"آقای کنکور ایران" غایب بزرگ کنکور ۹۹

فرآیند برگزاری کنکور ۹۹ پس از حواشی و کش و قوس های فراوان ناشی از تعویق های مکرر بخاطر شیوع کرونا، در حالی از امروز آغاز می شود که چند ماهی است دکتر حسین توکلی "آقای کنکور" پس از نیم قرن خدمت خالصانه برای همیشه از سازمان سنجش خداحافظی کرده است و دیگر خبری از توصیه های دلسوزانه و پدرانه دکتر توکلی، فردی که چهار نسل از جوانان این مرز و بوم، یکی از سخت‌ترین آزمون‌های زندگی خود را با صدای آرامش‌بخش او گذرانده‌اند؛ نیست و کنکوری های ۹۹ بدون حضور آقای کنکور ایران در جلسه آزمون سرنوشت ساز زندگی خود حاضر می شوند.

به گزارش ایسنا؛ اصطلاحا به او "آقای کنکور" گفته می‌شود؛ فردی که چهار نسل از جوانان این مرز و بوم، یکی از سخت‌ترین آزمون‌های زندگی خود را با صدای آرامش‌بخش او و توصیه های پدرانه اش درباره باید ها و نباید های قبل کنکور گذرانده‌اند. فردی که هر سال، با صبر و حوصله کوچک‌ترین و در عین حال مهم‌ترین نکات کنکور را به داوطلبان گوشزد می کرد. گویی کنکور بدون او که از سال ۱۳۴۸ در سازمان سنجش آموزش کشور  با سمت‌های مختلف در حال فعالیت است، هیچ هیجانی ندارد و تا داوطلبان کنکوری، اخبار و نکات کنکور را از زبان او نمی شنیدند، دست و دلشان به درس خواندن و تست زدن نمی‌رفت.

"دکتر حسین توکلی"، نامی پرآوازه و نوستالژیک که شنیدن اسمش ناخودآگاه لبخند را برلبان هر فردی که سد کنکور را پش سر گذاشته باشد، می‌نشاند، بیش از ۴۰ سال است که کنکوری بوده و چهره و صدای او همراه همیشگی و مهربان این آزمونِ نه چندان مهربان بوده است؛ به همین دلیل اسم کنکور و ورود به دانشگاه در کشور ما با نام او عجین شده است، کمتر کسی را سراغ داریم که در خاطر زندگی کنکوری و دانشگاهی خود نام "توکلی" را نشنیده و از آن خاطره های تلخ و شیرین نداشته باشد. فقط کافی بود چند روز مانده به برگزاری کنکور رادیو یا تلویزیون رو روشن می کردیم تا توصیه های پدرانه و دلسوزانه "پدر کنکور" رو بشنویم.

پدری که توصیه های خود را از همراه داشتن مداد سیاه نرم مشکی در جلسه آزمون شروع می کرد و تمامی بایدها و نبایدهای حضور در یک آزمون سرنوشت ساز به مو به مو و شمرده شمرده و با لحنی آرام به میلیون ها چشم انتظار و دل نگران تشریح می کرد.

خودش می گوید: "سازمان سنجش فرزند من است و این سازمان را عین فرزند خودم دوست دارم، از آنجایی که کار در این سازمان یک کار ملی است، بنابراین بیشتر از فرزندم برای آن اهمیت قائل هستم".

بی‌جهت نیست که او را "آقای کنکور" یا "پدر کنکور" می‌نامند، زیرا از نخستین دوره برگزاری آزمون سراسری در کشور در سازمان سنجش حضور داشته و این همکاری تا اسفند ۹۸ ادامه داشت بر این اساس می توانیم بگوییم زندگی شخصی و کاری دکتر توکلی نیم قرن با کنکور و کنکوری ها رقم خورده است.

