محمود صادقی:
همه ساله در روزهای پایانی سال مردم در تدارک سال جدید بودند و مراکز و فروشگاه‌ها پر بود از مردمی که برای خرید عید مراجعه می‌کردند اما اتفاقی باعث شد که سال ۹۸ با همه سال‌های دیگر متفاوت باشد و مردم نتوانند مثل همیشه به استقبال سال جدید بروند. شیوع ویروس کرونا که بیش از ۱۵ هزار نفر را مبتلا و صدها نفر را به کام مرگ کشانده موجب شده است بسیاری از مردم خودقرنطینگی اتخاذ کنند و در خانه‌ها بمانند تا سلامت خود را در خطر نیندازند. هر چند عده‌ای از مردم نیز که همیشه اتفاقات این‌چنینی را جدی نمی‌گیرند به امور روزمره خود مشغولند و با وجود تاکیدات اکید مسئولان امر به تردد در سطح شهر یا مسافرت مبادرت می‌ورزند. این در حالی است که طی چند روز گذشته اتفاقات و حواشی پیرامون تعطیلی حرم‌های مطهر حضرت معصومه(س) در قم و امام رضا(ع) در مشهد نقل محافل خبری و شبکه‌های اجتماعی شده است. اینکه با وجود تاکید ستاد ملی مبارزه با کرونا در تعطیلی اماکن مقدس و حرم‌های مطهر عده‌ای خودسرانه و با شعار و هیاهو درصدد بازگشایی این حرم‌ها بودند؛ امری نیست که بتوان به سادگی از آن گذشت چرا که اساسا اگر هم غرض زیارت بوده این رفتار جای تامل بسیار دارد. هر چند برخی معتقدند جریاناتی پشت این حواشی قرار داشتند اما آنچه مسلم است دستگاه‌های قضایی و امنیتی باید به طور قاطعانه با این مقوله برخورد کنند تا به رویه‌ای مرسوم بدل نشود. برای بررسی عملکرد دولت در مواجهه با کرونا و شرایط کشور، اتفاقات اخیر در مشهد و قم، لایحه بودجه ۹۹ و حواشی آن و آنچه در سپهر سیاست ایران می‌گذرد «آرمان ملی» با محمود صادقی رئیس فراکسیون شفاف‌سازی و انضباط اجتماعی مجلس و فعال سیاسی اصلاح‌طلب به گفت‌وگو پرداخته است که می‌خوانید.شرايط فعلي جامعه و عملکرد دولت در مواجهه با بحران کرونا را چگونه ارزيابي مي‌کنيد؟
آنطور که سازمان جهاني بهداشت گفته کرونا فراگيري جهاني داشته و به کشور ما اختصاص ندارد. اين ويروس اول در چين سپس در کره جنوبي، ايران، ايتاليا و آمريکا شيوع پيدا کرده و تاکنون اکثر کشورهاي جهان را در برگرفته و به معضلي جهاني تبديل شده است. کشورمان در اين بين از جهت درصد ابتلا و همچنين به‌خصوص درصد فوتي‌ها خيلي بالاست. به هر حال شرايطي است که همه بايد با همدلي و همکاري در سطح داخلي و بين‌المللي تلاش کنيم که بتوانيم اين وضعيت را مديريت کنيم تا تبعات و آثار زيان‌بار اين بحران به حداقل برسد و ان‌شاءا... بتوانيم آن را با کمترين مشکل پشت سر بگذاريم. اکنون خيلي وقت گلايه، اعتراض و انتقاد نيست. البته بهتر است که مسئولان ذي‌ربط شفافيت بيشتري داشته باشند، ابهامات را مطرح و فضا را امنيتي نکنند که اگر کسي نقد يا صحبتي کرد فورا حساس شوند و برخورد کنند. چرا که اتفاقا اين مساله به ابهامات اضافه مي‌کند. لذا خوب است که ابهامات پاسخ داده شود. نکته ديگر بحث قرنطينه است که البته سطوح مختلفي دارد. ما اکنون سطح حداقلي قرنطينه يعني دعوت مردم براي ماندن در خانه‌ها، تعطيلي مدارس و دانشگاه‌ها و نهادهايي که فعاليت آنها مستلزم حضور جمع زيادي در يک مکان مسقف است مثل مجلس، مجلس خبرگان و شوراي نگهبان را انجام داديم. به هر حال به‌نظر مي‌آيد که بايد سطح اجرايي ستاد مديريت و مقابله با کرونا افزايش پيدا کند و اختيارات حاکميتي اين ستاد تقويت شود تا بتواند با تسلط و اختيارات تام بحران را مديريت کند. خوشبختانه نخستين جلسه مجلس به‌صورت ويدئو‌کنفرانس برگزار شد که البته بيشتر تمريني بود. به نظرم يکي از کارهايي که بايد انجام شود اين است که بخش‌هاي حاکميتي فعال باشند و با استفاده از ظرفيت‌هاي مختلف هماهنگي بيشتري بين سطوح حاکميتي ايجاد شود. فرمان مقام معظم رهبري به رئيس ستاد کل نيروهاي مسلح نيز بسيار خوب و بهنگام بود و ايشان نيز تاکيد کردند که اقدامات در هماهنگي کامل با دولت و وزارت بهداشت انجام شود.
