پایان خوش ضحاک شاهنامه

  اعلام حضور انیمیشن سینمایی آخرین داستان در فهرست اولیه اسکار ٢٠١٠ درست در حوالی روزی که در تقویم جهانی روز انیمیشن نامیده می‌شود، همزمانی جالبی است که به شکلی طعنه‌آمیز پتانسیل حیرت‌انگیز انیمیشن ایران را در مقیاسی جهانی یادآوری می‌کند.
یعنی در شرایطی که در بخش فیلم خارجی‌زبان (حالا به هر نامی) نهادهای مرتبط با معرفی نماینده سینمای ایران به آکادمی اسکار با هم درگیر می‌شوند و درنهایت هم فیلمی مستند به آکادمی اسکار معرفی می‌شود؛ در بخشی دیگر فیلمی بی‌سروصدا و بی جنگ و دعوا وارد فهرستی می‌شود که صِرف حضور فیلمی ایرانی در آن فهرست خود بُردی تمام‌عیار است. چنین می‌شود که کشوری که شاید در کل، از سر تا ته، به تعداد انگشتان دو دست انیمیشن سینمایی نداشته باشد، وارد رقابت در مراسمی می‌شود که سالانه ده‌ها انیمیشن در رویای در دست گرفتن مجسمه زرینش روزها را می‌شمارند و رسانه‌ها را زیر و رو می‌کنند تا نشانی از نام خود در بین فهرست‌ اولیه و ثانویه و درنهایت کاندیداهای آن بیابند. این همان پتانسیلی است که نباید نادیده گرفته شود.

داستان آخر

هنوز از انتشار خبر حضور انیمیشن آخرین داستان در فهرست اولیه انیمیشن‌های شرکت‌کننده در اسکار امسال ١٠ روز هم نگذشته است؛ خبری در نوع خود حیرت‌انگیز، از این رو که تاکنون سینمای انیمیشن ایران نه‌تنها موفقیتی در این حد و اندازه تجربه نکرده که شاید بتوان گفت در تصورش نیز چنین چیزی نمی‌گنجیده است. اما این اتفاق افتاد و آکادمی علوم و هنرهای سینمایی اسکار فهرست ۳۲ اثر رقابت‌کننده را در شاخه بهترین انیمیشن اعلام کرد که در این فهرست نام انیمیشن آخرین داستان به کارگردانی و نویسندگی اشکان رهگذر برای ایرانی‌ها آشناتر از بقیه به‌نظر می‌رسید. این یعنی آخرین داستان یکی از ۳۲ اثر انیمیشنی است که بنا بر اعلام رسمی آکادمی اسکار واجد شرایط رقابت در شاخه بهترین انیمیشن اسکار ۲۰۲۰ شناخته شده است.
آخرین داستان

انیمیشن آخرین داستان را اشکان رهگذر ساخته است؛ با داستانی که گفته می‌شود برداشتی آزاد از داستان «ضحاک» شاهنامه است؛ قصه چیرگی نیروهای اهریمنی بر شخصیت ضحاک و قیام آفریدون علیه او که برای دادخواهی خون پدر و مادرش پیرو قیام کاوه آهنگر رخ می‌دهد.

آخرین داستان که در آن هنرپیشگانی چون لیلا حاتمی، پرویز پرستویی، اکبر زنجانپور، حامد بهداد، اشکان خطیبی، باران کوثری، حسن پورشیرازی، شقایق فراهانی، ملیکا شریفی‌نیا، بیتا فرهی و مجید مظفری صداپیشگی کرده‌اند، بعد از نزدیک ١٠ ‌سال که روند تولیدش طول کشیده، اول‌بار در خرداد ‌سال گذشته در بخش غیر رقابتی جشنواره بین‌المللی فیلم انیمیشن انسی به نمایش درآمد. نخستین حضور یک انیمیشن سینمایی ایرانی در این جشنواره که خیلی‌ها معتقدند مهمترین فستیوال انیمیشن بین‌المللی است، بعدتر با نمایش‌های فستیوالی دیگری ادامه یافت که تاکنون جوایز پرشماری نیز از این حضورها حاصل آمده است. نامزدی احتمالی در اسکار قطعا می‌تواند از تمام این جوایز ارزشمندتر باشد و انیمیشن سینمایی ایران را به جهانی‌شدن نزدیک کند.

داستان اسکار

برای فیلم‌های آمریکایی اسکار رخدادی دست‌نیافتنی نیست؛ چیزی مثل مراسم خانه سینمای خودمان. برای فیلم‌های خارجی اما حضور در رقابت اسکار مستلزم معرفی از آکادمی هر کشور به‌عنوان تنها نماینده آن کشور در آن‌ سال است. انیمیشن آخرین داستان با طی روندی جدا از این روندهای مرسوم به رقابت اولیه اسکار پا گذاشته است.

اشکان رهگذر، کارگردان این انیمیشن در این مورد می‌گوید:   «مراسم سالانه اسکار دارای بخشی برای حضور فیلم‌های غیر انگلیسی‌زبان است که تا امروز اصغر فرهادی در آن دو بار موفق به دریافت جایزه اصلی در این بخش شده است. روند انتخاب بهترین انیمیشن اما متفاوت است، چراکه انیمیشن ذاتاً دارای شخصیت‌های واقعی نیست و به باور آکادمی اسکار شخصیت‌ها را شبیه‌سازی می‌کند، در نتیجه می‌تواند به زبان‌های مختلف دوبله شود و در بخش غیر انگلیسی‌زبان قرار نمی‌گیرد.»

به گفته اشکان رهگذر «یک انیمیشن سینمایی اگر پیشینه فستیوالی خوب داشته باشد، در چند جشنواره که اسکار آن را تأیید می‌کند حضور داشته و جایزه گرفته باشد یا کارگردانش عضو «آسیفا ‌هالیوود» باشد و فیلمش در آمریکا نمایش داشته باشد، از نگاه آکادمی واجد شرایط حضور در رقابت اسکار خواهد بود. آخرین داستان واجد همه این شرایط بود و اکران این فیلم نیز از حدود دو هفته پیش در آمریکا آغاز شده، همچنین افتتاحیه پخش جهانی ما هم رونمایی در جشنواره انسی به‌عنوان یکی از مهمترین جشنواره‌های انیمیشن جهان بود و چنین شد که اجازه حضور در رقابت اسکار را پیدا کرد.»