حال پس از نیم قرن اولین کنکور بدون "توکلی" پس از کش و قوس ها، تعویق و حواشی بسیار از صبح امروز به طور همزمان در سراسر کشور برگزار می شود به نوعی می شود گفت پدر کنکور امسال در جریان برگزاری کنکور حضور ندارد.

زندگی کاری "پدر کنکور" در این مقطع کاری اسفند ماه سال گذشته برای همیشه پایان یافت، قطعنا نام و یاد  با سازمان سنجش عجین شده و کنکوری های گذشته و آینده همواره قدردان نیم قرن زحمت و تلاش خالصانه و صادقانه وی خواهند شد.

در آستانه برگزاری چهل و ششمین دوره برگزاری کنکور در سال 95، خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)، وظیفه خود دانست تا با برگزاری مراسمی از "دکتر حسین توکلی"، نامی پرآوازه و نوستالژیک که شنیدن اسمش ناخودآگاه لبخند را برلبان هر فردی که سد کنکور را پش سر گذاشته باشد، می‌نشاند، تقدیر کند.

آنچه در ادامه می‌خوانید ماحصل گفت‌وگوی یک و نیم ساعته ایسنا، با دکتر حسین توکلی، مشاور و سخنگوی وقت سازمان سنجش آموزش کشور است  که این بار مطالبی متفاوت از نکات کنکوری را بیان می‌کند:


*در حال حاضر بیش از ۴۰ سال از فعالیت شما در سازمان سنجش آموزش کشور می گذرد، نحوه ورود شما به این سازمان چگونه بود؟

هنگامی که وارد سازمان سنجش (که در آن زمان به عنوان "مرکز آزمون شناسی" شناخته می‌شد) شدم، دانشجوی مقطع کارشناسی رشته روان شناسی بودم و عصرها به صورت پاره وقت در آن مرکز فعالیت می کردم. هنگامی که به مرکز آزمون شناسی برای کار مراجعه ‌کردم به مسئولین این مرکز اعلام کردم که علاقمندم تمام امور مربوط به کنکور را فرا بگیرم و سعی کردم در وظایفی که بر عهده‌ام گذاشته شده بهترین باشم.

*نخستین کنکور سراسری در چه سالی برگزار شد و آیا در آن زمان شما درسازمان سنجش حضور داشتید؟ قبل از اینکه کنکور به صورت سراسری برگزار شود، نحوه پذیرش دانشجو در کشور چگونه بود؟

نخستین کنکور سراسری در سال ۱۳۴۸ برگزار شد و در آن آزمون ۴۷ هزار و ۷۷۳ داوطلب شرکت کردند. من آن زمان در سازمان سنجش مشغول به کار بودم. قبل از این که کنکور به صورت متمرکز برگزار شود، شورای مرکزی دانشگاه‌ها کنکور را به صورت اختصاصی برگزار می‌کردند.به عنوان مثال اگر فردی قصد داشت در دانشگاه تبریز پذیرش شود باید برای ثبت‌نام به تبریز مراجعه می‌کرد و در آزمون این دانشگاه شرکت می‌کرد. این فرآیند مشکلات مالی، جانی وخسارت‌های بعضا زیادی را در پی داشت و این امر سبب شد که وزارت علوم در مورد ساماندهی برگزاری آزمون‌ها اقدام کند. سرانجام اساسنامه سازمان سنجش در بهمن سال ۴۷ توسط وزارت علوم تصویب شد و از آن پس پذیرش دانشجو بایک شیوه ساده، منطقی و سراسری انجام پذیرفت.

