بازار جهانی انرژی به چه سمتی حرکت می‌کند؟

 سهم گاز در سبد انرژی جهان ۲۲ درصد است که این رقم طبق پیش‌بینی‌های صورت گرفته تا سال ۲۰۵۰ به ۲۸ درصد می‌رسد، یعنی جایگاهی که نفت در قرن بیستم داشته است و جغرافیای سیاسی انرژی جهان به سمت گاز و انرژی تجدیدپذیر در حال حرکت است.

 اگر قرن نوزدهم را قرن زغال‌سنگ و قرن بیستم را قرن نفت قلمداد کنیم، باید قبول کنیم قرن بیست‌ویکم به‌ویژه نیمه دوم این قرن را باید قرن انرژی‌های تجدیدپذیر و دوره تغییر قدرت در عرصه انرژی در دنیا به شمار آورد.

بر این اساس، دنیا در آستانه تحول عمده در بخش انرژی است، به‌گونه‌ای که بخش انرژی دنیا در معرض تحولات بنیادین قرار دارد؛ مصرف گاز افزایش و متقابلا تقاضا برای نفت کاهش یافته است همچنین دنیا به دنبال اجبار برای کاهش مصرف و تولید زغال‌سنگ، ظهور انرژی‌های تجدیدپذیر و برقی شدن صنایع، ظهور منابع غیرمتعارف نفت و گاز در آمریکای شمالی و تدوین مقررات مربوط به کاهش مصرف گاز دی‌اکسیدکربن است.

از سوی دیگر، رشد سرمایه‌گذاری در بخش نفت و گاز در بازه زمانی ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۵ چندان مطلوب نبوده است و بیشترین سرمایه‌گذاری را آمریکای شمالی در این زمینه داشته که سرمایه‌گذاری انجام شده در این بخش حدود سه برابر سرمایه‌گذاری در بخش خاورمیانه بوده و این حجم سرمایه‌گذاری، اشتغال‌زایی قابل توجهی در این بخش به همراه داشته است.

در این باره غلامرضا منوچهری - معاون سابق توسعه و مهندسی شرکت ملی نفت ایران - نیز معتقد است که تحولات ساختاری شرکت‌های نفتی به‌ویژه حرکت آنها به سمت رقابت‌پذیری بیشتر در نوع خود قابل توجه است و باید این فضای رقابتی در کشور فراهم شود. اگر به سیاست‌های کلی نظام در بخش انرژی نگاهی کنیم می‌بینیم با در نظر گرفتن سیر طبیعی انرژی در دنیا، جایگاه کشور ما و ابلاغیه‌های مقام معظم رهبری در سیاست‌های اقتصاد مقاومتی، پیش‌بینی‌های مناسبی شده است و باید بتوانیم در همین جهت و برای حاکثرسازی منافع ملی تلاش کنیم.

وی بر این باور است که بر اساس روندهای موجود در دنیا، هفت اکوسیستم را می‌توانیم در بخش انرژی کشور راهبری کنیم تا بتوانیم از وضع کنونی حداکثر استفاده را ببریم، این هفت روند شامل تنوع شرکت های بالادستی و الگوهای قراردادی، توسعه زیرساخت‌های تولید انرژی‌های تجدیدپذیر، توسعه استارت‌آپ‌ها، شتاب‌دهنده‌ها و شرکت‌های دانش بنیان، تبدیل نفت و گاز خام به فرآورده‌های پالایشی و پتروشیمی، توسعه صنایع پشتیبانی و تولید تجهیزات، ارتقای کارآیی و کاهش شدت مصرف انرژی، توسعه تجارت فرآورده‌های انرژی با همسایگان است.

علاوه‌بر این، گاز طبیعی تا پیش از سال ۲۰۰۰ به‌عنوان یک انرژی داخلی بوده و حدود ۶۸ درصد تولید گاز در داخل کشورها استفاده می‌شد، اما این کالای داخلی هم‌اکنون به کالایی راهبردی و بین‌المللی بدل شده است.نقش نفت در جهان در حال کاهش است و بازیگران بزرگ بازار گاز مانند آمریکا و روسیه هم‌اکنون در یک رقابت شدید اقتصادی و سیاسی با هم قرار دارند و در واقع گاز به موضوع رقابت و تنش‌های بین‌المللی تبدیل شده است.البته بازار گاز هنوز جهانی نشده و همچنان بخش قابل توجهی از آن به‌صورت خط لوله است.

از سو دیگر، محمدحسین عادلی - دبیرکل پیشین جی‌یی‌سی‌اف (مجمع کشورهای صادرکننده گاز)- معتقد است که تولید گاز در سال‌های اخیر به دلیل افزایش تولید گاز در آمریکا، روسیه و استرالیا رشد خوبی داشته است، تاجایی که تقاضای گاز طبیعی مایع شده (ال‌ان‌جی) در اروپا 10 درصد افزایش یافته است.

رئیس هیئت مدیره انجمن اقتصاد انرژی ایران با بیان این‌که با وجود آنکه قیمت ال‌ان‌جی آمریکا برای صادرات به اروپا قیمت بالاتری دارد، اما مورد استقبال بیشتر کشورهای اروپایی قرار گرفته است، اظهار کرد: ۴۲ کشور جهان هم‌اکنون وارد کننده ال‌ان‌جی و ۲۰ کشور تولید کننده ال‌ان‌جی هستند،‌ ۲۵ درصد صادرات ال‌ان‌جی هم اکنون به‌صورت تک محموله عرضه می‌شود، این در حالی است که نوع قراردادهای ال‌ان‌جی بلندمدت است.