طغیان آلودگی‌های نفتی در خلیج‌فارس

 راه یافتن نفت و فرآورده های آن به محیط زیست می‌تواند مشکلات غیرقابل جبران بسیاری به بار بیاورد. مشکلاتی چون آلودگی هوای منطقه و همچنین باقی ماندن قسمت‌های سنگین‌تر ترکیبات نفتی برای مدت‌ طولانی در محیط زیست و آلوده ساختن خاک و منابع آبی مثل دریاها و اقیانوس‌ها و همین‌طور سواحل آن‌ها. همچنین قرار دادن سکوهای نفتی و وسایل حفاری در مناطق دورافتاده باعث تخریب محیط زیست و تغییر بافت زیستی منطقه می شود.

به گزارش ایسنا، نفت منبع بسیار با ارزشی برای تولید انرژی و بسیاری از مواد شیمیایی است، اما بی‌توجهی در استخراج و انتقال آن آلودگی‌های زیست محیطی فراوان و غیرقابل جبرانی را به دنبال دارد. بیشترین آلودگی‌های نفتی نیز ناشی از نفت خام و یا فرآورده‌های آن از طریق فعالیت‌های انسانی است.

نفت و فرآورده های آن مشکلات بسیاری از جمله آلودگی هوای منطقه را به وجود می‌آورد؛ از این جمله باقی ماندن قسمت‌های سنگین‌تر ترکیبات نفتی برای مدت‌ طولانی در محیط زیست و آلوده ساختن خاک و منابع آبی مثل دریاها و اقیانوس‌ها و سواحل آن‌ها، از بین رفتن جانداران دریایی، ورود ترکیبات مختلف نفتی به دستگاه گوارش این موجودات که باعث صدمات شدید و در نهایت نابودی آن‌ها می‌شود و تاثیرات مخرب بر خاک، آب، هوا، پوشش گیاهی و حیوانی و سایر بخش‌های محیط زیست که بعضا غیرقابل جبران است.

منشا آلودگی نفتی آب‌های خلیج فارس چیست؟

در روزهای اخیر اخبار جسته و گریخته ای مبنی بر وقوع آلودگی‌های نفتی ناشی از نشت در سواحل خلیج فارس منتشر می شود. رئیس اداره محیط زیست دریایی استان بوشهر در این خصوص به ایسنا گفت: منشا آلودگی نفتی آب‌های خلیج فارس از تاسیسات دریایی و خطوط لوله‌ نفتی دریایی فلات قاره در خارگ شناسایی شده، اما وسعت و خسارت ناشی از نشت نفت هنوز مشخص نیست.

محمدامین طلاب افزود: بعد از وقوع آلودگی در قسمت هایی که آلودگی به ساحل رسیده بود عملیات پاکسازی با نظارت محیط زیست در سواحل جزیره خارگ و گناوه آغاز شده و هنوز هم ادامه دارد و در حال انجام است. با توجه به امکانات در دسترس و نیروهای موجود عملیات پاکسازی به خوبی پیش می رود.

وی یادآور شد: عملیات پاکسازی در شهر گناوه توسط شرکت نفت فلات قاره بهرگان تقریبا انجام شده و در خارگ نیز با توجه به تصاویر نهایی که امروز دریافت شد بخش بسیار زیادی پاکسازی و مابقی نیز به سرعت در حال انجام است.

انجام پیگیری های قضایی و مطالبه خسارت های زیست محیطی

رئیس اداره محیط زیست دریایی بوشهر تاکید کرد: پس از اتمام عملیات پاکسازی پیگیری های قضایی برای این مسئله انجام خواهد شد، و خسارت های زیست محیطی این اتفاقات را از نفت فلات قاره مطالبه خواهیم کرد.

طلاب با اشاره به ضرورت مقابله با آلودگی‌های دریایی تصریح کرد: این آلودگی ها بر سواحل آسیب رسانده و همچنین بر زیست و زادوولد آبزیان تاثیرگذار است. میزان خسارت‌های این آلودگی بر آبزیان باید برآورد و تعیین شود که پس از پایان عملیات پاکسازی و طی چند دوره کارشناسی انجام خواهد شد.

فرسودگی لوله های انتقال و آلودگی های جبران ناپذیر

کمترین حضور انسان در محیط زیست و طبیعت می تواند بیشترین آلودگی و تغییرات را به دنبال داشته باشد، قرار دادن سکوهای نفتی و وسایل حفاری در مناطق دورافتاده نیز باعث تخریب محیط زیست و همچنین تغییر بافت زیستی منطقه می شود. در بسیاری از مناطق سکوهای حفاری در دریاها مستقر است و عمده ترین آلودگی نشت نفت نیز از لوله های انتقالی از بستر دریا است که کوچکترین برخورد با این لوله ها سبب انتشار آلودگی می شود، آلودگی که شاید جبران آن سال های زیادی طول بکشد.

در کنار آلودگی‌های نفتی که مستقیماً وارد آب‌ می شود، نشت لوله های انتقال نفت نیز باعث آلودگی می شود که این نشت ها عمدتاً به علت فرسودگی لوله های انتقال است.

