چرا مردم ایران مهاجرت می‌کنند؟

  عضو هیئت علمی گروه علوم اجتماعی دانشگاه مازندران گفت: براساس داده‌های پیمایش مقطعی، نزدیک به نیمی از جمعیت ایران تمایل به مهاجرت دارند.

یعقوب فروتن در گفت‌وگو با ایسنا، اظهار کرد: جمعیت نمونه مورد مطالعه که شامل ۴ هزار و 267 نفر مرد و زن 15 سـاله و بـالاتر سـاکن در نقاط شهری و روستایی شهرستان‌های منتخب ایران است، بیانگر این بوده که نیمی از جمعیت مورد مطالعه ما در کشور تمایل به مهاجرت دارند.

وی علل مهاجرت را تحت تاثیر متغییرهای عمده‌ای برشمرد و تصریح کرد: بررسی متغیر جمعیت شناختی نشان می‌دهد مجردان بیش از متاهلان، نوجوانان و جوانان ۱۵ تا ۲۹ ساله و بیشتر از سایر گروه‌های سنی تمایل به مهاجرت خواهند داشت.

عضو هیئت علمی گروه علوم اجتماعی دانشگاه مازندران خاطرنشان کرد: براساس نظریه انسجام اجتماعی، متاهلان و مسن‌ترها (در مقایسه با مجردان و افراد کم‌سن و سال) معمولا دارای تعلق و پای‌بندی اجتماعی بیشتر هستند که باعث تقویت روحیه احتیاط و محافظه‌کاری و مهار ریسک‌پذیری و رفتارهای ماجراجویانه بین آن‌ها می‌شود.

فروتن با بررسی دو متغیر محل سکونت و سطح تحصیلات گفت: نه تنها شهرنشینان بیشتر از روستائیان تمایل به مهاجرت دارند بلکه هم‌زمان با افزایش سطح تحصیلات، میزان تمایل به مهاجرت، روند صعودی طی می‌کند، به‌طوری‌که تحصیل‌کردگان دانشگاهی دو برابر بیشتر از کم‌سوادان و بی‌سوادان متمایل به مهاجرت هستند.

وی با اشاره به مولفه‌های دینداری افزود: کم‌ترین و پایین‌ترین میزان تمایل به مهاجرت متعلق به کسانی است که از بالاترین سطوح دینداری برخوردار باشند و به پوشیده‌ترین نوع حجاب اعتقاد دارند.

عضو هیئت علمی گروه علوم اجتماعی دانشگاه مازندران با استناد به مطالعات خود در مورد متغیرهای معطوف به نگرش جنسیتی بیان کرد: هرچه صبغه نگرش سنتی و محافظه‌کارانه نسبت به نقش‌های جنسیتی برجسته‌تر و قوی‌تر باشد، در آن‌ صورت تمایل کمتری برای مهاجرت وجود دارد.

فروتن ادامه داد: برعکس آنگاه که غلبه نگرش غیرسنتی و مدرن نسبت به نقش‌های جنسیتی و برجسته‌تر و قوی‌تر شود، شدت تمایل به مهاجرت افزوده می‌شود.

وی با بیان اینکه انسان امروز در چارچوب پدیده نوگرایی، مدرنیسم و تقابل آن با سنت‌گرایی قرار می‌گیرد، تصریح کرد: وقتی کفه "سنت‌گرایی" از قوت و سنگینی بیشتری برخوردار شده و نگرش سنتی و محافظه‌کارانه برجسته می‌شود، در نتیجه تمایل به مهاجرت فروکش می‌کند و برعکس آنگاه که کفه "نوگرایی" از قوت بیشتری برخوردار شد نگرش غیرسنتی و نوگرایانه جایگزین می‌شود، در آن‌صورت به‌شدت رقابت مهاجرت افزایش می‌یابد.

عضو هیئت علمی گروه علوم اجتماعی دانشگاه مازندران با اشاره به انگیزه‌های اقتصادی، شغلی و نقش آن‌ها اظهار کرد: باید سیاست‌گزاری‌ها و برنامه‌ریزی‌های مناسب انجام گیرد تا نیازمندی‌ها و انتظارات این مهاجرین بالقوه (که عمدتاً شامل جوانان و تحصیل‌کردگان دانشگاهی، مجردان و شهرنشینان است) به‌ویژه در زمینه فرصت‌های شغلی مناسب و احساس امنیت همه جانبه به نحو مطلوب تامین شود.

فروتن با اشاره به اینکه توجه به این نکته در کشورهایی همچون کشور ما از ضرورت و اهمیت بیشتری برخوردار است، گفت: جامعه ما کماکان دارای ساختار سنی جوان با میانه سنی نزدیک به ۳۰ سال است و پتانسیل و زمینه‌های لازم برای گسترش هر چه بیشتر تاثیرات مدرنیسم، نوگرایی، تمایل به مهاجرت و تشدید روند مهاجرت به خارج از کشور فراهم است.

وی خاطرنشان کرد: موضوع تمایل به مهاجرت همانند سایر موضوعات جامعه یک پدیده چند بعدی است، اگرچه نقش و تاثیر جنبه‌های مادی مانند عوامل اقتصادی و شغلی به طور برجسته‌تر و سریع‌تر در تمایلات مهاجرتی نمایان و هویدا است.

عضو هیئت علمی گروه علوم اجتماعی دانشگاه مازندران یادآور شد: برنامه‌ریزی‌ها و سیاست گزاری‌های معطوف به مهاجرین بالقوه باید طیف متنوع و گسترده‌تر از عوامل تعیین‌کننده تمایل به مهاجرت مشتمل بر عوامل جمعیت‌شناختی، اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و اجتماعی را کانون اصلی توجه قرار دهند.