ديپلماسي تمدید شد

   مهلت جديد براي توافق جامع، ١٠ تير ٩٤ است . ايران  ماهانه
۷۰۰ میلیون دلار از پول‌های بلوكه شده خود را دریافت مي‌كند
 كري: به کنگره می‌گویم به حمایت آنها در ادامه این مذاکرات نیاز داریم

عراقچي:جلسه بعدي را با فاصله كوتاهي در ماه دسامبر شروع مي‌كنيم
هفت ماه ديگر به تقويم مذاكرات هسته‌يي ايران و ١+٥ اضافه شد. هفت روز جدال اراده‌هاي سياسي بر اختلاف‌هاي فني در نهايت به حضور ٧ وزير امور خارجه در وين منتهي شد. ٢٤ نوامبر از يك سال پيش تاكنون به عنوان روزي براي پايان دادن به بحران غيرضروري برنامه هسته‌يي ايران اعلام شده بود؛ روزي كه در آن وزراي امور خارجه ايران و شش كشور روسيه، چين، امريكا، انگليس، فرانسه و آلمان قرار بود امضاي خود را بر پاي سندي بنگارند كه..

هفت ماه ديگر به تقويم مذاكرات هسته‌يي ايران و ١+٥ اضافه شد. هفت روز جدال اراده‌هاي سياسي بر اختلاف‌هاي فني در نهايت به حضور ٧ وزير امور خارجه در وين منتهي شد. ٢٤ نوامبر از يك سال پيش تاكنون به عنوان روزي براي پايان دادن به بحران غيرضروري برنامه هسته‌يي ايران اعلام شده بود؛ روزي كه در آن وزراي امور خارجه ايران و شش كشور روسيه، چين، امريكا، انگليس، فرانسه و آلمان قرار بود امضاي خود را بر پاي سندي بنگارند كه با تبديل شدن به يك سند حقوقي مي‌توانست به غرب در خصوص صلح آميز بودن برنامه هسته‌يي ايران اطمينان داده و در سايه آن تحريم‌هاي چهارگانه عليه جمهوري اسلامي ايران هم لغو شود. در شرايطي كه تا ظهر روز دوشنبه تمام گمانه زني‌ها در خصوص تمركز طرفين بر توافق جامع هسته‌يي بود، از غروب اين روز ورق در پله كوبرگ برگشت و زمزمه‌هاي تمديد مذاكرات شدت گرفت. با توجه به آنكه ٧ كشور در يك سال گذشته تمام توان سياسي و ابتكار فني خود را براي به نتيجه رسيدن اين پرونده به كار گرفته بودند گزينه شكست كامل مذاكرات از روي ميز كنار گذاشته شد و همگان به شكل و شمايل تمديدي فكر مي‌كردند كه مي‌تواند ابزاري براي نجات جان مذاكرات باشد. پرونده هسته‌يي ايران از سال ٢٠٠٣ تا به امروز درگير فراز و نشيب‌هاي مذاكراتي بوده است كه عملا حل و فصل سريع و بدون دردسر اين پرونده در بازه زماني يك ساله را در سايه نگاهي واقع‌بينانه غيرمنطقي مي‌كند. بر اساس آنچه كه در چند ماه گذشته به كرات از زبان مذاكره‌كنندگان ايراني و ديگر مذاكره‌كنندگان حاضر در اين دور از مذاكرات شنيده شده است، جدول زماني لغو تحريم‌ها و حجم غني‌سازي ايران در زمره مسائلي است كه به اصلي‌ترين چالش‌ها بدل شده است. تمديد مذاكرات هسته‌يي تا ماه جولاي نشان مي‌دهد كه ايران و ١+٥ نتوانستند در اين بازه زماني از حجم اختلاف‌ها كاسته و به نوعي اراده سياسي براي توافق را بر اختلاف‌هاي سياسي ارجحيت بخشند.
در حالي كه فضاي داخلي در ايران در چند روز گذشته خود را مهياي امضاي توافقنامه جامع كرده بود و در بسياري از شبكه‌هاي مجازي، ايرانيان انتظار توافق جامع هسته‌يي را مي‌كشيدند، تمديد اين مذاكرات در قالب تمديد برنامه موقت ژنو تا ماه جولاي مي‌تواند با عكس العمل‌هاي فراوان داخلي روبه رو شود. آنچه حايز اهميت است اين است كه در اين دور از مذاكرات هسته‌يي ايران با ١+٥، امريكا صفي از متحدان منطقه‌يي و غيرمنطقه‌يي خود را در برابر ايران رديف كرد تا به نوعي توان سياسي خود در اين مذاكرات را به رخ ايران كشيده و اين كشور را به گمان خود به امتيازدهي در دقيقه ٩٠ وادار كند. در شرايطي كه مذاكرات فشرده ميان محمدجواد ظريف، وزير امور خارجه كشورمان با جان‌كري، وزير امور خارجه امريكا و كاترين اشتون هماهنگ‌كننده ١+٥ در جريان بود خبر برقراري تماس تلفني دسته جمعي ميان امريكا و برخي متحدان منطقه‌يي عربش از جمله امارات، قطر و بحرين موجي از گمانه‌زني‌ها را به راه انداخت كه چرا واشنگتن بايد در شرايطي كه از وجود فاصله‌هاي جدي در مذاكره با ايران سخن مي‌گويد اقدام به برقراري اين تماس‌هاي تلفني بكند. ٤٨ ساعت پس از اين تماس‌هاي تلفني بود كه خبر رسيد سعود الفيصل، وزير امور خارجه عربستان از پاريس به وين آمده و جان كري در فروگاه وين با او در هواپيماي شخصي‌اش ديدار و در خصوص برنامه هسته‌يي ايران گفت‌وگو كرده است. اين سوال كه در جلسه محرمانه داخل كابين هواپيما ميان كري و فيصل چه گذشت و آيا حادثه‌يي در پشت پرده واشنگتن را به ادامه زياده‌خواهي‌هاي غيرمنطقي از ايران وادار كرد، پرسشي است كه براي يافتن پاسخ آن بايد صبور بود. اما حقيقت غيرقابل انكار اين است كه فشارهاي لابي صهيونيستي از يك سو و ابراز نگراني‌هاي برخي متحدان منطقه‌يي امريكا و همين طور تركيب سياسي جديد كنگره كه در اختيار جمهوريخواهان است از سوي ديگر مي‌تواند بر تصميم‌گيري‌هاي سياسي امريكا تاثيرگذار باشد اما عربستان و ديگر بازيگران غيرمستقيم حاضر در اين مذاكرات هيچ كدام از وزن اجرايي براي برگرداندن عزم امريكا در به توافق رسيدن با ايران بر سر پرونده هسته‌يي برخوردار نيستند.

