ابراهیم حاتمی کیا:من دهه ام گذشته؟

نشست خبری فیلم «خروج» ساخته ابراهیم حاتمی‌کیا با حضور کارگردان، حبیب‌والی‌نژاد (تهیه‌کننده)، فرامرز قریبیان، پانته‌آ پناهی‌ها، سام قربیان، کامبیز دیرباز، محمدرضا شریفی‌نیا، محمد فیلی (بازیگران)، وحید ابراهیمی (مدیر فیلمبرداری)، عماد خدابخش (تدوینگر)، محمد برادران (جلوه‌های ویژه بصری)، مجیدعلی اسلام (طراح صحنه) با حضور خسرو نقیبی (منتقد) و با اجرای محمود گبرلو عصر امروز جمعه هجدهم بهمن ماه در پردیس سینمایی ملت برگزار شد.

در ابتدا قریبیان با اشاره به این موضوع که بعد از فیلم «گناهکاران» به جشنواره فیلم فجر نیامده‌است گفت: من برای دفاع از فیلم آمده‌ام.

در ادامه نقیبی با اشاره به جایگاه تثبیت شده حاتمی‌کیا در سینمای ایران افرود: او موثرترین فیلمساز بعد از انقلاب به شمار می‌آید. این فیلم بعد از سه‌گانه‌های اخیر پراکشن آقای حاتمی‌کیا برای من یادآور فیلم‌هایی مانند «موج مرده» اوست. فیلم «خروج» فیلم خلوتی‌است و سکانس‌هایی از این فیلم ما را یاد سینمای سال‌های دور این فیلمساز می‌اندازد.

او ادامه داد: در این فیلم نسبت به فیلم‌های اخیر فیلمساز، خشم و اعتراض به شکل بارزتری نشان داده می‌شود. جنس اعتراض در این فیلم از جنس «موج مرده» است. حاتمی‌کیا متناسب با زمانه این جنس از اعتراض را برای این فیلم انتخاب کرده است.

حاتمی کیا در واکنش به نقد «انتخاب» به «خروج» گفت: ممکن است عده‌ای از این فیلم خوش‌شان بیاید یا نیاید، اما بد است که برای فیلم دادگاه تشکیل شود. من دهه‌ام گذشته؟ آیا جمله خودم را به خودم تحویل می‌دهید؟ لذت می‌برید از این نوع رفتار که ما کنار برویم؟

وی در پاسخ به این سوال که اگر او جای کشاورز فیلم «خروج» بود به رییس‌جمهور چه می‌گفت عنوان کرد: هر چقدر سنمان بالاتر می‌رود فیلمسازی برایمان سخت‌تر می‌شود، در 20 دقیقه اول فیلم تمام حرفم را بیان کردم و مشکلات را نشان دادم.

سام قریبان درباره نقش خود در این فیلم عنوان کرد: بازی در این نقش فرصتی بود که حاتمی‌کیا برایم به وجود آورد کمی نگران بودم زیرا ما در فیلم پدر و پسر نبودیم و ممکن بود این موضوع برای مخاطب باورپذیر نباشد. بعد از 26 سال دوباره توانستم رو به روی دوربین حاتمی‌کیا بایستم و از او بابت این انتخاب متشکرم.

پانته‌آ پناهی‌ها هم در پاسخ به این سوال که آیا نگران شباهت این نقش به نقشی که در فیلم «نفس» ایفا کرده نبوده است، تصریح کرد: من همیشه برای بازی در یک نقش نگرانم و نتیجه تمام فیلم‌هایی که تا به‌ حال در آن نقش‌آفرینی کردم همیشه برایم ترسناک بوده و هست. امیدوارم شما از حاصل فیلم «خروج» راضی بوده باشید.

فرامرز قریبیان هم درباره حضور در این فیلم گفت: من نقش‌های معترض را دوست دارم به این دلیل که خودم هم یک معترض هستم. در پرونده کاری‌ام در نقش‌های معترض زیادی ایفای نقش کرده‌ام و «خروج» بهترین آن‌هاست. من خود در حال حاضر یک «بخشی» هستم.

حاتمی‌کیا در پاسخ به چرایی ساخت چنین فیلمی در دولت دوازدهم عنوان کرد: هر دولتی روی کار بیاید همین اتفاقات می‌افتد و من باز هم به همین شکل فیلم می‌سازم. از سال 89 تحقیقاتم را برای ساخت «خروج» شروع کردم .در این سال‌ها ایده‌ای که برای فیلمم می‌خواستم شکل نمی‌گرفت اما در این دوره توانستم آن را بنویسم و بسازم.

او ادامه داد: بازی کردن با بازیگرانی که تجربیات زیادی دارند بسیار لذت‌بخش بود، سفر این عزیزان با تراکتور هرگز از خاطرم نمی‌رود حتی الان که فیلم را می‌بینم باز هم از نتیجه فیلم ذوق می‌کنم.

حاتمی‌کیا در پاسخ به این سوال که آیا انتظار دریافت سیمرغ دارد یا خیر تصریح کرد: آنقدر در طول 35 سالی که در سینمای حرفه‌ای کار می‌کنم فیلم ساخته‌ام که توجه نشدن به فیلم‌هایم برایم عادی است و هیچ مشکلی هم ندارم. به فیلم «پیراهن یوسف» یا «چ» اصلا توجهی نشد. همه چیز به داورانی که در این دوره حضور دارند بستگی دارد زیرا تصمیم گیری دست آن‌هاست.

