گاهی باید خودمان را جای خانواده دیگران بگذاریم!

محمدامین صالحی‌نژاد:"مرتضی پاشایی خواننده جوان موسیقی پاپ کشورمان لحظاتی پیش، پس از مدت‌ها مبارزه با بیماری مهلک سرطان درگذشت."
این خبری بود که روز جمعه گذشته (23 آبان) به سرعت در خبرگزاری‌ها و البته شبکه‌های اجتماعی منتشر شد و بیشتر هواداران این خواننده پاپ در کمتر از چند دقیقه در جریان مرگ وی قرار گرفتند. طبیعی است که هنرمندان در ایران و بسیاری از کشورهای دیگر، شهرت و محبوبیت خاصی بین عامه مردم دارند و همین موضوع حاشیه‌هایی را نیز برای آنها به دنبال دارد. به عنوان مثال مردم همیشه به عکس‌های خصوصی افراد مشهور علاقمندند و گاهی این عکس‌ها را دست به دست می‌چرخانند و لایک می‌زنند. گاهی هم حاشیه‌هایی از زندگی افراد مشهور در جامعه پخش می‌شود که در بسیاری موارد نیز کذب هستند؛ مانند ازدواج فلان بازیگر سینما.

اگرچه انتشار عکس‌های خصوصی یک فرد، بازیگر یا یک فرد عادی، یا شایعه‌سازی حول یک فرد مشهور کاری اخلاقی نیست، ولی به هر حال در جوامع مختلف و به ویژه ایران به گونه‌ای با این موضوع کنار آمده‌ایم و گاه و بی‌گاه با طرح یک شکایت از سوی یک هنرمند، قضیه فیصله داده می‌شود.
در سال‌های اخیر و با توسعه ارتباطات اجتماعی به برکت گسترش ابزارهای ارتباطی، حواشی حول هنرمندان در ایران نیز شکلی جدید به خود گرفته، به گونه‌ای که گاهی خبر فوت یک بازیگر و یا خواننده چندین و چند بار منتشر و تکذیب می‌شود! "محمدعلی کشاورز درگذشت!"؛ "عزت‌الله انتظامی درگذشت!"؛ "شهاب حسینی سکته کرد!" و نمونه‌های مشابهی که روزانه از طریق شبکه‌های اجتماعی و نرم‌افزارهای تلفن همراه بین مردم دست به دست می‌شود و خیلی از ما نیز بدون تحقیق درباره صحت آن، این مطالب را برای ده‌ها نفر دیگر ارسال می‌کنیم.

این اواخر هم که مرتضی پاشایی و خبر درگذشتش که چندین بار منتشر و تکذیب شد و پس از مرگ وی نیز عکسی از لحظات آخر عمر این هنرمند منتشر شد و مادر او را گله‌مند کرد!
البته شبکه‌های اجتماعی، واتس‌آپ، وایبر و دیگر ابزارهای ارتباطی امکان و فرصتی هستند که نباید آنها را نادیده گرفت و از دیدگاه ارتباطی، بحث فیلترینگ از اساس نادرست است، ولی اگر از این وسایل و ابزارها استفاده می‌کنیم، بهتر است اندکی تامل کنیم. در احادیث اسلامی آمده است که پیش از آن‌که صحبت کنی، اندکی تأمل کن. این تأمل، به تفکر منجر می‌شود و در نتیجه کلامی که از دهان بیرون می‌آید، کلامی سنجیده خواهد بود. همان‌گونه که کلام در ارتباطات مستقیم انسانی، ابزار ارتباط است، در ارتباطات مجازی نیز متن و تصاویر این نقش را بازی می‌کنند، در نتیجه پیش از انتشار آنها نیز باید اندکی تأمل کرد.

بسیاری موارد دیده می‌شود که افراد و استفاده‌کنندگان از ابزارهای ارتباطی پیش از آن‌که مطلبی را کامل بخوانند و درباره صحت و سقم آن تحقیق کنند، آنها را به همه شماره‌های موجود در تلفن همراه خود بازنشر می‌دهند و همین می‌شود زمینه‌ای برای نشر اکاذیب در جامعه.
اگر خبر درگذشت هنرمندی را بر روی تلفن همراه خود دریافت کرده‌ایم، بهتر است پیش از بازنشر آن، اندکی وقت صرف کرده و با استفاده از همان تلفن همراه، منابع موثق موجود در فضای مجازی، مانند خبرگزاری‌های رسمی و یا وب‌سایت آن شخص را مطالعه کنیم و اگر از صحت مطلب مطمئن شدیم، آن‌گاه منتشر کنیم.

همین‌طور زمانی که عکسی را دریافت می‌کنیم، ابتدا از خود بپرسیم که چه دلیلی برای نشر این تصویر وجود دارد و سپس آن را برای دوست‌مان ارسال کنیم.
گاهی هم باید خودمان را جای خانواده دیگران بگذاریم؛ آیا اگر فردی از خانواده خودمان در بستر بیماری باشد به گونه‌ای که رنج بیماری در چهره‌اش نمایان شود و در نهایت فوت کند، آیا موافقیم که تصویرش را برای دیگر اعضای خانواده ارسال کنیم، یا ترجیح می‌دهیم همان چهره زیبا و جوان وی در ذهن دیگران باقی بماند؟!

به هر حال مرتضی پاشایی رفت و خبر، این‌بار تکذیب نشد؛ با دیگران این کار را نکنیم...