برخورد دکوری با هنر ایران در چین

 درحالی‌که مطالعه درباره بازار گردشگری چین آغاز شده اما صنایع دستی ایران همچنان بدون شناخت و برنامه در این کشور نمایش داده می‌شود. به‌ طوری که در رویداد اخیر گردشگری ایران در شهر پکن، برخورد با صنایع دستی به گونه‌ای بود که اعتراض برحی هنرمندان را برانگیخت.

به گزارش ایسنا، در این رویداد که اواخر هفته گذشته در پکن، پایتخت چین برگزار شد، گروهی از هنرمندان استان فارس و یک هنرمند از استان همدان معرفی شده بودند تا سرامیک و سفال، دست‌بافته‌ها، زیورآلات، خاتم و مینای ایران را در چین معرفی کنند. چینی‌هایی که به نشست مذاکرات گردشگری نیز دعوت شده بودند اغلب نمایندگان آژانس‌های گردشگری این کشور بودند. هرچند در فهرستی که سفارت ایران در چین نیز تعیین و تایید کرده بود، نام فعالانی در حوزه جواهرات چین دیده می‌شد اما آن‌ها غایبان این نشست تخصصی گردشگری بودند. در نتیجه صنایع دستی‌ که در حاشیه این رویداد گردشگری به نمایش گذاشته شد، در چین مخاطبی نداشت.

انتخاب هنرمندان یا محصولات صنایع دستی نیز معلوم نبود بر چه اساسی صورت گرفته است. آن‌طور که مسؤولان وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی می‌گفتند، از معاونت صنایع دستی خواسته شده بود یکسری آثار هنری و صنایع دستی ایران را برای معرفی و نمایش در حاشیه نشست بازاریابی گردشگری ایران و چین انتخاب و معرفی کند که بنا به اظهارات هنرمندان حاضر در B۲B  ایران و چین، به نظر می‌رسد برای این انتخاب، از قبل مطالعه و یا بررسی‌ صورت نگرفته بود.

شاید تنها حمایت و یا اقدام معاونت صنایع دستی در این جریان، انتخاب و معرفی تعدادی از هنرمندان بود که شرایط حضور در نمایشگاه خارجی را داشتند؛ چرا که این هنرمندان با هزینه شخصی در نشست گردشگری ایران و چین شرکت کرده بودند و در مقابل معاونت صنایع دستی، هیچ اطلاعات و یا شناختی از وضعیت تولید و صادرات این بازار، چالش‌ها، سلیقه‌ها یا علایق مردم این کشور در اختیار این هنرمندان قرار نداده بود.

از آنجایی که کار این هنرمندان بیشتر تولید صنایع دستی است و نه بازاریابی و یا بازارداری در نتیجه به زعم خودشان حضور چندان اثرگذاری در جریان مذاکرات گردشگری دو کشور نداشتند و با آن‌ها برخوردی دکوری شده بود، مخصوصا آن‌که پیش‌تر به هنرمندان منتخب برای کارگاه گردشگری چین گفته شده بود: این رویداد جنبه تجاری ندارد و قرار نیست محصولی در جریان آن فروخته شود و این هنرمندان فقط به انگیزه معرفی صنایع دستی ایران در چین حاضر می‌شوند.
 نشست تجاری گردشگری ایران و چین در شهر پکن

با وجود چنین آگاهی‌بخشی درباره ماهیت B2B گردشگری ایران و چین از سوی معاونت صنایع دستی اما هیچ تدبیر و یا برنامه‌ریزی دیگری برای معرفی این آثار انجام نشده بود، مثلا در کنار هنرمندان مترجم چینی حضور نداشت تا با مخاطب ارتباطی برقرار شود و یا هیچ محتوایی به زبان چینی تهیه نشده بود که دست‌کم هنرهای به نمایش گذاشته شده را معرفی کند.

آثار این هنرمندان در سالنی خارج از محل برگزاری مذاکرات آژانس‌های گردشگری نمایش داده شد. هرچند محل عرضه هنرهای سنتی و دستی ایران از سوی بخش خصوصی به صورت رایگان در اختیارشان قرار گرفته بود.

این شکل برخورد با صنایع دستی ایران در مذاکرات گردشگری با چین درحالی رخ داد که وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی همزمان در سفری که به شهر پکن داشت در گفت‌وگو با یکی از رسانه‌های چین از حمایت معاونت صنایع دستی از هنرمندان صنایع دستی سخن گفته و اظهار کرده بود: «به دنبال گسترش بازار صنایع‌دستی در داخل و خارج ایران هستیم. سال گذشته حدود ۶۰۰میلیون دلار صادرات صنایع‌دستی داشتیم و حالا هدف‌مان رسیدن به صادرات دو میلیارد دلاری است. »

با این حال مجریان این رویداد گردشگری درباره هنرمندان معرفی شده توضیح دادند که ۴۸ ساعت پیش از آغاز سفر هیات ایران به چین مطلع شدند قرار است معاونت صنایع دستی تعدادی هنرمند را به گروه گردشگری ایران اضافه کند. درحالی‌که همه اقدامات انجام شده بود و نگرانی از بابت ظرفیت سالن وجود داشت، در آخرین لحظه تمهیداتی شد تا از سالنی که در خارج از محل مذاکرات وجود داشت برای نمایش هنرهای سنتی و دستی استفاده شود.

سیدهادی شیرازی، دبیر هیات مدیره جامعه تورگردانان ایران، تشکلی که مجری برپایی B۲B ایران در چین بود، به ایسنا می‌گوید: قرار گرفتن صنایع دستی در کنار گردشگری یک موهبت است و به آن معنی عمیق‌تری می‌بخشد اما لازم است در چنین مواقعی وزارتخانه از پیش تدبیر و برنامه‌ریزی بهتری داشته باشد و هماهنگی‌ها را انجام دهد و هزینه حضور این هنرمندان را پرداخت کند تا هنرمند بدون نگرانی از بابت تامین هزینه‌ها و یا فروش محصولاتش در رویدادهای بین‌المللی حضور داشته باشد و به صورت زنده اثر هنری را مقابل دیدگان همه پدید آورد. این شکل حضور هنرمندان به مراتب اثرگذاری بیشتری در بازارهای خارجی دارد. قطعا هنرمند صنایع‌دستی به لحاظ مالی آن‌قدر توانمند نیست که هزینه شرکت در هر رویداد بین‌المللی را بپردازد. این حمایت‌ها را وزارت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری باید انجام دهد، این کار حتی از عهده بخش خصوصی گردشگری هم خارج است. این وزارتخانه اگر مایل است صنایع دستی را کنار گردشگری قرار دهد باید برنامه‌ریزی جامع و دقیق‌تری داشته باشد و تصمیم‌گیری درباره آن را به آخرین لحظات موکول نکند.

به باور کارشناسان گردشگری که نشست تجاری ایران و چین را در هفته گذشته تجربه کردند، نبود سنخیت و هماهنگی بین گروه گردشگری و هنرمندان صنایع دستی حاضر در این رویداد ناشی از همان شکافی است که سال‌ها بین معاونت‌های میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی وجود دارد، در نتیجه بازاریابی‌های سه بخش هم‌سو نبوده و سیاست‌گذاری مطابق نیاز سه معاونت نیست، مثل همان اتفاقی که در زمان افزایش نرخ ورودیه بلیت موزه‌ها بدون دریافت نظر قطعی معاونت گردشگری و بدون درنظر گرفتن فصل گردشگری و شرایط بازارهایی که درحال عقب‌نشینی از ایران هستند، رخ داد.