ برنده ای برای جمهوری خواهان تبدیل شود.

از سوی دیگر و برپایه دلیل بین المللی دولت اوباما در تلاش است که از طریق توافق با جمهوری اسلامی ایران زمینه برای حل و فصل سایر اختلافات به خصوص در بعد منطقه ای را فراهم و شرایط برای همکاری های مشترک به خصوص در مبارزه با تروریسم منطقه ای را مهیا کند.

از این رو دستیابی به توافق در کوتاه ترین زمان ممکن به سود دو کشور است و بر همین اساس دو طرف تلاش دارند که در همان اسفند ماه نسخه توافق جامع و نهایی را بپیچند.