ریزش نفت به دریا

به گفته رئیس اداره ایمنی و حفاظت دریایی استان بوشهر آلودگی‌های نفتی در خلیج فارس معمولا اتفاق می افتد و پاکسازی نیز صورت می گیرد. احسان گلستانی در گفتگو با ایسنا عنوان کرد: ٢٣ شهریورماه گزارشاتی از منابع محلی (عمدتا دریانوردان بومی خارگ) مبنی بر وقوع آلودگی نفتی در حوالی خارگ دریافت شد که به سرعت و در اقدامات اولیه شامل پایش منطقه به منظور بررسی وسعت و منبع آلودگی نفتی انجام شد. پس از مذاکرات و مکاتبات لازم با شرکت‌های نفتی متولی، مشخص شد که خطوط لوله نفتی میدان ابوذر در نزدیکی جزیره خارگ دچار نشتی و موجب ریزش نفت به دریا گردیده است.

وی با اشاره به اقدامات ثانویه انجام شده، افزود: اعزام "جایروپلین" به بندر خارگ جهت پایش لحظه ای آلودگی و ثبت وسعت و جهت حرکت آن به منظور مدیریت تیم های مقابله با آلودگی لکه های نفتی در دریا (نزدیک به ١٠ ساعت پایش هوایی طی ٣ روز متوالی) و امحاء لکه های نفتی با استفاده از دو فروند شناور توسط شرکت نفت فلات قاره منطقه خارگ با نظارت اداره کل بندر و دریانوردی بوشهر صورت گرفت.  

جمع آوری لکه‌های نفتی و پاکسازی ساحل

رییس اداره ایمنی و حفاظت دریایی اداره کل بنادر و دریانوردی استان بوشهر با بیان اینکه ٢٦ شهریورماه، لکه های نفتی به ساحل خارگ نزدیک شدند، گفت: پس از اعزام تیم کارشناسی و مقابله با آلودگی با تجهیزات مربوطه (پدهای جاذب نفت و ماشین های شستشو) به خارگ جلسه اضطراری با مشارکت بخشداری، اداره محیط زیست، شرکت پایانه های صادرات مواد نفتی و شرکت فلات قاره تشکیل شد. همچنین شستشوی ساحل با دستگاه های مخصوص، پاکسازی و جمع آوری لکه‌های نفتی با استفاده از پدهای جاذب و پاکسازی ساحل با استفاده از مواد امحاء کننده لکه های نفتی از دیگر اقدامات برای کنترل این پدیده بوده است.

گلستانی تصریح کرد: بر اساس گزارشات منابع محلی، در روز آغازین مهرماه لکه های نفتی باقیمانده با توجه به شرایط جوی منطقه به نزدیکی سواحل گناوه، ریگ تا قلعه سفید رسید، و متعاقب با آن تیم مقابله با آلودگی نفتی و کارشناسان به همراه تجهیزات مربوطه به گناوه اعزام شد. همچنین شناور چند منظوره ای برای بررسی وسعت و میزان آلودگی به منطقه اعزام و همچنین جلسه کمیته بحران با مشارکت فرمانداری، شهرداری، ادارات محیط زیست و راهداری با مدیریت بنادر و دریانوردی تشکیل شد.  

گزارش آلودگی به کارگروه تخصصی مخاطرات دریایی

وی با تاکید بر انجام پیگیری های قضایی به منظور تعیین خسارت های زیست محیطی و هزینه های انجام شده خاطرنشان کرد: پس از مطرح شدن موضوع در جلسه کارگروه تخصصی مخاطرات دریایی (از کارگروه‌های مدیریت بحران) مقرر گردید گزارش آلودگی به منظور تصمیم گیری در ستاد پیشگیری، هماهنگی و فرماندهی عملیات پاسخ به بحران استان بوشهر پیگیری شود. همچنین این موضوع از طریق سازمان بنادر و از سطوح بالای مدیریتی در وزارتخانه های ذیربط مطرح گردد.

رئیس اداره ایمنی و حفاظت دریایی بوشهر همچنین به ایسنا گفت: علت عمده آلودگی ها در محدوده حوالی خارگ و فراساحل این جزیره از خطوط لوله و تاسیسات نفتی میادین نفتی این منطقه می باشد که به صورت مکرر رخ می دهد و نیاز به بهسازی دارد.

دریاها، مدفن آلاینده های نفتی

گفتنی است دریاهای جهان در دهه های اخیر به عنوان مدفن آلاینده ها، مخصوصا آلاینده های نفتی از سوی انسان مورد استفاده قرار گرفته است. حدود ۶۰ درصد ذخایر نفتی دنیا در خلیج فارس و به همین نسبت صادرات نفت از این خلیج صورت می‌گیرد و در کنار آلودگی های نفتی ناشی از حدود ۷۰ سکوی فعال نفتی در خلیج فارس، عامل وقوع بیشتر آلودگی های دریایی در این منطقه تردد نفتکش ها از تنگه هرمز، آب توازن کشتی هایی که از سازمان جهانی دریانوردی مجوز نگرفته اند و تخلیه آب موتورخانه ها و قاچاق سوخت است.

به گزارش ایسنا، نفت به علت مایع بودن، به‌ راحتی در آب و خشکی منتشر می‌شود و نشت نفت و فرآورده‌های نفتی آلودگی فراوانی به دنبال داشته و صدمات زیادی را به محیط زیست وارد می‌کند. لکه نفتی در یک محل ثابت نمی‌ماند و با سرعتی معادل ۳ درصد سرعت باد حرکت کرده و سرازیر شدن انواع پساب های صنعتی به خصوص نفت و فراورده ها و سموم، علاوه بر آلوده ساختن آب دریا، حیات آبزیان را نیز به خطر انداخته است.