رفع انحصار آموزش زبان از مدارس یا رونق آموزشگاه‌ها و مدرک فروشی؟

 هفته گذشته ۵۷ نماینده مجلس طرحی یک فوریتی با عنوان " رفع انحصار از زبان انگلیسی در نظام آموزش همگانی کشور" را ارائه کرده‌اند که به موجب آن آموزش تمامی زبان‌های انگلیسی و غیر انگلیسی اختیاری و از محیط مدرسه خارج و به آموزشگاه‌های آزاد سپرده می‌شود.

 در مقدمه این طرح به ضروری نبودن تعلیم زبان خارجی به دانش‌آموزانی که قصد ادامه تحصیل در دانشگاه ندارند، اشاره و استدلال شده است که آموختن زبان خارجی به این دانش‌آموزان به افت تحصیلی آن‌ها منجر می‌شود. دلیل بعدی که نمایندگان امضاکننده این طرح به آن اشاره می‌کنند، ناکارآمدی مدارس در آموزش زبان خارجی است. آن‌ها معتقدند که آموزش زبان در مدارس نسبت به آموزش در آموزشگاه‌های آزاد زبان کمتر موفقیت‌آمیز بوده و بهتر است که آموزش تمامی زبان‌های انگلیسی و غیر انگلیسی از محیط مدرسه خارج و از طریق آموزشگاه‌های آزاد انجام شود.

در ماده سوم این قانون تاکید شده است که پس از تصویب این طرح در مجلس، آموزش زبان فقط در مقطع دبیرستان و آن هم در بیرون از مدرسه و در آموزشگاه‌های آزاد انجام شود و هزینه آن نیز بر عهده دانش‌آموزان خواهد بود. آموزش و پرورش نیز فقط نقش نظارتی در تعیین سطوح قیمتی ارائه خدمات آموزشی در آموزشگاه‌های آزاد را بر عهده خواهد داشت. دانش‌آموزان که قادر به تامین هزینه نیستند طبق تبصره یک ماده دو همین طرح بورسیه می‌شوند.

در ضمن با تصویب این قانون آموزشگاه‌های آزاد در مورد روش‌های آموزش امتحانات و نمرات دانش‌آموزان در طول مدت سال تحصیلی استقلال عمل خواهند داشت و آموزش و پرورش ضمن اعمال نظارت حاکمیتی فقط مجاز به برگزاری یک آزمون نهایی در سال آخر دوره دبیرستان خواهد بود.

ابراهیم سحرخیز، معاون اسبق آموزش متوسطه وزارت آموزش و پرورش به آسیب شناسی این طرح پرداخت و در این باره به ایسنا گفت: طرح حذف آموزش زبان انگلیسی از برنامه مدارس، طرح پخته‌ای نیست و آسیب‌های جدی به همراه دارد. از نمایندگانی که برخی در کمیسیون آموزش هستند و سبقه آموزش و پرورشی دارند تعجب می‌کنم!.

وی افزود: این طرح با عدالت آموزشی در تعارض است و به نظر می‌رسد پشت این قصه یک گروه منفعت طلب که دستی در آموزشگاه‌های زبان دارند ایستاده‌اند.

معاون اسبق آموزش متوسطه وزارت آموزش و پرورش با بیان اینکه شش سال آموزش زبان انگلیسی در دوره ۱۲ ساله تحصیل، از کارایی و اثربخشی لازم برخوردار نیست گفت: البته این موضوع مختص زبان انگلیسی نیست، بلکه در عربی، فیزیک، ‌ریاضی و سایر دروس هم مشکلاتی وجود دارد و  میانگین معدل نهایی دروس مختلف نشان می‌دهد در بسیاری دروس اصلی و پایه مشکل داریم که به فرایند یاددهی و یادگیری برمی گردد.

سحرخیز افزود: لازم است در شورای عالی آموزش و پرورش و سایر نهادهای ذیربط این بحث مطرح و ضمن استخراج ریشه‌ای مشکلات، شیوه‌های تدریس و ارزشیابی زبان انگلیسی مورد بازنگری قرار بگیرند. به عنوان مثال باید به جای تاکید بر روی دستور زبان، روی خواندن و مهارت‌های شنیداری و گفتاری تمرکز کنیم، تراکم کلاس را کاهش دهیم و یا اگر متون دارای اشکال هستند آنها را اصلاح کنیم. البته سازمان پژوهش در دوره قبلی اعلام کرده بود که در متون درسی زبان انگلیسی تغییر رویکرد داده است. باید شیوه ارزشیابی نیز بارزتر دیده شود و علاوه بر آزمون کتبی، آزمون شفاهی نیز داشته باشیم.

وی به وقفه سه ماهه تعطیلات تابستانی در فرآیند آموزش زبان انگلیسی و خللی که در یادگیری ایجاد می‌کند اشاره کرد و گفت: اگر شیوه آموزش اشکال دارد باید اصلاح شود اما فراموش نکنیم که مرجع صلاحیت دار در این باره، آموزش و پرورش است.