*در آن زمان چند دانشگاه در کل کشور وجود داشت و آیا همه دانشگاه‌ها از همان ابتدا برای پذیرش دانشجو به سازمان سنجش آموزش کشور اعتماد کردند؟

در آن زمان به طور کلی حدود ۲۰ تا ۲۲ دانشگاه در کشور وجود داشت. نخستین آزمون سراسری برای ۱۲ دانشگاه برگزار شد اما هر سال تعداد دانشگاه‌هایی که به سازمان سنجش اعتماد می‌کردند بیشتر می‌شد و از سال ۵۴ همه دانشگاه‌هاو موسسات آموزش عالی از طریق سازمان سنجش دانشجو پذیرش ‌کردند. تا قبل از انقلاب فرهنگی ۱۱ آزمون توسط سازمان سنجش برگزار شد، درسالهای ۵۹ و ۶۰ دانشجو پذیرش نشد و از سال ۶۱ تاکنون ۳۵ دوره کنکور برگزار شده است. به عبارت دیگر با در نظر گرفتن آزمون سال ٩٥که اواخر تیرماه برگزار خواهد شد، تا کنون ۴۶ دوره کنکور سراسری در کشور برگزارشده است. البته من در برخی از سالهای برگزاری کنکور در کشور نبودم و برای ادامه تحصیل به خارج از کشور عزیمت کردم. اما در اردیبهشت ماه سال۵۷ که تحصیلاتم در خارج از کشور تمام شد و مجددا به کشور بازگشتم برای بازگشت به سازمان سنجش درخواست خود را اعلام کردم که این درخواست نیز پذیرفته شد و اوایل فعالیت در سازمان سنجش روزانه ۱۸ ساعت کار می کردم.

*بسیاری از افراد جامعه مشتاق هستند بدانند، پدر کنکور دارای چند فرزند است؟ و آیا این مساله که پدر فرزندان شما در سازمان سنجش آموزش کشور دارای سمت است، در سرنوشت تحصیلی آن ها تاثیرگذار بوده؟

من دارای سه فرزند هستم. نخستین فرزندم دختر، دومین فرزندم پسر و سومین فرزند نیز دختر است. واقعا اینکه من در سازمان سنجش دارای سمت هستم هیچ تاثیری در سرنوشت فرزندانم نداشته و ندارد. هنگامی که به خانه می‌رفتم و فرزندانم در مورد کنکور سؤال می‌کردند پاسخی که به آنها می‌دادم این بود که اخبار کنکور را از طریق رسانه‌ها دنبال کنید. زیرا باور داشتم که پدر فردی که در مناطق محروم زندگی می‌کند مشاور عالی سازمان سنجش نیست و اگر من به فرزندانم پاسخ دهم بی عدالتی رخ خواهد داد. حتی هنگامی که پسرم در مورد انتخاب رشته از من راهنمایی خواست پاسخم این بود که به دانشگاه‌ها مراجعه کند و از اساتید راهنمایی بگیرد. این در حالی بود که من ترجیح می‌دادم پسرم در رشته دیگری تحصیل کند اما هیچگاه این موضوع را به او نگفتم، پسرم رشته مکانیک را انتخاب کرد و اکنون دارای مدرک دکترا در این رشته است. من حتی در انتخاب رشته فرزندم هم دخالت نکردم. دختر بزرگ من در رشته مهندسی عمران تحصیل کرد و اکنون جزو افراد شاخصی است که در یک شرکت وابسته به دولت فعالیت می‌کند. دخترکوچکترم هم فارغ التحصیل دانشگاه آزاد اسلامی است.