امضاي توافقنامه جامع در حالي به آينده‌يي نامعلوم در هفت ماه آتي موكول شد كه تمديد توافقنامه موقت ژنو و چگونگي اجرايي شدن مفاد آن تا لحظه تنظيم اين خبر در هاله‌يي از ابهام قرار دارد. برنامه اقدام مشترك ژنو كه در نوامبر ٢٠١٣ در ژنو ميان ايران و ١+٥ به امضا رسيد تنها پشتوانه حقوقي بود كه دو طرف مي‌توانستند با تمديد دوباره آن اقدام به ادامه مذاكرات كنند. اكنون سوال اينجاست كه آيا نسخه ماه جولاي دوباره پيچيده خواهد شد؟ در ماه جولاي ايران و ١+٥ پس از آنكه متوجه شدند نمي‌توانند در تاريخ ٢٠ جولاي متن توافقنامه جامع را امضا كنند با توسل به‌بندي در متن برنامه مشترك اقدام به تمديد شش ماهه توافقنامه موسوم به برنامه مشترك اقدام كردند كه تا روز گذشته دوام تاريخي داشت. اكنون به نظر مي‌رسد كه هفت  كشور بايد دوباره چند ساعت يا شايد يك يا دو روز را صرف بررسي مواردي كنند كه مي‌توانند در قالب يك متن جديد مطالبه‌هاي جديدي از سوي دو طرف را مطرح و به شكل گام به گام پيش ببرد.
خبرگزاري فرانسه در گزارشي در اين خصوص مي‌نويسد: ايران و پنج كشور عضو شوراي امنيت به علاوه آلمان تمام تلاش خود را مي‌كنند تا در نخستين روز از ماه مارس چارچوب توافق جامع را مشخص كرده و در نهايت تا نخستين روز از ماه جولاي به توافقي فني دست يابند. فيليپ هاموند وزير امور خارجه انگليس در اين خصوص به خبرنگاران گفت: ما به اين نتيجه رسيديم كه نمي‌توانيم تا ضرب الاجل ٢٤ جولاي كه امروز بود توافقنامه جامع را امضا كنيم در نتيجه برنامه مشترك اقدام را تا ٣٠ ژوئن سال ٢٠١٥ تمديد كرديم. جلسات بيشتر در ماه دسامبر خواهد بود. هدف ما رسيدن به چارچوب يك توافق تا ماه مارس است و پس از آن هم ساير ابعاد فني را تا نخستين روز از ماه جولاي حل و فصل خواهيم كرد.