بسيار مطرح شده که برخي شهرها بايد قرنطينه شوند؛ از ديدگاه شما اين مساله مستلزم چه شرايطي است و مردم چگونه بايد حمايت شوند؟
به نظر من بايد مقداري از اين سطح ابتدايي قرنطينه به سطح بالاتري برويم. البته مديريت قرنطينه به طور کامل به نحوي که شهرها بسته شود و عبور و مرور به طور کلي قطع شود، مشکل است؛ اما مقداري بايد سطح قرنطينه بالا برود و جديت بيشتري براي اعمال قرنطينه صورت بگيرد. هر چند لازمه اعمال قرنطينه کامل اين است که زمينه‌ها و تمهيدات لازم صورت بگيرد. مثلا اگر به فرض بخواهيم بانک‌ها را تعطيل کنيم بايد جايگزين داشته باشيم که تبادلات پولي چگونه انجام شود. اگر انتظارداريم مردمي که روزمزد هستند و حقوق ثابت ندارند در منازل خود بمانند، بايد بگوييم که چه پشتيباني‌هايي از آنها صورت بگيرد. اکنون جامعه کارگري با مشکلات زيادي روبه‌رو است. برخي از مراکز و شرکت‌ها شروع به تعديل نيروهاي خود کردند و دولت و مجلس بايد اين شرايط را مديريت کنند تا اقشار مختلف به‌خصوص آسيب‌پذير کمتر از اين موضوع صدمه ببينند. به هر حال بايد همه‌چيز در دو سطح پيشگيري و درمان متمرکز شود. در سطح درمان خوشبختانه کادر پزشکي و پرستاري با فداکاري کار مي‌کنند اما به‌نظر مي‌آيد هنوز نيازهاي بخش درمان تامين نشده است. اقلام و تجهيزات کمياب است و بايد به‌طور مناسبي بين بيمارستان‌هايي که درگير هستند توزيع شود. آنطور که پيگيري کردم تجهيزات مربوط به تخت‌هاي آي.سي.يو و تجهيزات مربوط به بيماراني که مشکلات حاد تنفسي دارند، دستگاه‌هاي اکسيژن‌ساز و تنفسي کم است. بحث ديگر هم بسيج مردمي است؛ خيلي از مردم اکنون براي همکاري داوطلب هستند. برخي آموزش‌هاي لازم را ديدند که مي‌توان آنها را ساماندهي و زودتر استفاده کرد که جمعيت هلال احمر، سازمان نظام پزشکي و پرستاري اقداماتي در اين زمينه انجام دادند.
