یک عصب روان شناس با اشاره به تبعات اجتماعی و روانی زندگی طولانی مدت در شرایط بحرانی و استرس زا، راهکارهایی جهت افزایش آستانه تحمل و تاب آوری افراد جامعه ارائه کرد.
دکتر علیرضا پیرخائفی در گفت‌وگو با ایسنا، در رابطه با تبعات بحران کرونا، با بیان اینکه سر کردن با شرایط استرس زا به طور کلی آزار دهنده است، گفت: اگر مدت زمان تحمل استرس بیش از اندازه معمول باشد از تحمل خارج شده و پیامدهای منفی زیادی به دنبال خواهد داشت.
این عضو هیات علمی دانشگاه با اشاره به طولانی شدن مدت زمان بحران کرونا، گفت: در خانه ماندن طولانی مدت برابر است با یک سری عادت‌ها و یکنواخت شدن شرایط زندگی و در نتیجه ایجاد نوعی احساس نا امیدی، که کسالت، افت انرژی، انگیزه روانی و جسمانی و همچنین استرس پذیری و بی رمقی از تبعات این وضعیت است.
کاهش تاب‌آوری و تحمل افراد در زمان بحران
وی با بیان اینکه مجموعه این عوامل باعث کاهش تاب‌آوری و تحمل افراد می‌شود، اظهار کرد: همین مساله باعث افزایش تحریک‌پذیری و تشدید حساسیت و در نهایت درگیری با اطرافیان و یا حتی خود درگیری می‌شود. در این حالت انسان‌ها شروع به مرور کردن خاطرات منفی خود می‌کنند که منجر به حس کلافگی در آنان می‌شود.
به اعتقاد این عصب روان شناس به این وضعیت بحرانی "شرایط استرس" گفته می‌شود که باید برای آن چاره‌اندیشی کرد، چراکه اگر این شرایط تداوم داشته باشد هم از نظر فردی و هم از اجتماعی باعث ایجاد بحران‌های روان شناختی و اجتماعی بزرگ‌تری خواهد شد.
وی در ادامه با اشاره به مهمترین تبعات این مساله و راهکارهای مداخله‌ای آن، تصریح کرد: بر این اساس می‌توان به راهکارهایی برای برون رفت از این شرایط، افزایش آستانه تحمل و تاب آوری، کاهش باورهای ناامیدانه و بهبود و افزایش تعامل با خانواده و اطرافیان اشاره کرد.
راهکارهایی برای برون رفت از شرایط بحرانی و استرس‌زا
وی در رابطه با راهکارهای برون رفت از این شرایط به دو بعد اصلی یعنی حوزه فردی و اجتماعی اشاره کرد و گفت: مسئولیت بعد اجتماعی بر عهده مسئولان و برنامه‌ریزان است، آنان باید برای ایام در خانه ماندن مردم برنامه ریزی کرده و برنامه‌های مناسب و تاثیرگذار را ازطریق رسانه ملی(صدا و سیما) تولید و پخش کنند.
وی با تاکید بر اهمیت حوزه رسانه و برنامه‌ریزی مناسب در این بخش، تصریح کرد: تهیه و پخش برنامه‌های شاد و مفرح از الزامات این دوران است. ایشان تصریح کردند که برنامه‌های فعلی کافی نبوده و باید بر تعداد آن افزوده شود، چراکه مردم در این شرایط برای سرگرمی و شادی به برنامه‌های شاد و حتی شنیدن موسیقی مفرح نیاز دارند، امری که در این شرایط خلاء آن محسوس بوده و لذا مسئولان با نگاه جدی، می‌بایست برای آن برنامه‌ریزی کنند. همچنین تولید برنامه‌های ساده و کاربردی در حوزه سلامت و آموزش مسائل بهداشتی از دیگر الزامات این دوره است.
