چرا ایران نشست عادی اوپک را به اضطراری ترجیح داد؟

روزنامه «مردم سالاری» امروز -چهارشنبه- در سرمقاله خود به قلم«حمیدرضا شکوهی» نوشته است: از زمانی که سیر نزولی قیمت نفت در بازارهای جهانی آغاز شد، برخی چهره ها و رسانه های مخالف دولت، وزیر نفت را متهم کردند که چرا برای دفاع از منافع ملی، درخواست برگزاری نشست اضطراری اوپک را نمی دهد؟


مردم سالاری می افزاید: استدلال مخالفان– که به نظر من با منتقدان تفاوت دارند - این بود که با توجه به در نظر گرفتن قیمت 100 دلاری برای هر بشکه نفت در بودجه سال 93، کشور دچار کسری بودجه می شود و به همین دلیل بیژن زنگنه باید برای برگزاری اجلاس اضطراری اوپک پیشگام می شد تا قیمت نفت بیش از این کاهش پیدا نکند. اما علیرغم تداوم این انتقادها، این اتفاق رخ نداد و اکنون که فقط یک روز به برگزاری نشست عادی اوپک باقی مانده، دیگر جایی برای طرح این انتقادها نیست؛ اما هنوز گاهی در گوشه و کنار، این موضوع به گوش می رسد. اما حالا و در آستانه برگزاری نشست عادی اوپک می توان به این پرسش پاسخ داد که چرا ایران درخواست برگزاری نشست اضطراری اوپک را مطرح نکرد؟ برای پاسخ به این سوال می توان از دو استدلال از منظر بین المللی و داخلی استفاده کرد.

از منظر بین المللی، برگزاری نشست اضطراری اوپک وقتی امکانپذیر است که همه کشورهای عضو آن را تایید کنند و در صورتی می توان در این نشست، تصمیم یکسانی اتخاذ کرد که همه اعضا، بر روی یک موضوع اجماع کامل داشته باشند. اما اختلاف نظر بین اعضای اوپک در شرایط کنونی به حدی است که حتی برخی، از پایان دوران امپراتوری اوپک سخن می گویند و رسیدن به اجماع در بین اعضای اوپک با توجه به این اختلافات، به حدی است که نمی شد امیدی به اجماع کلیه اعضای اوپک، حتی برای برگزاری نشست اضطراری داشت. در چنین شرایطی، اگر ایران درخواست برگزاری نشست اضطراری اوپک را می داد، طبیعتا بازنده بزرگ لقب می گرفت. ضمن اینکه عدم برگزاری اجلاس اضطراری اوپک پس از درخواست اعضا، به خودی خود قیمت نفت را بازهم کاهش می داد. این موضوع از منظری ملی هم قابل بحث است.

به اعتقاد من، اگر زنگنه اطمینان داشت که با درخواست ایران برای برگزاری نشست اضطراری اوپک موافقت می شود، باز هم این درخواست را ارائه نمی داد. چرا که درخواست برای برگزاری نشست اضطراری اوپک در شرایط کنونی که قیمت ها سیر نزولی دارد به معنای درخواست برای کاهش تولید است و طبیعتا کشوری که درخواست برگزاری نشست اضطراری را مطرح کرده، بیش از دیگران باید به تصمیم کاهش تولید پایبند باشد. در حالیکه ایران نمی تواند و نباید به کاهش تولید تن دهد.

تولید نفت ایران، از بیش از 4 میلیون و 250 هزار بشکه در روز در سال 1384، طی سال های اخیر حتی به نصف کاهش یافت و به دلیل برخی سوءمدیریت ها و تحریم های خارجی و داخلی در دولت قبل، سهم خود را از بازار جهانی نفت از دست داد. اکنون ایران از برنامه های تولید نفت خود بر مبنای برنامه پنج ساله توسعه و سند چشم انداز بیست ساله عقب افتاده و خیلی سریع باید عقب ماندگی ها را جبران کند. در چنین شرایطی دلیلی ندارد ایران تولید نفت خود را کاهش دهد چرا که نفت ایران فعلا سهم گذشته خود از بازار را طلب می کند.

آیا این منطقی است که کشوری که به دنبال افزایش تولید نفت و کسب جایگاه قبلی خود در اوپک است، در تصمیمی پیشقدم شود که حاصلش کاهش تولید است که دامنگیر خودش هم می شود؟ تولید نفت ایران بسیار کمتر از کشورهایی همچون عربستان در اوپک و روسیه و آمریکا در خارج از اوپک است که می توانند تاثیرگذاری بیشتری در کاهش تولید و بهبود قیمت نفت داشته باشند.

در شرایط فعلی، اولویت اصلی کشور، باید افزایش تولید باشد تا همانگونه که زنگنه اعلام کرده، جا برای بشکه های نفت ایران باز شود. هر تصمیمی که بر خلاف این هدف باشد، قطعا با منافع ملی ما سازگار نیست و هر مخالفتی هم که از منظر عدم پیشقدم شدن وزیر نفت ایران در ارائه درخواست برگزاری اجلاس اضطراری اوپک صورت گرفته، از منظری سیاسی و دریچه ذهنی مخالفان دولت فعلی قابل تحلیل است.