*آیا چهره شما مانند نام و سمت شغلی‌تان برای افراد جامعه آشنا است؟

بله،من نمی‌توانم با خانواده به برخی از مکان‌های عمومی بروم زیرا مردم برای ابراز آشنایی نزد من می آیند. از طرف دیگر من مایل هستم به سؤالات مردم در زمینه‌های مختلف پاسخ دهم اما این کار سختی است. به طور کلی افرادی که چهره من را می‌شناسند برای پرسیدن سؤالات کنکوری در مکان‌های عمومی نزد من می‌آیند. برخی از مردم هم چهره من را می شناسند اما نمی‌دانند سمت من چیست، برای مثال  چندی پیش که ازسفر باز می‌گشتم فردی نزد من آمد و گفت ‌چهره شما برای من آشنا است. همسفرم به شوخی به این خانم پاسخ داد که ایشان هنرپیشه خارجی هستند! اما اکثر مردم چهره من را می‌شناسند، مدتی پیش با همسرم از سفر بازمی‌گشتیم تصمیم گرفتیم از کنار جاده مقداری میوه خریداری کنیم، هنگامی که مسافتی از شهر دور شدیم و تقریبا به یک بیابان رسیدیم اتومبیل را نگه‌داشتم تا از یک دست فروش میوه بخریم، همسرم گفت که به دلیل اینکه این میوه‌فروشی خارج از شهر قرار دارد ممکن است گرانتر بفروشد که ناگهان  این دستفروش پاسخ داد که من از آقای توکلی پولی دریافت نمی‌کنم وحتی دو ساعت برای پرداخت پول به این دستفروش چانه زدم. از طرف دیگر عده ای از مردم هنگامی که با من مواجه می‌شوند می‌گویند که با دیدن شما دلهره کنکور می‌گیریم.

*فشار کاری که همواره در سازمان سنجش داشته‌اید، روی زندگی خانوادگی شما تاثیرگذار بوده است؟

باید بگویم رمز موفقیت من در شغلم  صددرصد پدر و مادرم که به رحمت خدا رفته‌اند و  همسرم بوده و هستند. من برای همسرم احترام زیادی قائل هستم. من حتی تا ۱۰ سال پیش قیمت مواد غذایی را نمی‌دانستم و همه خرید منزل بر عهده ایشان بود. همچنین تمام زحمت تحصیلی فرزندان نیز به دوش همسرم بود.اما سعی من همواره این بوده که مانند همه افرادی که در سازمان سنجش فعالیت می‌کنند صادقانه و صمیمانه کار کنم.من تاکنون هنوز با رییس خود در مورد میزان حقوقم صحبت نکرده‌ام و هیچ گاه به کمی یا زیادی مبلغ فیش حقوقی‌ام نگاه نمی‌کنم، در واقع هیچ یک از افرادی که در سازمان فعالیت می‌کنند به فکر پول نیستند.

*هر سال تعدادی از داوطلبان از دشواری سؤالات کنکور گلایه دارند، به طور کلی نحوه طراحی سؤالات کنکور چگونه است و آیا واقعا سؤالات سخت هستند؟

برای طراحی سؤالات کنکور متخصصان به صورت موضوعی دعوت می‌شوند وحتی خانواده‌های طراحان سؤال نمی‌دانند این افراد برای طراحی سؤالات کنکور انتخاب شده‌اند. دلیل این امر حفظ حراست سؤالات و همچنین حفاظت از جان طراحان سؤال است. از طرف دیگر افراد در طول سال برای آزمون‌ها سؤال طراحی می‌کنند و ۳۰ سؤالی که در نهایت برای آزمون انتخاب می‌شود ممکن است از بین ۳۰۰۰ سؤال انتخاب شده باشد. زمانی هم که سؤالات نهایی انتخاب می‌شوند لاک و مهر و امضاء شده و در گاوصندوق قرارمی‌گیرند. سرانجام مسئول زیربط یک سری از سؤالات را برداشته و به چاپخانه تحویل می دهد و به همین دلیل است که گاهی پیش می‌آید که برخی از سؤالات گزینه درست ندارند یا دارای دو گزینه درست هستند زیرا سؤالات نهایی توسط هیچ کس بررسی نمی‌شود. در مورد دشواری سؤالات هم باید گفت این امر نسبی است و یک سؤال ممکن است برای یک فرد دشوار و برای فرد دیگر آسان باشد اما تاکنون سطح دشواری سؤالات متعادل بوده است.سازمان سنجش بر این باوراست که اگر همه سؤالات خیلی سخت یا خیلی آسان باشند ارزشیابی مناسبی صورت نگرفته است.