این عصب روانشناس با اشاره به راهکارهای برون‌رفت از شرایط استرس‌زا در بعد فردی، خاطرنشان کرد: افراد باید برای خود برنامه داشته باشند، البته این برنامه‌ها چند بعدی بوده و نسبت به ظرفیت افراد متفاوت است. مطالعه کتاب به شکل معمول و یا مجازی راهکار مناسبی است. در کنار آن اختصاص زمان‌هایی برای بازی و تفریح می‌تواند خستگی ذهنی و استرس را از بین ببرد. همچنین گوش دادن به موسیقی، دیدن فیلم و سریال، بازی‌های فکری و حل جدول نیز می‌تواند ما را از حالت یکنواختی خارج کند. در ایام قرنطینه همچنین می‌توان کارهای معوقه و نیمه کاره را به انجام رساند، دانش آموزان و دانشجویان هم می‌توانند تکالیف و پروژه‌های خود را تکمیل کنند، در مجموع هرکسی باید به فراخور موقعیت خود بتواند برای خروج از حالت یکنواختی و کسالت به فعالیتی مشغول شود.
راهکارهایی برای افزایش آستانه تحمل
دکتر پیرخائفی با تاکید بر ضرورت افزایش ظرفیت و آستانه تحمل افراد در دوران بحران، اظهار کرد: طی این دوران همه نگران این هستند که پایان بحران چه زمانی و چگونه است. فکر کردن به این موضوعات انسان را کم تحمل کرده و چون قادر به پیش بینی شرایط نیست، نسبت به آن حالت تدافعی گرفته و دچار احساسات ناخوشایندی مانند استرس و اضطراب می‌شوند.
این عصب روانشناس با اشاره به برخی راهکارهای کاربردی و ساده جهت افزایش آستانه تحمل افراد، اظهار کرد: فعالیت‌های سبک ورزشی بسیار مفید است، چراکه با فعالیت‌های ورزشی، خون‌رسانی و اکسیژن رسانی به اعضای بدن بیشتر شده و در نهایت مغز با اتخاذ تصمیمات درست و راه‌حل های مناسب، قدرت تاب‌آوری فرد را برای رویارویی با استرس ها ارتقا می دهد. ایشان در ادامه به نکات زیر اشاره کرد:
یکی از راهکارهای موثر عبادت و خواندن ادعیه است، بنابراین نباید هیچ گاه از یاد خدا غافل شویم، چراکه انسان همواره به یک نقطه اتکای معنوی نیاز دارد و این مساله در بسیاری از تحقیقات تایید شده است.
موسیقی و به خصوص موسیقی بدون کلام و آرامش بخش نیز به ارتقای آستانه تحمل و کاهش استرس افراد کمک می‌کند.
مصاحبت با اعضای خانواده و کنار هم بودن نیز اهمیت بالایی دارد. می توان در این شرایط به بهانه‌های مختلف با دوستان قدیمی ارتباط تلفنی یا تصویری برقرار کرد. این مساله در کاهش استرس نقش بسزایی دارد. انجام تکنیک‌های ریلکسیشن یا همان تن آرامی در منزل و در فضایی آرام راهکار بعدی است. این کار می تواند از طریق دم و بازدم مناسب و تمرکز باعث آرامش ذهن گردد.
تفکرات سازنده هم نقش بسیار مهمی در کنترل ذهن و کاهش نگرانی‌ها دارد. اگر ما به نگرانی‌ها اجازه بروز دهیم، دچار کم تحملی می‌شویم.
در هرحال باید بدانیم که این مساله یک بحران جهانی است که همه با آن دست به گریبانیم؛ حتما برای این بحران پایانی وجود دارد و در نهایت کنترل خواهد شد. در این شرایط، افکار مثبت حسی از امید وشعف رابه دنبال خواهد داشت وآینده را بهتر ترسیم خواهد کرد.
اهمیت برنامه‌ریزی رسانه‌ها برای کاهش اضطراب و افزایش آستانه تحمل افراد
این عصب روانشناس در ادامه با بیان اینکه در حوزه‌های اجتماعی بخشی از موضوع به رسانه ملی باز می‌گردد، گفت: رسانه ملی باید برای این دوران برنامه‌های مفیدی تدارک ببینند و کانال‌های مشخصی ویژه بحران کرونا پیش‌بینی کند. درشرایط حاضر مردم فشار روانی بالایی را تجربه می‌کنند و نکته بسیار جدی و محسوس در این شرایط دغدغه‌های مالی و اقتصادی مردم و نگرانی از آینده نامشخص است که منجر به استرس، ناراحتی و در نتیجه کاهش آستانه تحمل آنان می شود.