با وجود اينکه مسئولان بارها نسبت به خطر ابتلا به اين ويروس هشدار داده‌اند اما هنوز شاهد عدمتوجه و همراهي مردم به اين موضوع هستيم؛ اساسا اين عدمتوجه را ناشي از چه مسائلي مي‌دانيد؟
اين مساله جنبه‌هاي مختلفي دارد که يکي از آنها فرهنگي است. اکنون چند روز تا عيد نوروز فرصت داريم و از لحاظ سنت ايراني‌ها عيد نوروز اهميت بسيار دارد و گويا مردم نمي‌توانند به آساني سنت‌هاي اين عيد مثل خريد‌هاي پيش از سال جديد، آمادگي پذيرايي و ديد و بازديدها را کنار بگذارند. نکته ديگر آن چيزي است که نمود آن را متاسفانه دوشنبه شب در حرم حضرت معصومه(س) و حرم امام رضا(ع) ديديم که اينها مقداري به ريشه‌هاي اعتقادي و ايدئولوژيک باز مي‌گردد. اين عقيده در خيلي‌ها وجود دارد که اتفاق رخ داده قضا و قدر الهي است و هر تقديري خداوند در نظر داشته باشد (بحث جبرگرايي) محقق مي‌شود. بنابر‌اين با ريشه اعتقاد مذهبي غلط به نوعي به اقدامات حفاظتي و پيشگيرانه تن نمي‌دهند. از طرف ديگر به‌نظر مي‌رسد مسئولان ذي‌ربط و به‌خصوص خود آقاي روحاني تلاش زيادي براي عادي جلوه دادن وضعيت دارند و از اينکه مردم نگران شوند، مي‌ترسد. البته تا حدي حق دارد، وقتي مردم زياد نگران شوند طبعا واکنش‌هايي مثل هجوم به فروشگاه‌ها خواهند داشت که منجر به کمبود مي‌شود اما آنقدر سعي در عادي جلوه دادن امور شده که خود همين موضوع مقداري مردم را بي‌خيال کرده است. به‌نظرم دولت ضمن اينکه بايد فضاي رواني را مديريت کند اما بايد اطلاعات لازم مثل ميزان تلفات و ميزان ابتلاها را با شفافيت بيشتري به اطلاع مردم برساند. همين امر مي‌تواند موثر‌ترين هشدار براي ترغيب مردم به در خانه ماندن باشد. يعني هرچه مردم خطر را همراه با انتشار شفاف اطلاعات جدي‌تر ببينند وادار به رعايت بيشتر مي‌شوند.
با توجه به اينکه تصميم به تعطيلي حرم‌هاي مطهر و بقاع متبرکه به دستور ستاد ملي مبارزه با کرونا در راستاي عدم انتقال ويروس بوده بايد برخوردي قاطع و قانوني با برخي تحرکات خود‌سر که نمونه‌هاي آن را در قم و مشهد شاهد بوديم صورت بگيرد؟
از يک‌طرف بايد نيمه پر ليوان را نگاه کنيم. اينکه توليت‌هاي استان مقدس حضرت معصومه(س)، امام رضا(ع)، شاهچراغ و جاهاي ديگر خوشبختانه با تدابير اتخاذ شده هماهنگ هستند. هر چند اول مقاومت‌هايي به‌خصوص در قم صورت گرفت اما اين وضع به سرعت مديريت شد و به‌رغم گرايش‌هايي که وجود دارد اين وضعيت پذيرفته شد و بايد از اين هماهنگي تقدير کرد. اما به هر حال بخشي از مردم جداي از مساله جرياني، به جهت اعتقادات مذهبي‌اي که دارند اين مساله از نظر ذهني برايشان مشکل است که حرم‌هاي مطهر را مسدود ببينند. هر چند برخي فرهنگ‌سازي‌ها و فضاسازي‌هايي که طي ساليان در کشور صورت گرفته بر اين اتفاقات تاثيرگذار بوده است. البته اين تفکر خودسرانه عمل کردن نيروها که طي سال‌هاي اخير ترويج شده به اين معناست که افراد مي‌توانند نظم موجود را با سليقه شخصي خود زير پا بگذارند. ترويج اين فرهنگ بسيار خطرناک است. در صحنه دوشنبه شب قم و مشهد ديديم که افراد به تهران و رئيس‌جمهور اهانت مي‌کردند. رئيس‌جمهور مسئول اجرايي کشور است و وقتي به وي اهانت مي‌کنند در واقع نوعي دهن‌کجي به حاکميت است. به‌نظرم به جاي ترويج چنين تفکري بايد احترام به قانون ترويج شود. لذا تلفيق عوامل مختلف در بروز چنين پديده بسيار خطرناکي موثر بوده که بايد اين روش‌ها و شيوه‌ها اصلاح شود. البته تا آنجايي که من خبر دارم شوراي تامين استان قم ورود کرده و بنا دارند برخورد کنند. اين رفتار هنجار‌شکني است، چرا که باعث مشوش شدن چهره ايران شده است. برهم زدن نظم عمومي و قانون‌شکني قابل تعقيب است. اگر اين رفتار‌ها در شيوع ويروس تاثير داشته باشد موجب مسئوليت کيفري است. يعني افرادي که با چنين اعمالي باعث انتشار ويروس و مبتلا شدن افراد ديگر شده و مانع کنترل اين بيماري مرگبار مي‌شوند، از نظر حقوقي مسئول و ملزم به جبران خسارت هستند. اکنون در بسياري از کشورها مثل ايتاليا براي کساني که از مقررات بهداشتي تخطي مي‌کنند در قانون جريمه و جزاي نقدي و در برخي کشورها حبس در نظر گرفته مي‌شود. به نظرم دادستاني، قوه قضائيه، شوراي تامين و دستگاه‌هاي امنيتي بايد با قاطعيت و حساسيت با اين پديده‌ها مقابله کرده و از وقوع آن جلوگيري کنند.
