درمان کرونا با گیاهان دارویی؛ شایعه یا واقعیت؟

عضو هیأت علمی مجتمع تحقیقات گیاهان دارویی جهاددانشگاهی خراسان جنوبی گفت: شیوع گونه‌ای از ویروس‌های خانواده کرونا در ماه‌های اخیر موجی از نظرات مختلف در رابطه با امکان درمان مبتلایان به این بیماری با استفاده از گیاهان دارویی را در فضای مجازی به راه انداخته است.

مهدی ابراهیمی در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد:  با این وجود هنوز هیچ منبع علمی تاثیر مستقیم گیاهان دارویی ضد ویروس بر عوامل بوجود آوردنده کرونا را تایید نکرده است، با این حال این امکان وجود دارد که استفاده از گیاهان دارویی و مواد غذایی موثر در تقویت سیستم ایمنی بدن و ضد ویروس بتوانند در جلوگیری از ابتلاء افراد به این بیماری تاثیرگذار باشند.

وی ادامه داد: این موضوع زمانی اهمیت می یابد که بر اساس گزارشات موجود، خطر این بیماری در افراد مسن و کسانی که به دلیل بیماری های زمینه‌ای دارای ضعف در سیستم ایمنی هستند، بیشتر از سایر افراد جامعه است.

ابراهیمی بیان کرد: از جمله مهم‌ترین مواد غذایی که تاثیر ضد ویروس آن توسط مطالعات آزمایشگاهی و بالینی نیز به اثبات رسیده است، می‌توان به انیسون یا بادیان رومی اشاره کرد.

وی گفت: عصاره دانه‌های انیسون علاوه بر داشتن اثرات ضد ویروس، با تحریک سیستم ایمنی بدن می‌توانند احتمال ابتلاء افراد به انواع بیماری‌ها و از جمله بیماری‌های ویروسی را کاهش دهند، بنابراین این گیاه می‌تواند به عنوان یکی از گزینه‌های اصلی مورد توجه محققان برای پیشگیری از درمان ابتلاء به بیماری‌های ویروسی و از جمله کرونا مورد تحقیق و مطالعه قرار گیرد.

عضو هیأت علمی مجتمع تحقیقات گیاهان دارویی جهاددانشگاهی خراسان جنوبی بیان کرد: برخی از میوه‌های خانواده مرکبات از جمله نارنگی و گریپ فروت نیز به دلیل داشتن گروه مهمی از ترکیبات ثانویه تحت عنوان لیمونوئیدها دارای اثرات ضد ویروس هستند، آگلیکن‌هایی مانند لیمونن و گلوکوزیدهایی مانند گلوکوزید لیمونن مثال‌هایی از لیمونوئیدها هستند که باعث ایجاد طعم تلخ در مرکبات نیز می‌شوند.

ابراهیمی ادامه داد: همچنین ثابت شده است که زیست فلاونوئید مرکبات و نوعی متابولیت مرتبط با آن یعنی هسپریدین، دارای تاثیرات ضد ویروسی بر رده های سلول‌های انسانی هستند.

وی با بیان اینکه نوعی گیاه دارویی با نام مارچوبه نیز به دلیل داشتن ساپونین‌های استروئیدی از جمله گیاهان ضد ویروس به حساب می‌آید، گیاه ریواس نیز یکی از منابع مهم نوعی ترکیب فیتوشیمیایی بنام آنتراکوئینون است و در مطالعات آزمایشگاهی مشخص شده آنتراکوئینون‌ها دارای ویژگی‌های ضد ویروسی هستند.

عضو هیأت علمی مجتمع تحقیقات گیاهان دارویی جهاددانشگاهی خراسان جنوبی بیان کرد: آنالیز شیمیایی نوعی قارچ خوراکی بنام قارچ شیتا که منجر به جداسازی ترکیبات آنتی بیوتیک، ضد سرطان و ضد ویروس شده است.

ابراهیمی اظهار کرد: به علاوه ماده لنتینان در قارچ شیتاکه که یک فلاونوئید پلی ساکاریدی است می‌توانند منجر به تقویت سیستم ایمنی بدن شود و همچنین مشخص شده است که مصرف قارچ میتیک و قارچ صدفی نیز در تقویت سیستم ایمنی بدن موثر هستند.

وی تصریح کرد: اما استفاده از نوعی میوه منحصر به فرد بنام نونی با نام علمی Morinda citrifolia نیز بدلیل تقویت سیستم ایمنی بدن و کمک به درمان عفونت ممکن است در پیشگیری از ابتلا به بیماری‌های عفونی مانند کرونا موثر باشد، این میوه که به آن توت هندی هم گفته می‌شود به رنگ زرد، به شکل تخم مرغ و به بزرگی یک سیب زمینی است، زمانی که می‌رسد سطح آن زرد و ناهموار  بنظر می‌رسد.

عضو هیأت علمی مجتمع تحقیقات گیاهان دارویی جهاددانشگاهی خراسان جنوبی اظهار کرد: استفاده از نونی در طب سنتی برای مدتی بیش از 2000 سال متداول بوده است و از آن به دلیل خواصی که در تقویت سیستم ایمنی بدن دارد، برای درمان عفونت استفاده می‌شده است.

ابراهیمی با بیان اینکه تحقیقات نشان داده‌اند که سیب و کیوی نیز در بهبود کارکرد سیستم ایمنی بدن تاثیر بسزایی دارند، گفت: در مطالعات تجربی مشخص شده است که کیوی باعث بهبود نشانگرهای عملکرد سیستم ایمنی در موش‌ها می‌شود.