ضرورت تدوین برنامه‌های جامع در حوزه سلامت روان
دکتر پیرخائفی با تاکید بر ضرورت تدوین برنامه‌های جامع در حوزه سلامت روان، تصریح کرد: اگرچه سلامت جسمی افراد دراین شرایط از اهمیت زیادی برخوردار است، ولی باید در زمینه حفظ و ارتقای سلامت روان افراد نیز برنامه‌ریزی‌های کوتاه و بلندمدتی صورت گیرد، چراکه ماندگاری بلندمدت افراد در معرض استرس و فشار بالای روانی با معیارهای سلامت روان درتناقض بوده و ناسازگاری افراد را پایین می‌آورد.
این روان درمانگر با تاکید بر اینکه در این شرایط افراد باید انتظارات و توقعات خود را کنترل کنند، اظهار کرد: انتظارات بالا از خود باعث ایجاد اضطراب می‌شود، بنابراین در این شرایط باید توقعات متعادل‌تر و مناسب‌تری از خود داشت تا حس بهتری ایجاد کند؛ اگر این اتفاق نیافتد نوعی احساس درماندگی غیرقابل خروج به افراد دست داده که موجب آسیب‌های روانی و جسمی در آنان خواهد شد.
این عضو هیات علمی دانشگاه با تاکید بر اهمیت حمایت روانی افراد در سطح خانواده، اظهار کرد: افراد خانواده باید در کنار هم بوده و ازهم حمایت کنند، چراکه فرصت‌ها از دست می‌رود. زمانیکه احساس ما در خانه مثبت باشد، باورهای ما نیز مثبت خواهد گردید.
ضرورت کنترل اخبار منفی و نا امید کننده فضای مجازی
وی افزود: در ابعاد اجتماعی نیز مراقبت‌های روانی باید جدی گرفته شود و برنامه‌ریزان باید طرح جامعی در زمینه سلامت روان داشته باشند. در حال حاضر وزارت بهداشت متولی درمان است، بنابراین باید در کنار برنامه‌یزی برای پیشگیری و درمان بیماری‌های جسمی افراد، اولویت‌های سلامت روان را نیز مورد توجه جدی قرار دهد.
وی با تاکید بر ترویج و تقویت باورهای مثبت در میان افراد جامعه، گفت: از سوی دیگر باید بر روی انتشار اخبار و اطلاعات کنترل جدی‌تری صورت بگیرد. این روزها افراد به شکلی ویژه از سوی کانال‌ها و رسانه‌های مختلف در معرض بمباران خبری هستند و به خصوص اخبار منفی و نا امید کننده‌ای را دریافت می‌کنند. متاسفانه نظارت چندانی بر این فضاها وجود ندارد. این در حالیست که از نظر بهداشت روانی اخبار باید از فیلترهای مختلفی عبور کرده و در راستای ارتقای روحیه و ایجاد امید اجتماعی باشد، در کشور ما حجم اخبار و اطلاعات منفی و ناامید کننده بسیار بوده و عملا هم یا کسی پاسخگوی آن نیست یا کنترلی را اعمال نمی کند درحالیکه امنیت روانی مردم برای سلامت روان آنان اهمیت خیلی زیادی دارد.
به گفته دکتر پیرخائفی، این مساله از نظر شاخص‌های سلامت روان محدوده‌ی مشخص دارد و اگر در طول زمان از حد خاصی فراتر رود، آن هم در اوضاع نابسامان کنونی که مردم سرگرمی و شادی خاصی ندارند، می‌تواند صدمات جبران ناپذیری به دنبال داشته باشد.
این روان شناس در خاتمه با تاکید بر اهمیت توجه به تعامل در فضای خانواده و اقوام، خاطرنشان کرد: در شرایطی که خانواده‌ها از هم دور و برای یکدیگر دلتنگ هستند، می‌توانند از امکانات فضای مجازی برای از بین بردن فاصله‌ها بهره گرفت. دید و بازدیدهای مجازی و انلاین می‌تواند ضمن احیای تعاملات گذشته، موجب افزایش حس صمیمیت و جلوگیری از انزوا شود.