در خصوص لايحه بودجه 99 بسياري فکر مي‌کردند که پس از استيذان رئيس مجلس از مقام معظم رهبري و صدور حکم حکومتي اين مساله حل و فصل خواهد شد اما رويکرد شوراي نگهبان و نظر هيأت عالي نظارت مجمع بر مغايرت اين لايحه با اصل 011 قانون اساسي، بودجه 99 را در هاله‌اي از ابهام برده؛ با اين تفاسير تکليف لايحه بودجه 99 چه خواهد شد؟
من از ابتدا نيز نسبت به کاري که رئيس مجلس جهت استيذان از مقام معظم رهبري انجام دادند انتقاداتي داشتم چرا که نيازي به استيذان نبود. وقتي مجلس با کليات لايحه بودجه مخالفت کرد طبق آئين‌نامه بايد به دولت باز مي‌گشت، دولت مجددا اصلاحات لازم را انجام مي‌داد و مجددا به مجلس باز‌مي‌گرداند. حال ما نبايد بگوييم که چون ممکن است اين وضعيت اضطراري ادامه پيدا کند از قبل اذن بگيريم. بايد روال قانوني انجام مي‌شد و دولت اصلاحات را انجام مي‌داد و در برگشت اگر نمي‌توانستيم مجلس را تشکيل دهيم بايد به کميسيون مي‌رفت کما اينکه کميسيون تلفيق هم جلسه دارد. همچنين طبق آئين‌نامه اکنون دولت با توجه به اين تاخيري که شده اگر روال قانوني انجام مي‌شد همراه با اصلاح لايحه بودجه بايد از مجلس درخواست بودجه چند‌دوازدهم مي‌کرد. اين مساله در آئين‌نامه پيش‌بيني شده است؛ از يک‌دوازدهم تا سه‌دوازدهم که به‌نظر من بهترين راه‌حل در شرايط فعلي همين درخواست بودجه چند‌دوازدهم است که به طور موقتي انجام شود و بررسي تفصيلي بودجه به بعد از اين فروکش کردن اين بحران موکول شود. اما جالب است اگر بنا بود لايحه با حکم حکومتي و اذن مقام معظم رهبري تصويب شود. به طريق اولي شوراي نگهبان و مجمع تشخيص که بيشتر انتصابي هستند بايد همراهي مي‌کردند. اينکه شوراي نگهبان اين همه ايراد گرفته و هيأت عالي نظارت مجمع تشخيص مصلحت نظام ايراداتي گرفته است در نوع خود نشان مي‌دهد حکم حکومتي چندان نياز نداشته است. البته من شخصا استقبال مي‌کنم که هر نهادي کار خود را انجام دهد و حکم حکومتي نيز در شرايط استثنايي ظرفيت بسيار خوبي براي بن‌بست‌شکني و گره‌گشايي است اما اينکه ما به محض اينکه با مشکل روبه‌رو مي‌شويم فورا از اين راهکار استفاده کنيم درست نيست. به هر حال الان با اين ايراداتي که گرفتند و در شرايطي که چند روزي بيشتر به پايان سال نمانده پيش‌بيني مي‌شود اين رفت و برگشت بودجه به زودي تمام نشود. من کماکان معتقدم که دولت بودجه چند دوازدهم را درخواست کند و مجلس جلسه ويدئو‌کنفرانس و راي‌گيري را تمرين کرده، سپس مجلس ولو به صورت حضوري جلسه کوتاهي را برگزار و با پيشنهاد دولت موافقت کند تا پيشنهاد چند دوازدهم تصويب شود. حال ممکن است اگر مجلس دهم نيز پس از عيد نتوانست به طور تفصيلي بودجه را بررسي کند اگر شرايط عادي شود در ارديبهشت تشکيل جلسه دهد و بررسي کند و اگر هم نشد به عهده مجلس بعد خواهد بود.
ارسال نظر