*شغل شما به دلیل تعیین سرنوشت داوطلبان،یکی از مشاغل حساس جامعه محسوب می شود، آیا تاکنون اشتباهی در طول فعالیت‌تان رخ داده است یا اگر اشتباهی در نتیجه‌ای که به داوطلبان ارائه می شود از جانب شما رخ بدهد، عکس العمل شما چه خواهد بود؟

من در تمام طول فعالیتم در سازمان سنجش همه سعی خودم را ‌کرده ام تااشتباهی رخ ندهد و باید گفت تاکنون هم دچار اشتباه فاحشی نشده ام اما همواره مناجات من این بود که اگر ناخواسته اتفاقی رخداد و باعث بروز اشتباهی شد خداوند من را ببخشد حتی اگر زمانی متوجه شوم که فردی به دلیل اشتباه من موفق به ورود دانشگاه نشده است با دستخط خودم نامه‌ای به داوطلب مذکور ارسال کرده و به ایشان اعلام می‌کنم که می‌تواند در فلان دانشگاه تحصیل کند.به طور کلی سازمان سنجش هیچ مساله پنهانی از مردم ندارد و اگر هم مشکلی رخ دهد سعی می‌کند ضمن برطرف کردن آن مشکل، مساله را صادقانه به مردم اعلام کنم.

*با توجه به سمت و سابقه شما در سازمان سنجش، تاکنون پیشنهادی برای فعالیت در موسسات دیگر داشته اید؟

سالهای پیش  کلاس کنکوری در نزدیکی ساختمان سازمان سنجش برگزارمی‌شد، مسؤل این آموزشگاه روزی نزد من آمد و گفت من ماهی ۲۰ هزارتومان به شما پرداخت می‌کنم تا هفته‌ای یک روز و به مدت یک ساعت به آموزشگاه ما بیایید. در آن زمان حقوق من ۱۳ هزار تومان بود. اما از آنجایی که هدف این فرد این بود که به اسم من مردم را برای ثبت نام در آموزشگاهش ترغیب کند این پیشنهاد را نپذیرفتم.به طور کلی تا این لحظه در هیچ موسسه‌ای جز سازمان سنجش فعالیت نکردم،حتی اگر ماهیانه یک میلیارد تومان هم به من پرداخت کنند حاضر نیستم حیثیت و آبروی کاری خود را بفروشم. من هیچ وقت دوشغله نبودم و اعتقاد دارم که رزق و روزی دست خداوند است.

*آیا کنکور در کشورهای دیگر مشابه کنکوری که در کشور ایران برگزار میشود، است؟اعتبار کنکور ایران درمقایسه با کشورهای دیگر در چه سطحی قراردارد؟

مشابه کنکوری که در کشور ایران برگزار می شود در کشورهای ترکیه، ژاپن،چین و... نیز برگزار می‌شود. یکی از آرزوهای من این است که یکی از کنکورهای کشور چین را برگزار کنم زیرا در این آزمون بیش ۱۰ میلیون نفر شرکت خواهند کرد! کنکوری که در کشور ایران برگزار می‌شود در همه جای جهان معتبر است و می‌توانم قسم بخورم که این کنکوراز لحاظ فنی، علمی و اجرایی از کشورهای ترکیه، ژاپن، چین بهتر است. حتی کشور ایران یکسال برای کشور افغانستان کنکور برگزار کرد.

*آقای دکتر، وضعیت جسمانی و سلامت شما چگونه است؟

من تا کنون دو عمل بسیار سنگین داشته‌ام و چنانچه دستورات پزشکی رارعایت کنم مشکلی ندارم. یکی از این عمل‌ها عوض کردن دریچه قلبم و دیگری برداشتن نصف روده‌ام بود.من خوشبختانه اضطراب‌ها را تعدیل می‌کنم و سعی می‌کنم همیشه آرامش خودم را حفظ کنم زیرا اعتقاد دارم اگر فرد عاشق شغلش باشد خیلی از مسائل حل می‌شود.