در هفت روز گذشته جان كري كه شامگاه پنجشنبه گذشته به وين رسيده بود مجموعا هفت بار با محمدجواد ظريف ديدار كرد و البته در اين ميان زنجيره‌هايي از ديدارهاي دوجانبه و چندجانبه هم ميان اعضاي داخلي ١+٥ و همين طور با ايران برگزار شد. با توجه به اينكه ادامه مذاكرات در قالب تمديد برنامه مشترك اقدام ژنو يكي از دورترين سناريوهايي بود كه همگان در چند روز گذشته به آن فكر مي‌كردند در حال حاضر به سختي مي‌توان تحليلي در خصوص چرايي شكل‌گيري اين سناريو مطرح كرد. آنچه در حال حاضر مي‌توان به آن اشاره كرد اين است كه دو طرف آنچنان در مسائل حجم غني‌سازي و جدول زمان‌بندي تحريم‌ها با هم اختلاف سطح دارند كه نتوانستند در يك سال گذشته از حجم آن بكاهند. يك منبع غربي در اين خصوص به خبرنگار «اعتماد» مي‌گويد: حقيقت اين است كه امريكا و همراهانش نمي‌خواهند اقدام به از ميان برداشتن يكباره تحريم‌ها يا برداشتن آنها در بازه زماني كوتاه‌مدت كنند و اين در حالي است كه ايران سرسختانه بر موضع خود درخصوص مشخص بودن دورنماي زماني و اجرايي تحريم‌ها اصرار دارد. با توجه به مشكلات عديده فني كه عملا نگارش متن توافق جامع را مملو از پرانتزهاي باز كرده است بسياري از تحليلگران در نخستين واكنش به تمديد برنامه اقدام مشترك تاكيد دارند كه شايد زمان بخشيدن به اين مذاكرات بتواند به يافتن راه‌حلي براي آن بينجامد.

