شهرت به قیمت کودک‌آزاری!

در روزهای گذشته پخش فیلمی از مادری به‌ نام مهلا که پسربچه خود به‌ نام بنیامین را تنبیه بدنی می‌کند، در فضای مجازی با واکنش‌های گسترده کاربران روبه‌رو شد.

روزنامه ایران در ادامه نوشت: «خیلی‌ها معتقد بودند که نمایش کودک‌آزاری در شبکه‌های اجتماعی، به لحاظ روحی و روانی تأثیری منفی در میان خانواده‌ها به جای می‌گذارد. در این بین، کارشناسان هم معتقدند که نمایش سوءرفتارها و ناهنجاری‌ها در شبکه‌های اجتماعی که از فضای حقیقی به فضای مجازی انتقال یافته، باید کنترل شده و به‌ صورت قانونی با آن برخورد شود.

فهیمه نظری، جامعه‌شناس و استاد دانشگاه با اشاره به این که متأسفانه در هفته‌های اخیر، اخبار بدی در رابطه با کودک‌آزاری شنیده‌ایم، به «ایران» می‌گوید: کودک‌آزاری از جمله بیماری‌های اجتماعی است که بخشی از آن مربوط به مشکلات روانی است و بخش دیگر به مشکلات اجتماعی باز می‌گردد. بر اساس آمارها، این مشکل اجتماعی مربوط به یک طبقه خاص نیست و معمولاً بین والدین گروه سنی ۳۰ تا ۳۵ ساله که کودکانی زیر ۱۰ سال دارند، اتفاق می‌افتد. تقریباً در همه جوامع ۶۵ درصد بزرگسالان حتی برای یک بار سابقه تنبیه فرزند خود را دارند. اصولاً وقتی والدین کودک خود را تنبیه می‌کنند، بعد از آن به سرعت اظهار پشیمانی می‌کنند و از کودک خود عذرخواهی می‌کنند. اما در مواردی مانند مورد اخیر، این اتفاق نمی‌افتد و بر عکس به کرات هم تکرار می‌شود و در معرض دید عموم هم قرار می‌گیرد. نباید از کنار این قبیل موارد براحتی عبور کرد و باید در جست‌و‌جوی دلایل و راه‌های پیشگیری بود.

به گفته دبیر گروه خانواده انجمن جامعه‌شناسی دانشگاه تهران، در چنین مواردی شاهد کودک‌آزاری از نوع مدرن هستیم؛ به نوعی که در همین نمونه اخیر، آزاری که مهلا به بنیامین وارد می‌کند، با استفاده از فناوری در بین کل جامعه انتشار یافته و در نهایت احساسات مردم و جامعه را جریحه‌دار و از آنها سوء‌استفاده می‌کند. صرف نظر از اعمال خشونت و نمایش مکرر آن در فضای مجازی، باید مادر به لحاظ سلامت روان مورد بررسی قرار گیرد. شکی نیست که در این حوزه خلأ قانونی وجود دارد. طبعاً نباید عملی واقع شود و پس از آن قانون ورود کند. بلکه قانون باید به نوعی عمل کند که بازدارنده باشد.

او در ادامه اضافه می‌کند: در این مبحث، آموزش و پرورش و رسانه‌ها برای آگاه‌سازی نحوه تربیت فرزندان باید برنامه مدونی را مد نظر داشته باشند. متأسفانه در حال حاضر در هیچکدام از کتاب‌های درسی و در رسانه‌ها شاهد برنامه‌ای به‌ صورت مدون و برنامه‌ریزی شده در این حوزه نیستیم و به نظر می‌رسد، کاری انجام نشده است.

نوع برخورد با خاطیان هم باید در فضای مجازی منتشر شود

مجید صفاری نیا، روانشناس نیز با بیان این که فضای مجازی بستر برخی فرایندهای روانی خاص شده است، به «ایران» توضیح می‌دهد: در کلیپ‌های پخش شده از مادر مهلا، رفتار خصمانه و پرخاشگرانه‌ای از یک مادر نسبت به فرزندش دیده می‌شود که به لحاظ روانی نشان از نوعی اختلال شخصیت دارد. اختلال روانی به‌نام «نمایشی» که در آن افراد‌ دارای ثبات عاطفی نیستند و تظاهرات هیجانی دارند و اختلال شخصیتی به‌ نام «مرزی» یا «Border line» را هم در این مادر می‌توان متصور شد. در این نوع اختلال، افراد مبتلا با کودکان خود خشن رفتار می‌کنند و عواطف سطحی دارند. فرزندان مادران مرزی، آسیب‌های بدی می‌بینند و در بزرگسالی با مشکلات روان‌نژندی روبه‌رو می‌شوند. افرادی با اختلال شخصیت مرزی حالت صفر و صد دارند یعنی یا بسیار عالی هستند یا در مواردی ممکن است کودک خود را تا سر حد مرگ تنبیه کنند یا حتی کودک را رها کنند. در این دسته از مادران، حتی برخی ممکن است به خود هم آسیب‌های شدیدی وارد کنند.

