بررسی آفلاتوکسین موجود در برنج ایرانی

نتایج یک پژوهش نشان می‌دهد میزان غلظت آفلاتوکسین تام سنجش شده در برنج ایرانی کمتر از حد مجاز استاندارد ملی ایران (۳۰ میلی‌گرم در هر کیلوگرم) است و آلاینده آفلاتوکسین تام موجود در برنج ایرانی خطری برای سلامت مصرف‌کننده محسوب نمی‌شود.

به گزارش ایسنا، آفلاتوکسین تام به عنوان یکی از سموم رایج در غلات به علت اثرات نامطلوب بر سیستم ایمنی بدن و خاصیت سرطانزایی در سال‌های اخیر بسیار مورد توجه قرار گرفته است بنابراین شناسایی و تعیین مقدار این عامل خطر و ارزیابی شدت اثرات نامطلوب حضور آن‌ها در مواد غذایی برای مصرف‌کنندگان از نظر بهداشت عمومی بسیار حائز اهمیت است.

محققان انستیتو تحقیقات تغذیه‌ای و صنایع غذایی کشور و مرکز تحقیقات حلال در پژوهشی با عنوان بررسی میزان آلودگی و ارزیابی خطر آفلاتوکسین تام در برنج‌های ایرانی در اقلیم‌های مختلف امنیت غذایی این ماده غذایی را بررسی کرده‌اند.

در این پژوهش که توسط هاله سمیعی، هدایت حسینی، وحید مفید و بهروز جنت انجام شده، آمده است:« تعداد ۶۰ نمونه از برنج تولید داخل، با استفاده از معادله تعیین حجم نمونه آماری با سطح اطمینان ۹۵ درصد و سطح خطای قابل قبول کنترل کیفیت آماری در صنایع غذایی معادل ۱۰ درصد و بر مبنای تقسیم‌بندی اقلیم‌های شش گانه برگرفته از پژوهش ملی پایش امنیت غذا و تغذیه در ایران و نقشه وضعیت امنیت غذایی در کشور ( سال ۱۳۹۱) جمع‌آوری شد.»

در این مقاله آمده است:« نقشه وضعیت امنیت غذایی در کشور به شرح زیر است: اقلیم یک: بسیار امن غذایی از نظر امنیت غذایی شامل استان‌های قم، اصفهان، سمنان، تهران و یزد. اقلیم دو: امن غذایی از نظر امنیت غذایی شامل استان‌های آذربایجان شرقی، قزوین و مازندران. اقلیم سه: نسبتا امن غذایی از نظر امنیت غذایی شامل استان‌های زنجان، آذربایجان غربی، خراسان رضوی، خراسان شمالی، مرکزی، همدان، گلستان و گیلان. اقلیم چهار: نسبتا ناامن غذایی از نظر امنیت غذایی شامل استان‌های اردبیل، چهارمحال بختیاری، فارس، کرمانشاه، کردستان، لرستان، خراسان جنوبی. اقلیم پنج: ناامن غذایی از نظر امنیت غذایی شامل استان‌های خوزستان، کرمان، ایلام و بوشهر. اقلیم شش: بسیار ناامن غذایی از نظر امنیت غذایی شامل استان‌های هرمزگان، کهگیلویه و بویراحمد، سیستان و بلوچستان.»

محققان برای ارزیابی خطر آفلاتوکسین تام در برنج، میزان آفلاتوکسین تام را به روش کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا مطابق روش استاندارد ملی ایران به شماره ۶۸۷۲ اندازه‌گیری کردند.

طبق بررسی‌های این پژوهش :« برای انجام این تحقیق اطلاعات مربوط به میزان برنج برای هر فرد بالغ، براساس آخرین مطالعات بررسی مصرف منتشر شده توسط انستیتو تحقیقات علوم تغذیه و صنایع غذایی کشور و اطلاعات مربوط به اثرات نامطلوب و سرطان‌زایی آفلاتوکسین تام از منابع بین‌المللی مرکز تحقیقات سرطان و سازمان بهداشت جهانی، سازمان خواروبار کشاورزی استخراج شد.»

در این مقاله آمده است:« حاجی محمدی و همکارانش در پژوهشی که سال ۲۰۱۵ انجام داده‌اند با بررسی اثر فرآیندهای حرارت‌دهی و انواع طبخ خانگی برنج بر غلظت آفلاتوکسین B۱ دریافتند که انجام فرآیندهای مذکور و روش‌های طبخ برنج به دو روش غیر آبکش و آبکش می‌تواند خطرات سم آفلاتوکسین B۱ را کاهش دهد. در این روش حرارت دهی به مدت ۲۰ و ۱۲۰ دقیقه میانگین غلظت آفلاتوکسین B۱ را به ترتیب به ۱۶.۶ درصد و ۸۱.۷ درصد کاهش داد. میزان کاهش میانگین غلظت آفلاتوکسین B۱ در پخت غیرآبکش و آبکش و برنج بو داده به ترتیب ۶۰.۲ درصد و ۸۵.۵ درصد و ۸۷.۶ درصد نشان داده شده است که میزان کاهش در پخت غیرآبکشی از نظر آماری معنی‌دار نشده ولی در پخت به صورت آبکش و برنج بو داده این میزان کاهش از نظر آماری معنی دار بوده است که با نتایج این تحقیق همخوانی دارد.»

حسینی و همکارانش می‌گویند:« براساس یافته‌های به دست آمده میزان کمترین، میانگین و بیشترین مقدار آفلاتوکسین تام در نمونه‌های مورد آزمون به ترتیب ۰.۰۸، ۱.۱۳ و ۹ میکروگرم در کیلوگرم برنج ایرانی بود.»

براساس آن چه در این پژوهش آمده، این مدل ارزیابی نشان داد با وجود بالا بودن رتبه خطر و مصرف برنج در کشور، میزان غلظت آفلاتوکسین تام سنجش شده کمتر از حد مجاز استاندارد ملی ایران (۳۰ میلی‌گرم در هر کیلوگرم) است و آلاینده آفلاتوکسین تام موجود در برنج ایرانی خطری برای سلامت مصرف‌کننده محسوب نمی‌شود.

نتایج این پژوهش در چهارمین شماره‌ی چهاردهمین سال مجله علوم تغذیه و صنایع غذایی ایران منتشر شده است.