نفت؛ ابزاری خدادادی برای تولید ثروت و قدرت

  روزنامه ایران در یادداشتی به قلم سید مهدی حسینی؛کارشناس ارشد انرژی نوشت:

دولت در روزهای اخیر، از یک کشف مهم نفتی رونمایی کرد. یک میدان عظیم نفتی با مخزن 53.3 میلیارد بشکه نفت خام درجا که به‌گفته وزیر نفت حدود 31.3 میلیارد بشکه آن اکتشافات پیشین بوده است و حدود ٢٢ میلیارد بشکه آن کشفیات جدید محسوب می‌شود. البته به طور کلی وزیر نفت این مخزن را بزرگ‌ترین مخزن نفتی ایران بعد از لایه آسماری گچساران می‌نامد. اما اگر حجم نفت خام درجای مخزن را ٢٢ میلیارد بشکه نیز در نظر بگیریم و ضریب بازیافت نفت خام از آن را نیز 10 درصد لحاظ کنیم، بازهم حجم قابل توجهی به ذخایر قابل استحصال نفت خام کشور افزوده می‌شود که به‌خاطر این نعمت خدادادی باید شکرگزار بود. به‌عبارت دیگر در نتیجه این کشف ٢.٢ میلیارد بشکه به ذخایر نفت قابل برداشت کشور افزوده می‌شود و این رقم وزن قدرت اقتصادی و جایگاه ایران را ارتقا خواهد داد. این میزان نفت قابل برداشت به اندازه دوسال صادرات مداوم و حداکثری نفت خام ایران بدون لحاظ تحریم‌هاست و با احتساب قیمت‌های کنونی، نفت خام کشف شده می‌تواند بیش از 130 میلیارد دلار ارزآوری داشته باشد. لذا در حداقل حالت ممکن نیز منابع نفت تازه کشف شده، ارزش قابل ملاحظه‌ای دارد.

از نظر سیاسی نیز این اکتشاف در موقعیت و جایگاه بین‌المللی ایران نقش دارد. به‌طوری که ظرفیت توسعه در ایران را ارتقا می‌بخشد و قدرت چانه زنی ایران را در مجامعی نظیر اوپک افزایش می‌دهد. هرچند که بشکه‌های نفت تولیدی و ظرفیت تولید نفت موضوع مهم تری است؛ اما حجم ذخایر نفت خام درجای کشورها نیز یکی از مقیاس‌های جهانی است که سازمان‌هایی مانند اوپک نیز به آن توجه می‌کنند و در رتبه‌بندی کشورها نقش دارد. لذا ایران باید حجم ذخایر نفت خام درجای خود را به‌روز و به جهان و سازمان‌های مربوطه گزارش دهد.

در کنار اکتشاف، توجه به‌موضوعات دیگری نیز ضرورت دارد. از جمله ظرفیت تولید که منجر به ایجاد ثروت و در نهایت قدرت می‌شود. اما مسأله اساسی دیگری نیز وجود دارد و آن ضریب بازیافت نفت خام و میزان برداشت از مخازن نفتی است. ورود تخصصی به این موضوع تکنیکال، نیازمند تکنولوژی‌های روز است و باید برای آن چاره‌ای اندیشید. برخی از این فناوری‌ها را در کشور نداریم، اما دستیابی به آنها مبحثی بسیار مهم است. در این راستا لازم است که همه اهتمام و ظرفیت‌های داخلی در بحث توسعه فناوری، تحقیقات، پژوهش و فناوری را به کار گیریم تا در بخش بالادست نفت بتوانیم کارنامه موفق تری را ترسیم کنیم.
اهمیت این موضوع به اندازه‌ای است که با هر یک درصد بهبود ضریب بازیافت فقط درمورد این کشف جدید، ۵۳۰ میلیون بشکه نفت نصیب کشور می‌شود و با قیمت‌های کنونی، ۳۲ میلیارد دلار ثروت کشور افزایش می‌یابد. اما در صورت انجام نشدن اقدامات لازم این نفت برای همیشه در زیر خاک خواهد ماند. لذا می‌توان بهبود ضریب بازیافت را به نوعی «نان شب» صنعت نفت تعبیر کرد که باید انجام شود.

افزایش ضریب بازیافت نفت خام از مخازن نفتی وابسته به نوع سنگ و سیال مخازن نفت است؛ اما نباید به میانگین 25 درصد ضریب بازیافت نفت قانع بود. اکنون در کشورهای همجوار نظیر عربستان این میانگین حتی به دو برابر نیز می‌رسد. درحالی که برخی از میادین ما در ایران ضریب بازیافتی در حدود 5 تا 6 درصد نیز دارند.

باید از نعمت خدادادی که مزیت نسبی و بزرگ کشورمان است، بیشترین بهره‌برداری را در جهت تولید، صادرات و ایجاد رشد اقتصادی انجام دهیم و اثرگذاری بین‌المللی ایران را افزایش دهیم. حدود دو سوم گستره یک میلیون و 648 هزار کیلومتری ایران را لایه‌های رسوبی تشکیل داده‌اند و احتمال وجود مخازن نفت و گاز به‌دلیل وجود این لایه‌های رسوبی بسیار زیاد است. باید اکتشافات را با لحاظ درصد ریسک و اولویت‌ها ادامه دهیم و در کنار آن اقداماتی مانند ظرفیت‌سازی برای تولید و افزایش میزان برداشت نفت را نیز پیگیری کنیم. اقتصاد یکی از فاکتورهای بسیار تعیین‌کننده در قوی شدن یک کشور است. باید شرایطی ایجاد شود که از نفت بتوانیم حداکثر تولید ثروت را انجام دهیم و این ثروت را در صنایع به یک سرمایه پایدار برای نسل‌های بعد تبدیل کنیم. فرصت‌ها را نباید از دست داد.