دکتر علیرضا پیرخائفی در گفت‌وگو با ایسنا، در رابطه با تبعات بحران کرونا، با بیان اینکه سر کردن با شرایط استرس زا به طور کلی آزار دهنده است، گفت: اگر مدت زمان تحمل استرس بیش از اندازه معمول باشد از تحمل خارج شده و پیامدهای منفی زیادی به دنبال خواهد داشت.
این عضو هیات علمی دانشگاه با اشاره به طولانی شدن مدت زمان بحران کرونا، گفت: در خانه ماندن طولانی مدت برابر است با یک سری عادت‌ها و یکنواخت شدن شرایط زندگی و در نتیجه ایجاد نوعی احساس نا امیدی، که کسالت، افت انرژی، انگیزه روانی و جسمانی و همچنین استرس پذیری و بی رمقی از تبعات این وضعیت است.
کاهش تاب‌آوری و تحمل افراد در زمان بحران
وی با بیان اینکه مجموعه این عوامل باعث کاهش تاب‌آوری و تحمل افراد می‌شود، اظهار کرد: همین مساله باعث افزایش تحریک‌پذیری و تشدید حساسیت و در نهایت درگیری با اطرافیان و یا حتی خود درگیری می‌شود. در این حالت انسان‌ها شروع به مرور کردن خاطرات منفی خود می‌کنند که منجر به حس کلافگی در آنان می‌شود.
به اعتقاد این عصب روان شناس به این وضعیت بحرانی "شرایط استرس" گفته می‌شود که باید برای آن چاره‌اندیشی کرد، چراکه اگر این شرایط تداوم داشته باشد هم از نظر فردی و هم از اجتماعی باعث ایجاد بحران‌های روان شناختی و اجتماعی بزرگ‌تری خواهد شد.
وی در ادامه با اشاره به مهمترین تبعات این مساله و راهکارهای مداخله‌ای آن، تصریح کرد: بر این اساس می‌توان به راهکارهایی برای برون رفت از این شرایط، افزایش آستانه تحمل و تاب آوری، کاهش باورهای ناامیدانه و بهبود و افزایش تعامل با خانواده و اطرافیان اشاره کرد.
راهکارهایی برای برون رفت از شرایط بحرانی و استرس‌زا
وی در رابطه با راهکارهای برون رفت از این شرایط به دو بعد اصلی یعنی حوزه فردی و اجتماعی اشاره کرد و گفت: مسئولیت بعد اجتماعی بر عهده مسئولان و برنامه‌ریزان است، آنان باید برای ایام در خانه ماندن مردم برنامه ریزی کرده و برنامه‌های مناسب و تاثیرگذار را ازطریق رسانه ملی(صدا و سیما) تولید و پخش کنند.
وی با تاکید بر اهمیت حوزه رسانه و برنامه‌ریزی مناسب در این بخش، تصریح کرد: تهیه و پخش برنامه‌های شاد و مفرح از الزامات این دوران است. ایشان تصریح کردند که برنامه‌های فعلی کافی نبوده و باید بر تعداد آن افزوده شود، چراکه مردم در این شرایط برای سرگرمی و شادی به برنامه‌های شاد و حتی شنیدن موسیقی مفرح نیاز دارند، امری که در این شرایط خلاء آن محسوس بوده و لذا مسئولان با نگاه جدی، می‌بایست برای آن برنامه‌ریزی کنند. همچنین تولید برنامه‌های ساده و کاربردی در حوزه سلامت و آموزش مسائل بهداشتی از دیگر الزامات این دوره است.