مواضع طرفين پس از يك سال مذاكره واقعي‌تر شده است

علي واعظ، تحليلگر ارشد گروه بين‌المللي بحران در اين خصوص به «اعتماد» مي‌گويد: اين لحظه براي اين مثل اتفاقي است كه در ركبك ايسلند افتاد. در سال ١٩٨٦ گورباچف و ريگان بسيار به يك توافق خلع سلاح هسته‌يي نزديك شده بودند ولي در لحظه آخر نتوانستند به توافق دست يابند. با اين همه هر دو طرف به اين دليل كه پيشرفت‌هاي شاياني را به دست آورده بودند و مزاياي يك توافق و خطرات شكست توافق را ديده بودند و در ضمن مواضع شان مشخص شده بود كه كدام موضع، واقعي و كدام موضع، حداكثري است يك سال بعد بازگشته و توانستند آن توافق را به دست آورند. بنابراين نبايد فكر كرد كه عدم به نتيجه رسيدن در تاريخ مقرر به اين معنا است كه ديگر در هيچ تاريخي نمي‌توانيم به نتيجه برسيم. از آنجا كه مواضع ما مشخص شده است شانس براي رسيدن به نتيجه و توافق نيز از گذشته بيشتر است با اين تفاوت كه با گذر زمان، فشار بر مذاكره‌كنندگان و ريسك خروج از ريل كساني كه بر سر ميز مذاكره‌كننده حضور دارند، بيشتر خواهد شد.
اين تحليلگر مسائل ايران در ادامه به «اعتماد» گفت: مشكلاتي كه باعث به وجود آمدن اين بن‌بست شده است، مشكلاتي است كه شش ماه پيش نيز وجود داشتند و آن نيز اين است كه غرب تاكيد دارد كه نمي‌تواند همه تحريم‌ها را لغو كند و ايران نيز تاكيد دارد كه شما بايد همه تحريم‌ها را لغو كنيد. آنها مي‌گويند شما بايد ظرفيت‌ غني‌سازي‌تان را پايين آوريد و ايران نيز اين مساله را قبول نمي‌كند.
واعظ در پاسخ به اين سوال كه چه تضميني وجود دارد كه دو طرف در اين مدت به توافق برسند، گفت: مساله اينجاست كه طرف ايراني پيش از اين گمان مي‌كرد كه زماني كه ١+٥ مي‌گويد نمي‌تواند يا نمي‌خواهد همه تحريم‌ها را بردارد اغراق مي‌كند اما مساله اينجاست كه اين موضع اروپايي‌ها همان اندازه در اين خصوص حداكثري است كه موضع جمهوري اسلامي ايران در خصوص تعداد سانتريفيوژها. در حقيقت آنچه كه امروز مشخص شده است ديگر مواضع حداكثري نيست بلكه موضع واقعي طرفين است.
تحليلگر گروه بحران در پاسخ به اين سوال «اعتماد» كه مواضع طرفين با هم فاصله پس از يك سال مذاكره فشرده فاصله بسيار زيادي دارد، گفت: بله، فاصله دارد ولي الان مشخص شده است كه هر كس به طرف مقابل چه امتيازهايي بايد بدهد. ديگر اينجا بحث چانه‌زني مطرح نيست بلكه به لحظه تصميم‌گيري رسيده‌ايم و فكر مي‌كنم شانس اين مساله قبل از آنكه كنگره بر سركار بيايد و تحريم‌هاي جديد عليه ايران وضع كند و پروسه مذاكرات را از ريل خارج كند، بيشتر است ولي از بهار به بعد اين پروسه تحت فشارهاي شديدي قرار مي‌گيرد و ممكن است از هم بپاشد.

بحث برسر جزييات زمان‌بندي چارچوب تمديد ادامه دارد
پس از انتشار خبر تمديد برنامه اقدام مشترك ژنو؛ يك منبع نزديك به هيات مذاكره‌كننده هسته‌يي كشورمان از بررسي ترتيبات آزادي دارايي‌هاي بلوكه شده ايران بر اساس برنامه اقدام مشترك (دوره شش ماهه) خبر داد. اين منبع نزديك به هيات مذاكره‌كننده در اين خصوص گفت: برخي جزييات زمان‌بندي در دست تنظيم است.
به گزارش ايسنا، طبق توافق صورت گرفته ميان دو طرف هر ماه ٧٠٠ ميليون دلار از سرمايه‌هاي ايران در بانك‌هاي خارجي آزاد مي‌شود. اما هنوز مشخص نيست در ازاي اين مبلغ ايران چه اقدامات هسته‌يي را علاوه بر آن چه در ١٠ ماه گذشته صورت گرفته است انجام خواهد داد. بر اساس توافق اوليه ژنو ايران غني‌سازي ٢٠درصدي خود را تعليق و ذخاير اورانيوم غني شده ٢٠ درصدي‌اش را نيمي به اكسيد اورانيوم و نيمي ديگر را رقيق كرد. همچنين ايران پذيرفت تا اورانيوم غني شده ٥ درصدي خود را كه از تاريخ اجراي توافق توليد مي‌شود به اكسيد تبديل كند. بر اساس اين برنامه ايران پذيرفت تا تجهيزات عمده رآكتور اراك را در زمان اجراي توافق نصب نكند و نيز سانتريفيوژ بيشتري را در تاسيساتش نصب نكند. علاوه بر اين در مدت تمديد چهار ماهه توافق ايران پذيرفت تا در ازاي آزاد شدن ٨/٢ ميليارد دلار از دارايي‌هايش حدود ٤ تن از اورانيوم‌هاي غني شده تا كم‌تر از ٢ درصد را به اورانيوم طبيعي تبديل كند.

اخبار کوتاه از مذاکرات