به اعتقاد او، جدای از بحث اختلالات روانی، در جامعه ما افراد برای فرزندپروری آموزش ندیده‌اند. در تمامی جوامع برای دریافت گواهینامه رانندگی هر فردی آموزش دیده و گواهینامه دریافت می‌کند اما برای امر مهمی مانند بارداری و فرزندآوری در کشور ما، افراد هیچ گونه آموزشی نمی‌بینند.

صفاری نیا در ادامه اضافه می‌کند: مهلا برای جمع کردن فالوئر و جلب توجه کاربران با هدف این که چقدر زندگی فلاکت‌باری دارد و در صورت نداشتن پول، کنترل خود را از دست داده و فرزندش را کتک می‌زند، خبرساز شد. اما در نهایت مهم این است که این خبر در فضای مجازی منتشر شده و فرد خاطی هم توسط پلیس سایبری دستگیر شده، پس بهتر است که در همین فضای مجازی هم پلیس سایبری دست به کار شده و نحوه دستگیری و برخورد با مادر خطاکار را به اطلاع عموم برساند تا کاربران بدانند که در صورت انتشار چنین فیلم‌هایی چه برخوردی به لحاظ قانونی با خاطیان خواهد شد.

ناآگاهی و نبود قانون کافی، فاجعه به بار می‌آورد

مونیکا نادی، حقوقدان و وکیل دادگستری نیز با بیان این که این روزها شاهد شکل‌گیری نوع جدیدی از سوء‌استفاده از کودکان در فضای مجازی هستیم، به «ایران» می‌گوید: این روزها در مواردی، از کودکان برای کسب درآمد در فضای مجازی سوءاستفاده می‌شود و معمولاً شیوه‌های متفاوتی دارد. در مورد اخیر کودک‌آزاری و اخاذی از مردم به‌ منظور خودداری از ادامه آزارها دیده شد که شکلی جدید از سوء‌استفاده از کودک است و علاوه بر این که به لحاظ حقوقی این فرد مرتکب کودک‌آزاری روانی در فضای مجازی برای جلب توجه کاربران شده، عملاً کودک آزاری جسمی هم ایجاد کرده است.

او در ادامه اضافه می‌کند صرف نظر از مجازات و اقدام حقوقی باید به فکر پیشگیری بود. یکی از ابزارهای پیشگیری، اعمال قانون است که متأسفانه قانون فعلی حمایت از کودکان و نوجوانان و قوانین دیگر به‌ طور کلی هیچ کدام جنبه پیشگیرانه ندارند ولی در لایحه حمایت از کودکان و نوجوانان که در مراحل پایانی است به طور خاص‌تر به آن پرداخته شده است. در واقع بنیامین کاملاً در معرض خطر است. کودکانی که والدین آنها مشکلات روانی دارند و به خود اجازه می‌دهند که منفعت و مصلحت خود را بر مصلحت کودک ارجح بدانند، بچه‌هایی هستند که در معرض خطر هستند و به محض شناسایی باید حمایت قانونی از آنها شود تا در نهایت مبحث پیشگیری پیگیری شود.

به اعتقاد نادی، از ابعاد دیگر پیشگیری، بحث آگاه‌سازی و آموزش است. یعنی افراد با اطلاعات و آگاهی و دانش کافی که از طریق رسانه‌ها به آنها داده می‌شود، باید متوجه باشند که چگونه از فضای مجازی استفاده کنند. هرچند در این مورد خاص، علاوه بر این که با مادری ناآگاه سروکار داریم، بلکه مادر دارای اختلالات روانی است و رابطه مادر و فرزند به‌لحاظ روانی هم باید مورد بررسی‌های دقیق تری قرار گیرد.

غلامحسین حقدادی، معاون اجتماعی بهزیستی خراسان رضوی در ارتباط با موضوع مهلا، با اشاره به موضوع کودک‌آزاری در فضای ایسنتاگرامی اظهار داشت: بر اساس اطلاعاتی که در اختیار داریم اکنون موضوع مدیریت شده و همه چیز در کنترل است و فرد کودک‌آزار نیز شناسایی شده است.»