این عصب روانشناس با اشاره به راهکارهای برون‌رفت از شرایط استرس‌زا در بعد فردی، خاطرنشان کرد: افراد باید برای خود برنامه داشته باشند، البته این برنامه‌ها چند بعدی بوده و نسبت به ظرفیت افراد متفاوت است. مطالعه کتاب به شکل معمول و یا مجازی راهکار مناسبی است. در کنار آن اختصاص زمان‌هایی برای بازی و تفریح می‌تواند خستگی ذهنی و استرس را از بین ببرد. همچنین گوش دادن به موسیقی، دیدن فیلم و سریال، بازی‌های فکری و حل جدول نیز می‌تواند ما را از حالت یکنواختی خارج کند. در ایام قرنطینه همچنین می‌توان کارهای معوقه و نیمه کاره را به انجام رساند، دانش آموزان و دانشجویان هم می‌توانند تکالیف و پروژه‌های خود را تکمیل کنند، در مجموع هرکسی باید به فراخور موقعیت خود بتواند برای خروج از حالت یکنواختی و کسالت به فعالیتی مشغول شود.
راهکارهایی برای افزایش آستانه تحمل
دکتر پیرخائفی با تاکید بر ضرورت افزایش ظرفیت و آستانه تحمل افراد در دوران بحران، اظهار کرد: طی این دوران همه نگران این هستند که پایان بحران چه زمانی و چگونه است. فکر کردن به این موضوعات انسان را کم تحمل کرده و چون قادر به پیش بینی شرایط نیست، نسبت به آن حالت تدافعی گرفته و دچار احساسات ناخوشایندی مانند استرس و اضطراب می‌شوند.
این عصب روانشناس با اشاره به برخی راهکارهای کاربردی و ساده جهت افزایش آستانه تحمل افراد، اظهار کرد: فعالیت‌های سبک ورزشی بسیار مفید است، چراکه با فعالیت‌های ورزشی، خون‌رسانی و اکسیژن رسانی به اعضای بدن بیشتر شده و در نهایت مغز با اتخاذ تصمیمات درست و راه‌حل های مناسب، قدرت تاب‌آوری فرد را برای رویارویی با استرس ها ارتقا می دهد. ایشان در ادامه به نکات زیر اشاره کرد:
یکی از راهکارهای موثر عبادت و خواندن ادعیه است، بنابراین نباید هیچ گاه از یاد خدا غافل شویم، چراکه انسان همواره به یک نقطه اتکای معنوی نیاز دارد و این مساله در بسیاری از تحقیقات تایید شده است.
موسیقی و به خصوص موسیقی بدون کلام و آرامش بخش نیز به ارتقای آستانه تحمل و کاهش استرس افراد کمک می‌کند.
مصاحبت با اعضای خانواده و کنار هم بودن نیز اهمیت بالایی دارد. می توان در این شرایط به بهانه‌های مختلف با دوستان قدیمی ارتباط تلفنی یا تصویری برقرار کرد. این مساله در کاهش استرس نقش بسزایی دارد. انجام تکنیک‌های ریلکسیشن یا همان تن آرامی در منزل و در فضایی آرام راهکار بعدی است. این کار می تواند از طریق دم و بازدم مناسب و تمرکز باعث آرامش ذهن گردد.
تفکرات سازنده هم نقش بسیار مهمی در کنترل ذهن و کاهش نگرانی‌ها دارد. اگر ما به نگرانی‌ها اجازه بروز دهیم، دچار کم تحملی می‌شویم.
در هرحال باید بدانیم که این مساله یک بحران جهانی است که همه با آن دست به گریبانیم؛ حتما برای این بحران پایانی وجود دارد و در نهایت کنترل خواهد شد. در این شرایط، افکار مثبت حسی از امید وشعف رابه دنبال خواهد داشت وآینده را بهتر ترسیم خواهد کرد.
اهمیت برنامه‌ریزی رسانه‌ها برای کاهش اضطراب و افزایش آستانه تحمل افراد
این عصب روانشناس در ادامه با بیان اینکه در حوزه‌های اجتماعی بخشی از موضوع به رسانه ملی باز می‌گردد، گفت: رسانه ملی باید برای این دوران برنامه‌های مفیدی تدارک ببینند و کانال‌های مشخصی ویژه بحران کرونا پیش‌بینی کند. درشرایط حاضر مردم فشار روانی بالایی را تجربه می‌کنند و نکته بسیار جدی و محسوس در این شرایط دغدغه‌های مالی و اقتصادی مردم و نگرانی از آینده نامشخص است که منجر به استرس، ناراحتی و در نتیجه کاهش آستانه تحمل آنان می شود.