او همچنین درباره اینکه چرا فیلم «خروج» در آرای مردمی نیست گفت: ای کاش بعدا هیئتی تشکیل شود و از کسانی که کارت خبرنگاری در دستشان است تحقیق شود، این بار مهندسی به ظاهر ساده اما در اصل پیچیده‌ای انجام شده است، همه چیز را به زمان ارجاع می‌دهم زیرا تنها زمان است که نشان می‌دهد کدام فیلم در تاریخ و اذهان مردم می‌ماند.

وی ادامه داد: گناه ما کارگردان‌ها چیست که فیلم می‌سازیم، برای ما دادگاه تشکیل می‌شود. برای چه بعضی از دوستان تا این حد بی‌حیا هستند؟ علی حاتمی از دنیا رفت الان جای او پر شده است؟ از اذیت کردن ما لذت می‌برید؟ از این فضا دلخورم. «خروج» بیستمین فیلم من است و هرسال در نشست خبری جشنواره حضور پیدا می‌کنم اما هر سال بدتر از سال بعد می شود. انصاف داشته باشید، برای هر فیلمم عمرم را گذاشته‌ام، عریان‌گری تا این اندازه درست نیست. ما سربازان فرهنگی این نظام هستیم برای چه با ما درست برخورد نمی‌شود؟

حاتمی‌کیا همچنین در پاسخ به این سوال که چرا در جدیدترین ساخته‌اش به سراغ فیلم جاده‌ای رفته است، گفت: فیلم جاده‌ای را دوست دارم و همیشه می‌خواستم چنین فیلمی بسازم. ساخت فیلم جاده‌ای بسیار سخت است و معمولا فیلمساز با یک یا دو نفر حرکت می‌کند اما خوشبختانه با چنین بازیگرانی کار کردم. تا به حال ندیده بودم کسی مانند فرامرز قریبیان با این سن و سال تا این حد صحنه و نقش را هضم کند. سر تعظیم بابت استادی او فرود می‌‌آورم.

کارگردان «خروج» با بیان این مطلب که فیلمنامه سه بار نوشته شده و هر بار شخصیت متفاوتی داشت، افزود: زمانی که سال 97 این ماجرا اتفاق افتاد و با توجه به مستند بودنش به نظرم برای این سرنوشت جذاب بود و آن را برای «خروج» انتخاب کردم.

او ادامه داد: زمانی که نوشتن فیلمنامه را شروع کردم هنوز جریانات آبان اتفاق نیفتاده بود. مطالبه‌گری باید اتفاق بیفتد. می‌توانم فیلمی بسازم که حتی از بودنمان پشیمان شویم اما من کشورم را دوست دارم. تنها تغییراتی باید رخ دهد که لازم و ضروری است.

حاتمی‌کیا همچنین درباره اسامی شخصیت‌های فیلم «خروج» گفت: «بخشی» نام فامیلی واقعی آن عزیز بود اما «رحمت» نامی بود که من برای او انتخاب کردم. باقی شخصیت‌ها نیز واقعی نبودند و کاملا بر آمده از ذهن من بودند.

او در پاسخ به این سوال که چرا فیلمی در رابطه با اتفاقات اخیر جامعه و اعتراضات نمی‌سازد؟ گفت: من فیلمم را می‌سازم و ترجیح می‌دهم آنچه به عنوان فیلمساز صلاح می‌دانم و هرآنچه که دغدغه‌ام است را به تصویر بکشم.

او ادامه داد: حاتمی‌کیایی که حالا رو به روی شما نشسته و درباره تمام مسائل نیز فیلم ساخته است. آنچه اکنون ساخته‌ام تمام چیزی است که بلدم و باقی فیلم‌هایی که ساخته‌ام نیز همان چیزی بوده‌اند که دغدغه‌اش را داشته‌ام. انتظاری که از من می‌رود تا فیلم‌های خوشایند دیگران را بسازم اصلا درست نیست، تا الان حتی یک فیلم سفارشی نساخته‌ام و نظر کسی برایم اهمیت ندارد.

حاتمی‌کیا همچنین در پاسخ به این سئوال که فیلم ساختن با پول یک نهاد چه واکنشی از سمت مردم به دنبال دارد؟ گفت: برایم فرقی ندارد با پول کدام نهاد فیلم می‌سازم. مگر اوج، نان خانه شما را برداشته؟ چرا این چیزها را مشکل می‌دانید؟ البته می‌دانم مشکل‌تان همکاری‌ام با موج نیست... من می‌توانم با تهیه‌کنندگانی با بودجه‌های میلیاردی فیلم بسازم اما همکاری با اوج که سرمایه‌اش نیز مشخص است، ترجیح می‌دهم.

فرامرز قریبیان در بخش دیگری از نشست با اشاره به این که همیشه دوست داشته با یک فیلم اینچنین از سینما خداحافظی کند و مصمم به این کار است، گفت: در سال‌های اخیر اصلا در جشنواره شرکت نمی‌کردم اما به خاطر اتفاقاتی که روزهای پیش افتاد و مطالب مثبتی که از سمت منتقدان خواندم و برایم جالب بود، تصمیم گرفتم به جشنواره بیایم و به هر سوالی که پرسیده شود، پاسخ دهم.

او در ادامه گلایه‌هایی از اتفاقات پیش آمده در جشنواره سال‌های گذشته سر داوری‌اش در دوره سی و دوم و بعد، جلوگیری از اکران فیلم 360 درجه (ساخته سام قریبیان و به تهیه‌کنندگی خودش) مطرح کرد.

حاتمی‌کیا در واکنش به قهر فرامرز قریبیان از سینما بیان داشت: فاصله گرفتن قهرآمیز آقای قریبیان از سینما غم‌انگیز است. امیدوارم ایشان این حرف را خیلی جدی نزده باشند. زیرا حضور او برای جوانان درس است و می‌تواند نکات و راه‌های جدید به آن‌ها نشان دهد.