معاون اسبق آموزش متوسطه وزارت آموزش و پرورش ضمن هشدار نسبت به تبعات این طرح نظیر مدرک فروشی و خروج از دایره عدالت آموزشی بویژه در مناطق محروم اظهار کرد: اگر این اتفاق بیافتد مدرک فروشی و نمره فروشی رواج می‌یابد. در میان آموزشگاه‌های زبان سطح کشور، چند آموزشگاه موفق بیشتر نداریم؛ هرچند پول‌های خوبی هم خرج می‌شود ولی همه زبان آموزان به توانمندی لازم نمی‌رسند.

سحرخیز ادامه داد: چه بسا دانشجویانی هم داریم که تا دکترا می‌خوانند اما هنوز برای شرکت در آزمون‌هایی چون تافل مشکل دارند و چندین نوبت امتحان می‌دهند اما پذیرفته نمی شوند. آیا در دوره تحصیلات تکمیلی هم باید زبان را حذف کنیم؟ در مجموع می پذیریم که شیوه‌های یاددهی یادگیری اشکال دارد که باید اصلاح شوند.

وی همچنین به دانش آموزان مناطق کمتر برخوردار اشاره کرد و گفت: در مناطق محروم که معلم برای آموزش زبان نداریم و بعضا یک معلم همه دروس را تدریس می‌کند؛ با سپردن آموزش زبان به آموزشگاه ها تکلیف چه می‌شود؟ آیا قرار است زبان انگلیسی از کنکور هم حذف شود؟ اگر زبان از کنکور حذف نشود تکلیف دانش آموزان کمتر برخوردار که از بی عدالتی رنج می‌برند چه خواهد بود؟.

معاون اسبق آموزش متوسطه وزارت آموزش و پرورش مدعی لابی قوی برخی آموزشگاه‌داران با برخی نمایندگان مجلس شد و عنوان کرد: برونسپاری آموزش زبان انگلیسی علاوه بر اینکه بی عدالتی و بیکاری برخی معلمان و ایجاد مشکل در مناطق روستایی را به دنبال دارد موجب رونق بی حد و حصر آموزشگاه‌های زبان همانند آموزشگاه های کنکور می‌شود. این در حالی است که آموزش و پرورش نمی‌تواند بر آموزشگاه‌های آزاد نظارت جدی داشته باشد.

سحرخیز  ادامه داد: قاطبه معلم‌ها از این طرح ناراضی هستند. آموزش و پرورش مرجعیت و نظارت بر تمام کتب آموزشی و آموزش‌های خصوصی و دولتی را برعهده دارد، ولی متاسفانه به نظر می‌رسد که کار از دستش در رفته است؛ مگر کسی بر کتب و کلاس‌های رنگارنگ کنکور نظارت دارد؟.

وی همچنین با بیان اینکه نرخ پوشش تحصیلی دختران در متوسطه پایین و حدود ۸۰ درصد است گفت: ۲۰ درصد دختران نمی‌توانند درس بخوانند و یا ادامه تحصیل بدهند، از دیگر سو رتبه اول کنکور متعلق به مدارس غیردولتی و تیزهوشان است و اگر این اجرا شود  آموزش و پرورش دربست در اختیار دهک بالایی جامعه قرار می‌گیرد.

معاون اسبق آموزش متوسطه وزارت آموزش و پرورش افزود: آن دسته از افراد که پول خوب دارند، به آموزشگاه خوب می‌روند و خوب یاد می‌گیرند و ما بقی هم به سمت خرید و فروش نمره روی می‌آورند. البته در این طرح مشخص نیست که قرار است آزمون نهایی زبان را خود آموزش و پرورش برگزار کند یا آموزشگاه‌ها و آیا در صورت تصویب به طور کامل حذف خواهد شد و در کنکور سراسری از آن سوال طرح خواهد شد یا خیر؟ این طرح کارشناسی نشده است و به نظر می‌رسد قدم‌های اولیه برای کمک به برونسپاری آموزش و پرورش است.

سحرخیز ادامه داد: نمایندگان باید به جای این طرح، وزیر را می‌خواستند و مهلتی برای او تعیین می‌کردند تا آسیب شناسی و مطالعه در این حوزه انجام و روشن شود که چرا مدارس در آموزش زبان موفق نبوده‌اند؟. در آموزش زبان مشکل داریم ولی چرا صورت مسئله را پاک می‌کنیم؟ آموزش زبان را از محیط مدرسه دور نکنیم. چرا باید آموزش و پرورش را مثل گوشت قربانی تجزیه کنیم.

وی با بیان اینکه این طرح با آموزه‌های سند تحول بنیادین و تعلیم و تربیت تمام ساحتی در تعارض است گفت: این طرح ابهامات زیادی دارد.