ضرورت تدوین برنامه‌های جامع در حوزه سلامت روان
دکتر پیرخائفی با تاکید بر ضرورت تدوین برنامه‌های جامع در حوزه سلامت روان، تصریح کرد: اگرچه سلامت جسمی افراد دراین شرایط از اهمیت زیادی برخوردار است، ولی باید در زمینه حفظ و ارتقای سلامت روان افراد نیز برنامه‌ریزی‌های کوتاه و بلندمدتی صورت گیرد، چراکه ماندگاری بلندمدت افراد در معرض استرس و فشار بالای روانی با معیارهای سلامت روان درتناقض بوده و ناسازگاری افراد را پایین می‌آورد.
این روان درمانگر با تاکید بر اینکه در این شرایط افراد باید انتظارات و توقعات خود را کنترل کنند، اظهار کرد: انتظارات بالا از خود باعث ایجاد اضطراب می‌شود، بنابراین در این شرایط باید توقعات متعادل‌تر و مناسب‌تری از خود داشت تا حس بهتری ایجاد کند؛ اگر این اتفاق نیافتد نوعی احساس درماندگی غیرقابل خروج به افراد دست داده که موجب آسیب‌های روانی و جسمی در آنان خواهد شد.
این عضو هیات علمی دانشگاه با تاکید بر اهمیت حمایت روانی افراد در سطح خانواده، اظهار کرد: افراد خانواده باید در کنار هم بوده و ازهم حمایت کنند، چراکه فرصت‌ها از دست می‌رود. زمانیکه احساس ما در خانه مثبت باشد، باورهای ما نیز مثبت خواهد گردید.
ضرورت کنترل اخبار منفی و نا امید کننده فضای مجازی
وی افزود: در ابعاد اجتماعی نیز مراقبت‌های روانی باید جدی گرفته شود و برنامه‌ریزان باید طرح جامعی در زمینه سلامت روان داشته باشند. در حال حاضر وزارت بهداشت متولی درمان است، بنابراین باید در کنار برنامه‌یزی برای پیشگیری و درمان بیماری‌های جسمی افراد، اولویت‌های سلامت روان را نیز مورد توجه جدی قرار دهد.
وی با تاکید بر ترویج و تقویت باورهای مثبت در میان افراد جامعه، گفت: از سوی دیگر باید بر روی انتشار اخبار و اطلاعات کنترل جدی‌تری صورت بگیرد. این روزها افراد به شکلی ویژه از سوی کانال‌ها و رسانه‌های مختلف در معرض بمباران خبری هستند و به خصوص اخبار منفی و نا امید کننده‌ای را دریافت می‌کنند. متاسفانه نظارت چندانی بر این فضاها وجود ندارد. این در حالیست که از نظر بهداشت روانی اخبار باید از فیلترهای مختلفی عبور کرده و در راستای ارتقای روحیه و ایجاد امید اجتماعی باشد، در کشور ما حجم اخبار و اطلاعات منفی و ناامید کننده بسیار بوده و عملا هم یا کسی پاسخگوی آن نیست یا کنترلی را اعمال نمی کند درحالیکه امنیت روانی مردم برای سلامت روان آنان اهمیت خیلی زیادی دارد.
به گفته دکتر پیرخائفی، این مساله از نظر شاخص‌های سلامت روان محدوده‌ی مشخص دارد و اگر در طول زمان از حد خاصی فراتر رود، آن هم در اوضاع نابسامان کنونی که مردم سرگرمی و شادی خاصی ندارند، می‌تواند صدمات جبران ناپذیری به دنبال داشته باشد.
این روان شناس در خاتمه با تاکید بر اهمیت توجه به تعامل در فضای خانواده و اقوام، خاطرنشان کرد: در شرایطی که خانواده‌ها از هم دور و برای یکدیگر دلتنگ هستند، می‌توانند از امکانات فضای مجازی برای از بین بردن فاصله‌ها بهره گرفت. دید و بازدیدهای مجازی و انلاین می‌تواند ضمن احیای تعاملات گذشته، موجب افزایش حس صمیمیت و جلوگیری از انزوا شود.
ارسال نظر