وی ادامه داد: سبزیجات پیازدار خانواده آلیاسه از جمله پیاز (Allium cepa)، موسیر (Allium ascalonicum)، سیر (Allium sativum)، پیازچه (Allium macrostemon)، تره فرنگی (Allium porrum)، تره (Allium tartaricum) و دیگر سبزیجات این خانواده دارای ترکیبات ارگانوسولفوره مانند مشتقات آلیلی است، هستند که سبب ایجاد طعم و بوی تند در آن‌ها می‌شود.

عضو هیأت علمی مجتمع تحقیقات گیاهان دارویی جهاددانشگاهی خراسان جنوبی گفت: در مطالعات آزمایشگاهی مشخص شده است که مشتقات آلیلی باعث مهار ایجاد سرطان در شکم، مری، روده بزرگ، غده‌های پستان و شش حیوانات مورد آزمایش شده، بهبود عملکرد سیستم ایمنی، کاهش قند خون، القاء محافظت در برابر پرتوها و نیز مصونیت در برابر آلودگی‌های میکروبی از دیگر فواید این ترکیبات به حساب می‌آیند.

ابراهیمی با بیان اینکه گلوتامین نیز در بسیاری از غذاهای پروتئینی از جمله پروتئین تخم کتان یافت می‌شود، افزود: بر اساس نتایج مطالعات آزمایشگاهی، آنتوسیانین ها دارای فعالیت استروژنی بوده و می‌توانند از توسعه علائم بیماری زای هورمونی جلوگیری کنند.

وی تصریح کرد: این ترکیبات تولید سیتوکنین را افزایش داده و لذا واکنش سیستم ایمنی بدن را تنظیم می‌کنند و آنتوسیانین‌ها در برخی از غذاهای گیاهی از جمله انواع توت، مویز سیاه، زغال اخته، گیلاس، قره قاط، بادمجان، آریزا، شاه توت، کاهو و توت فرنگی یافت می‌شوند.

عضو هیأت علمی مجتمع تحقیقات گیاهان دارویی جهاددانشگاهی خراسان جنوبی با بیان اینکه میوه تمشک قرمز نیز به دلیل داشتن کافئیک اسید، علاوه بر خواص آنتی اکسیدانی، تعدیل کننده سیستم ایمنی و ضد التهاب نیز است، افزود: کمبود روی نیز به عنوان نوعی ماده معدنی مورد نیاز برای عملکرد سیستم ایمنی منجر به آسیب پذیری افراد نسبت به بیماری‌های ویروسی می‌شود.

ابراهیمی با بیان اینکه غلات کامل و مواد خوراکی فراوری شده با غلات که با روی غنی شده‌اند از جمله منابع تامین روی در بدن به حساب می‌آیند، بیان کرد: سلنیم به عنوان یک ماده آنتی اکسیدانی و گلوتامین بعنوان یکی از اسیدهای آمینه غیر ضروری بر بهبود عملکرد سیستم ایمنی تاثیر گذار هستند.

وی با بیان اینکه سلنیم در زیره سبز، آجیل ها، غلات کامل و علی الخصوص پسته برزیلی یافت می‌شود، تصریح کرد: مصرف مواد غذایی حاوی ویتامین B6، ویتامین D و ویتامین E نیز سهم بسزایی در بهبود عملکرد سیستم ایمنی بدن دارد و  ویتامین C نیز که به میزان بسیار بالایی در میوه عناب یافت می‌شود، به عنوان کوفاکتور ساخت کلاژن، کارنیتین و انتقال دهنده های عصبی برای کارکرد سیستم ایمنی بدن ضروری است.

عضو هیأت علمی مجتمع تحقیقات گیاهان دارویی جهاددانشگاهی خراسان جنوبی با اشاره به اینکه علی رغم اینکه خراسان جنوبی با تولید بیش از 97 درصد عناب کشور سهم بسزایی در تولید این محصول داشته است، یادآور شد: نبود متولی رسمی فروش و توزیع آن در کشور سبب محرومیت بخش قابل توجهی از هموطنان از خواص غذایی و دارویی این میوه ارزشمند شده است.

 ابراهیمی بیان کرد: با تلاش‌های مستمر جهاد دانشگاهی خراسان جنوبی و افتتاح وب سایت مرکز خدمات تخصصی گیاهان دارویی استراتژیک خراسان جنوبی با عنوان بیرناب (birnab.ir) امکان دسترسی سریع و گسترده هوطنان داخل و خارج کشور به عناب  و فرآورده‌های آن فراهم شده است.

وی خاطرنشان کرد: گرچه یافتن راهی برای درمان بیماری‌های واگیر از جمله کرونا همواره بسیار دشوار، زمان بر و پر هزینه است، اما توجه به نکات بهداشتی و مشورت با متخصصین تغذیه برای تغییر سبک زندگی و استفاده هوشمندانه از مواد غذایی در راستای بهبود عملکرد سیستم ایمنی بدن قطعا کم هزینه ترین، موثرترین، کوتاهترین و کم خطرترین راه برای در امان ماندن از تبعات سنگین این قبیل از بیماری‌ها است.

عضو هیأت علمی مجتمع تحقیقات گیاهان دارویی جهاددانشگاهی خراسان جنوبی یادآور شد: به علاوه هوشیاری مردم و عدم توجه به شایعاتی که هدف آن‌ها عموما ایجاد هراس در جامعه و کسب منافع شخصی است، بسیار حائز اهمیت خواهد بود.