کشف دومین اسکلت بانوی اشکانی در تپه اشرف اصفهان

سرپرست هیات کاوش تپه اشرف اصفهان از کشف اسکلت دختر نوجوان اشکانی در این تپه تاریخی خبر داد و گفت: شواهدی از یک سکو، بقایای یک کوزه و ستون‌ فقرات یک اسب نشان از معماری قبری دارد که پیرو آیین مهر در این گورستان طراحی شده است.

باستان شناسان در ۲ ماه اخیر طی عملیات نجات‌بخشی آثار تپه اشرف در مسیر لوله‌گذاری آب به سمت شرق این تپه به کشفیات قابل توجهی رسیدند که پیشتر در فلات مرکزی ایران سابقه نداشته است.

یافته‌ها از جمله چندین گورخمره، قربانی و تدفین آیینی اسب چهارساله، تدفین مهری بانوی اشکانی و حالا شواهد معماری قبر یک دختر نوجوان ۱۳ ساله نشان داده است در شمال تپه اشرف اصفهان، جایی که اکنون خیابان مشتاق دوم قرار دارد، به احتمال یک گورستان اشکانی قرار دارد که در واقع از دوره ناشناخته تاریخ کهن اصفهان پرده برداشته است.

نکته مهم این که هیات باستان‌شناسی به دلیل کمبود بودجه و جایی که خیابان مشتاق واقع شده برای نجات بخشی این آثار با مشکل مواجه‌اند.

علیرضا جعفری زند روز سه شنبه در گفت و گو با ایرنا افزود: در فاصله ۱۰ متری از جسد بانوی اشکانی به تدفین یک دختر نوجوان دست یافتیم. این تدفین به صورت طاق باز و بر روی خاک است . شواهد نشان می دهد این جسد متعلق به یک نوجوان حدود ۱۲ تا ۱۳ سال با قد حدود ۱۶۰ است ولی متاسفانه به دلیل رطوبت زیاد آسیب دیده است.

وی در ادامه افزود: از تدفین پیداست که قبر طراحی شده است. در کنار این جسد سکویی وجود داشته که روی آن بقایای یک کوزه بزرگ شکسته و یک قسمت از ستون فقرات یک اسب گذاشته شده است.

به گفته جعفری زند دورتادور تدفین این دختر ۱۳ ساله اشکانی سنگ‌چین و سکویی ایجاد شد که پیشترهم در گور بانوی اشکانی بقایای از این نوع سکو پیدا شده بود و بر روی آن کوزه آبی نیز قرار داشت.

این باستان شناس معتقد است به دلیل آشفتگی شواهد معماری و اشیا این ۲ قبر، به احتمال قوی در تاریخ بسیار دوری گورها باز شدند.

جسد بانوی اشکانی که در چند هفته گذشته در شمال تپه اشرف پیدا شد سر به سوی شرق یعنی طلوع آفتاب بود اما جسد دختر نوجوان ۱۳ ساله طاق باز تدفین شده است.

جعفری زند در این‌ باره به خبرنگار ایرنا گفت: در گورستان های دوران اشکانی و تدفین‌های دوران مهرپرستی اجساد به جهت‌های مختلف به صورت طاق باز و یا صورت به سمت شرق تدفین می‌شدند. برخی هم معتقدند مهرپرست‌ها این عادت را داشتند که هر زمانی مرده دفن می‌شد صورت به همان جهتی بود که خورشید قرار داشت.

به تعبیر جعفری‌زند اگر خورشید درست وسط آسمان بود صورت به طرف بالا و اگر در هنگام طلوع آفتاب تدفین انجام می‌شد که خورشید از طرف شرق بالا می‌آید، صورت به طرف شرق گردانده می‌شد و همین طور اگر تدفین در هنگام غروب آفتاب بود صورت به سمت غرب گردانده می‌شد؛ اما در همه تدفین‌های مهری نهادن سر جسد به طرف شمال است.

از نگاه سرپرست هیات باستان شناسی تپه اشرف اهمیت کشف تدفین دختر نوجوان در پی کشف تدفین بانوی اشکانی، همچنین تدفین اسب چهارساله و چندین گورخمره به این دلیل است که آنها گفته بودند به احتمال در شمال تپه اشرف با یک گورستان بزرگ اشکانی روبه رو هستند؛ گورستانی که در آن تدفین‌های آیینی پیدا شده و حالا یافته‌ها احتمالات آنها را با یقین روبه رو کرده است، این دستاوردها تنها حاصل عملیات نجات بخشی آثار تپه اشرف در مسیر لوله گذاری آب بوده است .

جعفری‌زند افزود: جسد این دختر نوجوان درست در راستای جسد بانوی اشکانی قرار دارد. در حال کاوش حد فاصل این دو جسد هستیم تا ببینیم با چه نشانه های دیگری روبه رو هستیم.

به دلیل قرارگیری خیابان مشتاق در جانب شمال یافته ها و همچنین فضای سبز شهرداری در پایین آنچه از تدفین‌ها پیدا شد، ادامه کاوش‌ها مقدور نیست.

به گزارش روابط عمومی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی اصفهان در هفته گذشته فریدون الهیاری، مدیرکل این نهاد گفته بود، کاوش‌ها در تپه اشرف اصفهان ادامه خواهد داشت. جعفری زند در این ‌باره به ایرنا گفت که تاکنون تنها شهرداری وعده‌هایی برای کمک به کاوش ها داد و آنها همچنان در انتظار عملی شدن قول کمک های شهرداری اصفهان هستند.

در عملیات نجات بخشی اخیر در شمال تپه اشرف سه نوع تدفین اشکانی یافت شد؛ یکی دخمه‌ای ( ایجاد محفظه برای نهادن جسد) که تمام سطح آن به دلیل تعریض خیابان با لودر از بین رفته است، دیگری گورخمره ای و آخرین یافته، تدفین مستقیم در خاک و به جانب طلوع خورشید. این یافته ها در راستای یکدیگر و در حاشیه خیابان مشتاق کشف شد. علاوه بر تدفین ها آثار یک کارگاه عصاره گیری انگور، کارگاه ذوب فلزات، سکه اشکانی، یک چاه ساسانی و دو چاه اشکانی( تصفیه خانه) در این عملیان نجات بخشی کشف شده است.

تپه تاریخی اشرف در شرق اصفهان و در کرانه زاینده رود قرار دارد. یافته‌های این تپه تاریخی در شهر اصفهان مربوط به دوران هخامنشی تا قرن دوازدهم هجری قمری است و از این جهت این تپه باستانی اهمیت زیادی در روشن شدن ابعاد تاریک تاریخی شهر اصفهان دارد.

در شش فصل گذشته کاوش تپه اشرف، یک سکه ساسانی و سفال‌های مربوط به قرن سوم پیش از میلاد( سلوکی و اشکانی) به دست آمد. هیات باستان شناسی در این کاوش‌ها به حوضخانه و بنای نیمه تمام کاخ اشرف متعلق به قرن دوازدهم هجری قمری رسیدند. مهم‌ترین دستاورد کاوش‌های پیشین تپه اشرف شناسایی بخش‌هایی از قلعه ساسانی بود که ‌اکنون در مجاورت خیابان مشتاق دوم مشهود است. همچنین در فصل ششم کاوش تپه اشرف، بخش‌هایی از یک سازه هخامنشی یافت شد که به دلیل نبود بودجه‌های لازم، در زیر خاک و با رعایت اصول باستان شناسی مدفون شد.